دانلود مقاله کامل درباره عفو و بزرگواری در سیره پیشوایان

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله کامل درباره عفو و بزرگواری در سیره پیشوایان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 8

عفو و بزرگواری در سیره پیشوایان

اشاره:

یکی از صفات ارزشی بسیار مهم که در رأس ارزش ها قرار دارد صفت عفو و گذشت و بزرگواری در برخوردها است تا آنجا که امیرمؤمنان علی(ع) آن را تاج ارزش ها خواند و فرمود: «العفو تاج المکارم؛(1) عفو و گذشت تاج و زینت فضایل اخلاقی است.» این تعبیر نشانگر آن است که همان گونه که تاج علامت قدرت و عظمت و زینت است و جایگاه آن بر بالاترین عضو بدن می باشد، عفو و گذشت نیز در میان مردم از جایگاه بالنده و فرازمندی قرار دارد، و مایه زینت و زیبایی انسان می باشد. بر همین اساس شایسته است در این راستا بیشتر بیندیشیم، و با توضیح و کالبد شکافی و آسیب شناسی این خصلت زیبا و سازنده، روح و روان خود را با آن بیاراییم.

معنی عفو

عفو یعنی اغماض و گذشت از آسیب رسانی طرف مقابل، و برخورد بزرگوارانه با او، و نادیده گرفتن خطای او، که ضد آن کینه توزی و به دنبال آن انتقام جویی است که موجب قتل ها، غارت ها، فتنه ها و فسادهای بسیار، و گاهی جهان گیر می گردد.

عفو یک نوع نرمش قهرمانانه، و منش بزرگوارانه، و برخورد مهرانگیز است که از سعه صدر و حلم و متانت اخلاقی سرچشمه گرفته و موجب از بین رفتن روح انتقام جویی و کینه ورزی، و به دنبال آن یک جهان صفا و صمیمیّت خواهد شد، و از این جهت می توان آن را از صفات کلیدی برای خلق صفات برجسته دیگر دانست، و گنجینه کاربردی و سازنده برای تثبیت ارزش های دیگر خواند.

البته باید توجه داشت هر چیزی دارای استثناء و تبصره است، و این صفت نیز در بعضی از موارد ناپسند است، چرا که موجب غرور عفو شونده، و تجاوز بیشتر او خواهد شد، و تداعی کننده آن شعر معروف است که:

ترحّم بر پلنگ تیز دندان ستم کاری بود بر گوسفندان

بنابراین در آنجا که عفو و گذشت موجب جرأت جانیان و جسارت منحرفان شود، در آن جا باید از عفو صرف نظر کرد، و مجازات عادلانه را جایگزین آن نمود، که از آن در قرآن با عنوان مقابله به مثل یاد می شود.

بر همین اساس امیرمؤمنان علی(ع) فرمود: «جاز بالحسنة و تجاوز عن السیّئة مالم یکن ثلماً فی الدّین او وهناً فی سلطان الاسلام؛ نیکی ها را به نیکی پاداش بده، و از بدی ها صرف نظر کن تا آن هنگام که آسیبی بر دین یا سستی بر حکومت اسلامی وارد نمی کند.»

و امام سجاد (ع) فرمود: «حق کسی که به تو بدی کرده این است که او را عفو کنی، ولی اگر می دانی که عفو سبب زیان می شود، می توانی عفو نکنی بلکه از او انتقام بگیری.»(4) بنابراین عفو دارای اقسامی خواهد بود.

عفو از نظر قرآن و احادیث

در قرآن در آیات متعددی سخن از عفو و گذشت به میان آمده، و این آیات نشان دهنده آن است که این خصلت از خصال بسیار مهم و بالنده و درخشان در زندگی انسان ها است، و دارای انگیزه ها و آثار جالب و شگفت انگیزی است، و یک نوع خوبی ویژه در مقابل بدی است و گاه دشمنان سرسخت را به دوستان صمیمی تبدیل می سازد، به عنوان نمونه می فرماید:

«و لا تستوی الحسنة و لاالسّیّئة ادفع بالّتی هی احسن فاذاً الّذی بینک و بینه عداوةٌ کانّه ولیٌّ حمیم؛(5) هرگز نیکی و بدی یکسان نیست، بدی را با نیکی دفع کن ناگاه (خواهی دید) همانکسی که میان تو و او دشمنی است گویی دوستی گرم و صمیمی است.»

نیز می فرماید: «ان تبدوا خیراً او تخفوهُ او تعفوا عن سوءٍ فانّ اللّه کان عفواً قدیراً؛(6) اگر نیکی ها را آشکار یا مخفی کنید، و از بدی عفو و گذشت نمایید، خداوند بخشنده و توانا است. (و با این که بر انتقام قادر است، عفو و گذشت می کند، شما نیز این صفت را از خدا کسب کنید) و آیات دیگر.(7)

قرآن با این تعبیرات به روشنی ما را به عفو و گذشت دعوت می کند، و با بیان آثار درخشان دنیوی و پاداش عظیم اخروی (فمن عفی و اصلح فاجره علی اللّه)(8) ما را تشویق می نماید، تا با عفو و گذشت، خود را به عالی ترین صفات اخلاقی بیاراییم، و به نتایج سودمند و ارزشمند آن نایل گردیم.

و در بعضی از تعبیرات قرآنی آمده است: «و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فانّ اللّه غفورٌ رحیمٌ؛(9) و اگر عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید (خدا شما را می بخشد) چرا که خداوند بخشنده و مهربان است.» این سه تعبیر عفو و صفح و غفران، حاکی است که علاوه بر عفو و گذشت، طرف مقابل را ملامت نکنید و از او روی برمگردانید که معنی صفح است، و نیز آثار خطای او را بپوشانید که معنی غفران است، بنابراین در مرحله نخست او را عفو کنید و از او بگذرید و هرگز قصد انتقام جویی نداشته باشید، و در مرحله دوم، از سرزنش او پرهیز نموده و با روی ناخوش از او فاصله نگیرید و در مرحله سوم آن چنان خطاهای او را نادیده بگیرید به گونه ای که آنها را زیر پوشش مهرانگیز خود، محو و نابود سازید، آری اینک که عفو می کنید، عالی ترین درجه عفو را با توجه به جوانب آن رعایت کنید، که این است برترین مقامات انسان های با ایمان و سرافراز در برابر خطاهای دیگران که موجب پیدایش مدینه فاضله اخلاق شده و باعث صفا و نورانیت و برادری عمیق و گسترده خواهد شد.

در احادیث اسلامی نیز همین معنی با تعبیرات مختلف آمده: از جمله پیامبر(ص) فرمود: «عفو و گذشت از کسی که به شما آسیب رسانده، بهترین اخلاق دنیا و آخرت است.» نیز فرمود: «هنگام بر پا شدن قیامت، ندا دهنده ای فریاد می زند: «هر کس اجر او بر خدا است وارد بهشت شود.» سؤال می شود اجر چه کسی بر خدا است؟ پاسخ داده می شود: «العافون عن النّاس فیدخلون الجنّة بغیر حسابٍ؛ کسانی که مردم را عفو کردند، آنان بدون حساب وارد بهشت می شوند.»

امیر مؤمنان علی(ع) فرمود: «شیئان لایوزن ثوابهما، العفو و العدل؛پاداش دو چیز به قدری افزون است که قابل وزن و سنجش نیست، و آن دو عبارتند از عفو و عدالت.»

عفو و بخشش در گفتار پیشوایان به قدری تأکید شده که امام علی(ع) فرمود: «شرّ النّاس من لایعف؛ بدترین انسان ها کسی است که از لغزش ها نمی گذرد.»

نیز فرمود: «قلّة العفو اقبح العیوب، و التّسرع الی الانتقام اعظم الذّنوب؛ کمی عفو و گذشت، زشت ترین عیب ها است و شتاب نمودن برای انتقام بزرگ ترین گناه است.»

چند نمونه از عفو پیشوایان

برای اطلاع از عفو و بخشش وسیع پیامبران و امامان (ع) کافی است که نظر شما را به ذکر چند نمونه از سیره درخشان آن ها در این راستا جلب کنیم:

1ـ در ماجرای حضرت یعقوب(ع) و فرزندش حضرت یوسف(ع) که در قرآن آمده، فرزندان یعقوب، برادران یوسف(ع)، بی رحمانه ترین جفاها را نسبت به یعقوب و یوسف(ع) نمودند، تا آن جا که یوسف نوجوان را با ترفند و حیله از پدر جدا نموده و با بدترین شکنجه های جسمی و روحی او را در چاه انداختند، و چهل سال او را از پدرش یعقوب(ع) جدا نمودند، و چشم های یعقوب بر اثر حزن و اندوه و گریه از فراق یوسف(ع)

سفید شد ولی همین برادران مجرم و گنهکار، سرانجام وقتی که یوسف(ع) را بر مسند رهبری مصر دیدند و عذرخواهی کردند، یوسف(ع) بی درنگ آنها را بخشید و به آنها فرمود: «لا تثریب علیکم الیوم یغفر اللّه لکم و هو ارحم الرّاحمین؛ امروز ملامت و توبیخی بر شما نیست، خداوند شما را می بخشد و مهربان ترین مهربانان است.»

این برخورد بزرگوارانه یوسف(ع) دلیل نهایت بزرگواری و عظمت روح او است، که نه تنها از حق خود گذشت بلکه حاضر نشد با کمترین توبیخی با آنها برخورد نماید، و این همان صفح و مرحله عالی عفو است که یوسف انجام داد، آنگاه طبق فرموده قرآن پیراهن خود را به آن ها داد و فرمود: این پیراهن را نزد پدرم یعقوب ببرید، و آن را بر صورت او بیفکنید، او بینا می شود و سپس همه نزدیکان خود را نزد من بیاورید. آنها به دستور یوسف(ع) عمل کردند،