امروزه استفاده از مبارزه بیولوژیک در راستای جلوگیری از خسارت آفات و بیماریها به طور گسترده در حال بررسی است و محققین سعی در گسترش روشهای مورد استفاده در مبارزه بیولوژیک دارند.
در این میان نماتدها جزء گروههایی هستند که می توانند خسارت قابل توجهی به گیاهان وارد کنند که خسارتی که نماتدهای پارازیت گیاهی وارد می کنند به دو صورت است. از طرفی آنها موجب ضعیف شدن گیاه میزبان می شوند و شرایط را برای حمله سایر پارازیتها نظیر قارچها، باکتری ها، ... مساعد می کنند و از طرفی نماتدها که اکثراً به ریشه گیاه حمله می کنند موجب کاهش رشد زایشی گیاه می شوند.
تاکنون در جهان برای مبارزه با نماتدها بیشتر از نماتد کشهای شیمیایی استفاده می شد ولی اخیراً بدلیل آلودگی های زیست محیطی ناشی از استفاده از نماتدکشها ، در بسیاری از کشورها، استفاده از آنها ممنوع شده است و سعی می شود که با استفاده از روشهای دیگر با نماتدها مبارزه کرد. این در حالی است که زارعین استفاده از نماتد کشهای شیمیایی را ترجیح می دهند،زیرا هم به قدرت تأثیر آن اعتقاد دارند و از طرفی هزینه استفاده از نماتدکشهای شیمیایی با هزینه روشهای بیولوژیک برابری می کند.
از جمله روشهای بیولوژیک موثر در کنترل نماتدها، خصوصاً نماتد مولد غده ریشه Melodogyne sp ، استفاده از باکتری
Pasteuria penetrans می باشد که تحقیقات گسترده ای برای عملی کردن استفاده از این باکتری در حال بررسی است، زیرا قدرت بسیار خوبی را در کنترل نماتد نشان میدهد و این باکتری سیستم تولید مثلی نماتد را هدف قرار داده و از ایجاد تخم جلوگیری می کند، لذا دارای پتانسیل بسیار بالایی در کنترل نماتد مولد غده ریشه است.
البته باکتری Pasteuria penetrans یک پارازیت اجباری است و همین امر موجب اعمال محدودیتهای در رابطه با استفاده وسیع از این باکتری شده است، زیرا پاراززیت اجباری بودن، کشف آزمایشگاهی (in vitro) این باکتری را محدود کرده است و دانشمندان سعی در ایجاد محیط کشف مناسب برای تولید آزمایشگاهی این باکتری هستند و در صورت تحقق چنین موضوعی می توان خسارت ناشی از نماتد مولد غده ریشه را تا حد زیادی کاهش داد
نماتدها :
در ابتدای بحث لازم است راجع به نماتدها و نحوه خسارت آنها توضیحی داشته باشیم .
تاریخچه
علم نماتود شناسی، جدیدترین شاخه ی علوم بوده و احتمالاً آخرین رشته ای می باشد که در نیمه ی قرن اخیر از علم مادری جانور شناسی جدا و استقلال خود را برقرار ساخته است. نماتودها، با بیش از 15000 گونه، متنوع ترین جانوران پر سلولی در کره ی زمین بوده و دو سوم از کل جمعیت جانوران را به خود اختصاص داده اند. نماتودها شامل گروههای متفاوتی از آزادزی در دریاها، اقیانوس ها، آب های روان تا انگل جانوران و گیاهان بوده و با قدمت بیش از 3000 سال در گروه جانوران، تا همین اواخر چندان مورد توجه جانوران شناسان قرار نداشتند.
قدیمی ترین گزارش از وجود نماتودها در تمدن قدیم مدیترانه ای یافت شده که در مقاله ای تحت عنوان ابرزپیروس (Ebers papyrus) مربوط به 1550-1553 سال قبل از مسیح بوده و در آن در ارتباط با کرم آسکاریس Ascaris و نیزDracunchus medinensis از انگل انسانی اشاره شده است.
قدیمی ترین مرجع در ارتباط با نماتودها در نوشته ای تحت عنوان «طب بین المللی امپراتور زرد باستان» 2700 سال قبل از مسیح بوده که در تحقیق خود تحت عنوان «سه عامل و یک اثر بیماری» گزارش نموده است که انسان ها از طریق خوردن میوه، سبزیجات و احشاء جانوران به کرم های انگل مبتلا می شوند. این مطلب مورد قبول جهان غرب قرار نگرفت، تا این که لویس پالچر آزمایش را در سال 1846 انجام داد که به رد فرضیه ی خلق الساعه با پیدایش خود به خود منجر شد.
میکروسکوپ، اصلی ترین عامل در توسعه و پیشرفت علم نماتود شناسی بوده است و گونه ی Tubatrix aceti اولین نماتودی بود که در سال 1656 توسط بوره لوس (Borelluss) در زیر میکروسکوپ مشاهده گردید، ولی اولین گزارش در ارتباط با نماتودهای انگل گیاهی توسط ندهام (Needham) در سال 1743 ارایه شد. او مشاهده نمود که فیبرهای مورد تشریح گال گندم زندگی دوباره یافتند. ولی، متوجه ی کشف مهم خود نگردید. این پایان فریضه ی پیدایش خود به خود و شروع نماتود شناسی به عنوان یک علم بود.
مطالعه بر روی نماتودهای انگل ریشه های گیاهی، اولین بار توسط بر کلی (Berkcley) در سال 1955 انجام گردید، کسی که علایم گال ریشه را در اثر نماتودهای مولد غده ی ریشه روی گیاه خیار در گلخانه ای در انگلیس توصیف کرد. پس از کشف نماتودهای گال ریشه، شاکت (Schacht) نماتودهای مولد سیست را روی ریشه های چغندر قند در حال زوال مشاهده نمود. دراواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، نماتود شناسی پیشرفت سریع خود را در لوله ای، تشریح گونه ها، بررسی های زیست شناسی و مبارزه تجربه کرد.
مشتقات از لغت یونانی نما (nema) از جمله نماتود شناسی، نماتود شناسان و نماتود کش ها توسط کاب (Cobb) پیشنهاد گردیده که به طور گسترده ای توسط متخصصین این رشته مورد قبول واقع شد.
انتشار جهانی نماتودهای انگل گیاهی حایز از اهمیت از نظر اقتصادی، نشان می دهد که آنها یک فاکتور مهم در اقتصاد تمدن قدیم بوده اند. احتمالاً ، خسارات فراوانی را به محصولاتی وارد ساخته که موجب قحطی یا مهاجرت انسان ها می شده است.
بیماریهایی که توسط نماتودها در محصولات ایجاد می گردند، به طور یقین از مدت ها پیش شناخته شده می باشند، ولی ارتباط بین گیاه و انگل ناشناخته بوده که به علت عدم حظور علایم آشکار بوده است. زوال گیاه در اثر آلودگی به نماتودهای خاص، تا همین اواخر به سایر فاکتورها از جمله عدم حاصلخیزی خاک، شرایط آب و هوایی یا سایر پدیده ها نسبت داده می شد. خسارات فاقد توجیه در محصولات و زوال باغات مسن، به ترشح مواد سمی توسط ریشه ی درختان نسبت داده شده است.
در طول عمر طویل باغات، نماتودهای انگل گیاهی مشخص قادر به گسترش جمعیت خود هستند. در برخی از مزارع متروکه و مورد کشت فعلی تنباکو در ویرجینیا، ممکن است رشد بیش از حد گیاهچه و درختان جنگلی موجب تجدید ساختار در جمعیت نماتودهای مولد غده ی ریشه، نماتودهای مولد زخم و سایر نماتودهای شناخته شده باشد. به ظاهر، آنها با خسارات محصولات همراه بوده و شاید به اندازه ی فرسایش و تهی شدن خاک، مالکان را مجبور به ترک مزرعه برای چند دهه ی قبل نموده باشند(Thorne, 1961).
بیشترین مشکل نماتودها در جایی ایجاد می شود که میزبان مناسب آنها به طور متناوب برای چندین سال متوالی در یک مزرعه کشت گردد.
بذور آلوده، مناسب ترین ناقل در انتشار نماتودها از کشوری به کشور دیگر است و ممکن است گونه های مختلف از این طریق انتشار یابند تا اینجا که در همه جا فراگیر شوند.
نماتود ها به عنوان انگل گیاهی :
نماتودهای انگل گیاهی در کلیه ی نقاط کشاورزی جهان یافت شد و هر محصولی مورد حمله و خسارت آن ها قرار می گیرد. نماتودها اثرات نامطلوبی در گیاه ایجاد نموده که بسته به نحوه ی تغذیه ی آن ها دارد. اکثر آن ها ریشه ی گیاه را مورد حمله قرار داده و هم زمان نماتودهای متفاوتی یک گیاه را مورد حمله ی خود قرار می دهند. ممکن است، اثر سایر بیمار گرها شامل قارچ و باکتری ها را با مستعد کردن میزبان نسبت به حمله ی آن ها افزایش دهند.
برخی از نماتودها، ناقل ویروس ها بوده که در مواردی بیمار گر اصلی، ویروس است. شواهد کافی وجود دارد در این که ترکیب چند فاکتوردر ایجاد خسارت محصول کفایت می نماید و در بیان ان که خسارت وارده صرفاً در اثر نماتودها می باشد، کاری بس مشکل است.
اثر آلودگی نماتودها یک کاهش عمودی را در رشد و نمو گیاهان ایجاد می نماید. لکه های موضعی کم رشد در یک محصول به نظر سالم، اغلب اولین شواهد آلودگی در اثر نماتودها است.
سایر اثرات تغذیه ی نماتودها روی گیاهان، توسعه ی شعبات زیاد در ریشه، توقف در طویل شدن و کاهش رشد ریشه ها شده می باشد. خسارت ناشی از نماتودهای تغذیه کننده ی قسمت های هوایی گیاه پیچیدگی برگ ها و کم رشدی ساقه نیز از علایم آلودگی نماتودها است. کم رشدی گیاه ممکن است در اثر کاهش نقل و انتقال، جذب مواد غذایی و تولیدات غیر طبیعی متابولیست سمی و غیره می باشد.
تعیین میزان خسارت دقیق، کاری بس دشوار است، چون عوامل متعددی در آلودگی گیاه دخیل هستند.
شامل 120 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق مبارزه ی بیولوژیک با نماتد Meloidogyne توسط باکتری Pasteuria penetrans
