پایان نامه اثربخشی آموزش دلگرم سازی شوانکر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شهر تهران

اختصاصی از ژیکو پایان نامه اثربخشی آموزش دلگرم سازی شوانکر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شهر تهران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 145 صفحه می باشد.

پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی

چکیده
خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است و یک ارگانیسم زنده است. سلامت آن منوط به سلامت اعضای آن است. نقص یا تغییر در هر یک از اعضاء بر کل خانواده تاثیر گذار است. پژوهش حاضر به عنوان بررسی اثربخشی آموزش دلگرم‏ سازی شوانکر بر سلامت روان و رضایت زناشویی همسران جانبازان صورت گرفته است. پژوهشگر در این تحقیق به دنبال این پاسخ بود که آیا آموزش تدوین شده در افزایش سلامت روان و رضایت زناشویی همسران جانباز مؤثر است؟!
جامعه­ی آماری در این پژوهش کلیه­ی همسران جانبازان شهر تهران است. نمونه­ی ما در این پژوهش ۳۰ نفر همسر جانباز منطقه ۲ و ۲۲ شهر تهران است.
روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت نمونه گیری تصادفی از میان نمونه های در دسترس است. به منظور تعیین اثر بخشی آموزش دلگرم سازی شوانکر بر متغیرهای وابسته از روش آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده می شود. پس از انتخاب نمونه و گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل، پرسشنامه­ی اینریچ و سلامت روان GHQ به عنوان پیش آزمون اجرا شد و سپس برای
آزمودنی های گروه آزمایش جلسات آموزشی دلگرم سازی شوانکر برگزار گردید. گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. بعد از اتمام جلسات از گروه آزمایش و گروه کنترل پرسشنامه اینریچ و سلامت روان GHQ به عنوان پس آزمون به عمل آمد.
تعداد جلسات آموزش دلگرم سازی ۱۰ جلسه یک ساعت و نیم بود.
نتایج تحقیق بدین گونه است که آموزش شوان‏کر بر افزایش رضایت زناشویی تأثیر دارد. آموزش شوان‏کر بر سلامت روانی همسران جانبازان تأثیر دارد و تفاوت معنادار است. آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر علائم جسمانی آن‏ها را کاهش می‏دهد. آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر اضطراب و مشکلات خواب آنان را کاهش می‏دهد.

فهرست مطالب
فصل اول: چارچوب تحقیق ۱
۱٫ ۱ بیان مسئله ۲
۲٫ ۱ اهمیت و ضرورت تحقیق ۴
۳٫ ۱ هدف تحقیق ۵
۴٫ ۱ فرضیه های تحقیق ۵
۵٫ ۱ تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح ۶
فصل دوم: پیشینیه¬ی تحقیق ۹
۱٫ ۲ مبانی نظری رویکرد آدلر ۱۰
۱٫ ۱٫ ۲ دلگرم سازی ۱۲
۱٫ ۱٫ ۱٫ ۲ رفتارهای دلگرم زدا در خانواده ۱۵
۲٫ ۱٫ ۱٫ ۲ خود دلگرم سازی ۱۶
۳٫ ۱٫ ۱٫ ۲ آموزش خود دلگرم سازی شوانکر ۱۷
۲٫ ۲ خانواده ۱۹
۳٫ ۲ رضایت زناشویی ۲۳
۱٫ ۳٫ ۲ عوامل موثر بر رضایت زناشویی ۲۳
۲٫ ۳٫ ۲ بررسی نظریه های موجود در رابطه با رضایت مندی زناشویی ۲۵
۱٫ ۲٫ ۳٫ ۲ نظریه ی چرخه ی زندگی زناشویی ۲۶
۲٫ ۲٫ ۳٫ ۲ نظریه های طبقه بندی ازدواج های بادوام ۲۶
۳٫ ۲٫ ۳٫ ۲ نظریه ی مبادله ی اجتماعی نای ۲۷
۴٫ ۲٫ ۳٫ ۲ نظریه ی عقلانی- هیجانی الیس ۲۸
۳٫ ۳٫ ۲ مدل های زوج درمانی ۲۸
۴٫ ۳٫ ۲ ازدواج و رفتار با همسر از دیدگاه قرآن و حدیث ۳۰
۴٫ ۲ سلامت روانی ۳۱
۱٫ ۴٫ ۲ تعریف سلامت و بهداشت روانی ۳۱
۲٫ ۴٫ ۲ عوامل موثر بر اختلال سلامت روانی ۳۳
۳٫ ۴٫ ۲ مفهوم سلامت روانی از دیدگاه های مختلف ۳۴
۴٫ ۴٫ ۲ معیارهای سلامت روان از دیدگاه اسلام ۳۶
۵٫ ۴٫ ۲ اهداف بهداشت روانی ۳۷
۶٫ ۴٫ ۲ ارتقاء بهداشت روانی ۳۸
۵٫ ۲ جنگ و جانباز ۳۹
۱٫ ۵٫ ۲ جنگ ۳۹
۲٫ ۵٫ ۲ جنگ از دیدگاه قرآن ۴۱
۳٫ ۵٫ ۲ جانباز و جانبازی ۴۲
۶٫ ۲ مروری بر تحقیقات انجام شده در ایران و جهان ۴۵
۱٫ ۶٫ ۲ تحقیقات انجام شده در داخل کشور ۴۵
۲ .۶٫ ۲ تحقیقات انجام شده در خارج کشور ۵۲
فصل سوم: روش تحقیق ۵۹
۱ .۳ جامعه ی آماری، نمونه و روش نمونه گیری ۶۰
۲٫ ۳ روش تحقیق ۶۰
۳٫ ۳ روش جمع آوری داده ها ۶۰
۴٫ ۳ ابزار پژوهش ۶۱
۱٫ ۴٫ ۳ پرسشنامه ی رضایت زناشویی اینریچ ۶۱
۱٫ ۱٫ ۴٫ ۳ معرفی کلی پرسشنامه ۶۱
۲٫ ۱٫ ۴٫ ۳ نمره گذاری پرسشنامه ی اینریچ ۶۳
۳٫ ۱٫ ۴٫ ۳ ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ی اینریچ ۶۴
۲٫ ۴٫ ۳ پرسشنامه ی سلامت عمومی GHQ ۶۶
۱٫ ۲٫ ۴٫ ۳ معرفی کلی پرسشنامه ۶۶
۲٫ ۲٫ ۴٫ ۳ نمره گذاری پرسشنامه ی GHQ ۶۸
۳٫ ۲٫ ۴٫ ۳ ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ی سلامت عمومی GHQ ۶۹
۵٫ ۳ متغیرهای پژوهش ۷۰
۶٫ ۳ روش تحلیل آماری داده ها ۷۱
فصل چهارم: تحلیل داده های تحقیق ۷۲
۱٫ ۴ مقدمه ۷۳
۲٫ ۴ یافته های توصیفی تحقیق ۷۳
۳٫ ۴ تحلیل استنباطی داده های تحقیق ۸۶
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری ۹۲
۱٫ ۵ مقدمه ۹۳
۲٫ ۵ خلاصه ی یافته های تحقیق و نتیجه گیری ۹۳
۳٫ ۵ پیشنهادات پژوهشی ۹۷
۴٫ ۵ پیشنهادات کاربردی ۹۷
۵٫ ۵ محدودیت های تحقیق ۹۸
فهرست منابع ۹۹
منابع فارسی ۱۰۰
منابع لاتین ۱۱۳
پیوست الف: روش آموزشی شوانکر ۱۱۵
پیوست ب: پرسشنامه های GHQ و اینریچ ۱۲۷

1. 1 بیان مسئله
جنگ در تمام دوران، جوامع بشری را تهدید کرده است. هر جنگی زیانهایی دارد، زیانهای مالی قابل جبران هستند، اما زیانهای روانی مشکل جبران می شوند و از مهمترین عوارض جنگ هستند. فردی که از جنگ بر می گردد باید خود را هم با خانواده وفق دهد و هم با اجتماع، اکثر این افراد در وفق دادن دچار مشکل می شوند و خود را در این میان غربیه می پندارند. این افراد نه تنها خود دچار مشکلات روانی فراوانی می شوند، بلکه خانواده ی آن ها نیز درگیر این قضیه می شوند، به خصوص همسران این افراد در معرض خطر بیشتری هستند و رضایت زناشویی این افراد کاهش پیدا می کند. بر طبق آمارها نرخ طلاق در این افراد دو برابرافراد عادی می باشد (هاشمی، ۱۳۸۵).
اگر اعضاء خانواده از سوی منابعی حمایت شوند، توانایی بیشتری برای کمک به فرد حادثه دیده دارند. رضایت زناشویی از موارد مهمی است که موجب سازگاری خانواده می شود. نظام خانواده باید نظام محکم و پایداری باشد. بهداشت خانواده یکی از مسائل مهمی است که در استحکام نظام خانواده نقش دارد.
اختلافات زناشویی عامل خطرساز برای اختلالات روانی مانند افسردگی، اعتیاد و … می باشد. همچنین مشکلات ارتباطی در خانواده با بیماریهای جسمی نیز همبستگی دارد. افرادی که روابط رضایت بخش وحمایت کننده دارند، احتمال کمی وجود دارد که مبتلا به بیماری سختی شوند و اگر هم بیمار شوند سریعتر بهبود می یابند.
بعد از مرگ ناگهانی در خانواده مشکلات زناشویی و طلاق شدیدترین فشارهایی هستند که افراد تجربه می کنند (بلوم، آشرو وایت ۱۹۸۷ به نقل از طغیانی ۱۳۸۶).
با توجه به نقش رابطه ی زوجین بر سلامت جسم و روان آموزش شیوه های مختلف روان درمانی ضروری می باشد.
متأسفانه بیشتر پژوهشهای صورت گرفته توصیفی است و کمتر آموزشی است. با توجه به افزایش مشکلات زناشویی در همسران جانبازان لازم است به آن ها آموزشهایی داده شود تا با مشکلات خود مقابله کنند و تا حد امکان سبک زندگی خویش راتغییر دهند تا بتوانند علاوه بر بهبود خود به همسرانشان نیز کمک کنند.
تحقیقات نشان داده است که ‌خود دلگرم سازی[۱] باعث می‌شود افراد بسیار با جرأت تر، بردبارتر و با اعتماد ‌به نفس بالاتری عمل کنند و نیز دارای رفتار دوستانه تری با دیگران بوده، احساس ثبات بیشتری نموده و همچنین بهتر قادر باشند با مسائل و مشکلات خود مقابله کنند. حال اگر این روش آموزشی بتواند این نتایج را در همسران جانبازان ایجاد کند، شاید بتواند بر رضایت زناشویی ونیز سلامت روانی آن ها تاثیر بگذارد. این تحقیق در صدد بررسی این احتمال می­باشد.
آدلر[۲] بنیانگذار روانشناسی فردنگر[۳] چهار نیاز اصلی را بیان می کند که عبارتند از:
نیاز به ارزشمندی، احساس قابلیت، نیاز به تعلق و دلگرم سازی.
دلگرم سازی آن چیزی است که باعث می شود دیگران احساس خوبی داشته باشند، عملکرد مؤثر داشته و برای مشکلات خود به شکلی موثرتر برنامه ریزی کنند، دارای اعتماد به نفس و حس رضایت باشند.
یکی از پیامدهای دلگرم سازی این است که شخص احساس تعلق می کند و از وقف خود برای بهزیستی جامعه احساس رضایت می کند. دلگرم سازی هم هدف شخصی وهم هدف اجتماعی دارد. آنچه مهم است داشتن نگرشهای مثبت نسبت به مسائل اطراف است. اما بسیاری از افراد این گونه نیستند و با احساس عدم کفایت و حقارت زندگی می کنند. آن ها معتقدند مفید نیستند. این یاس و دلسردی باید توسط افرادی در جهت افزایش دلگرم سازی،رضایت مندی و سلامت روانی و برآوردن نیازهای زندگی درمان شود. یکی از روشهای درمانی در مواجهه با این افراد روش آموزشی شوانکر است (باهلمن ودینتر[۴]، ۲۰۰۱).
تئو و آنتینیو شوانکر[۵] این برنامه ی آموزشی را بر اساس روانشناسی فردنگر آدلر در سال ۱۹۸۰ تهیه کردند. آن ها مفهوم دلگرم سازی را پرورش دادند و آن را از یک مفهوم تئوریک به صورت روش علمی و قابل اجرا در آوردند.
خانواده­های جانبازان با مشکلات عدیده ای مواجه هستند که در نتیجه به مشکلات عاطفی و زناشویی در آن ها منجر می شود.
حال این سئوال مطرح می­شود که آیا روش دلگرم سازی شوانکر قادر است باعث ارتقاء سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان شود؟!
۲٫ ۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی است و یک ارگانیسم زنده است. سلامت آن منوط به سلامت اعضای آن است. نقص یا تغییر در هر یک از اعضاء بر کل خانواده تاثیر گذار است.
مروری بر پژوهشهایی که در ایران صورت گرفته است، نشان می دهد که از سال ۱۳۷۰ تا کنون مشکلات جانبازان و خانواده های آن ها رو به افزایش است. با گذشت ۲۸ سال از آغاز جنگ ایران و عراق هنوز جانبازان و خانواده های آنان با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کنند. با در نظر گرفتن مشکلات و آمارهای رو به افزایش این مشکلات، لزوم توجه جدی به این معضل احساس می شود. از سوی دیگر آموزشهای خانواده یکی از اولویتهای پژوهشی بنیاد جانبازان است که این پژوهش می تواند مورد استفاده آن ها و خانواده ی جانبازان قرار گیرد.
همچنین پژوهشهای بسیاری حمایت تجربی قابل توجهی را برای اثرمندی رویکردهای مختلف زوج درمانی در درمان ناهماهنگی های زناشویی فراهم می سازند.
از ضرورتهای این پژوهش می توان موارد ذیل را نام برد:
- ارتقاء بهداشت روانی خانواده های شاهد و ایثارگر
- کاهش اختلالات روانی در سطح جامعه
- پایین آوردن میزان طلاق و عوارض ناشی از آن در خانواده های جانبازان
- کوتاه مدت بودن رویکرد مورد پژوهش
و …
۳٫ ۱ هدف تحقیق
هدف این پژوهش عبارت است از:
«تعیین میزان اثربخشی روش آموزش دلگرم سازی شوانکر بر سلامت روانی و رضایت زناشویی همسران جانبازان».
۴٫ ۱ فرضیه های تحقیق
فرضیه های اصلی:
۱- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر رضایت زناشویی آن ها را افزایش می‌دهد.
۲- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر سلامت روانی آن ها را افزایش می دهد.
فرضیه های فرعی:
۱- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر علائم جسمانی آن ها را کاهش می دهد.
۲- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر مشکلات خواب و اضطراب آن ها را کاهش می­دهد.
۳- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر کارکردهای اجتماعی آن ها را افزایش می دهد.
۴- آموزش همسران جانبازان با رویکرد شوانکر افسردگی آن ها را کاهش می دهد.
۵. ۱ تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح
۱٫ ۵٫ ۱ دلگرم سازی:
۱٫ ۱٫ ۵٫ ۱تعریف نظری: دلگرم سازی همه ی آن چیزی است که از یک فرد انسان دیگری با این مشخصات می سازد: احساس بهتر، کارکردهای مؤثرتر، غلبه مؤثرتر بر مشکلات،
اعتماد به نفس بالاتر، داشتن رغبت بیشتر برای مشارکت در امر سلامت دیگران و به طور کلی جامعه. فرد احساس می کند به قدر کافی انسان خوبی است و توسط دیگران پذیرفته شده است و همواره احساس می کند که: «من می توانم» (شوانکر، ۱۹۹۱).
۲٫ ۱٫ ۵٫ ۱تعریف عملیاتی: فرایندی است که با استفاده از جلسات آموزشی شوانکر طی ۱۰ جلسه سعی در افزایش وتقویت آن داریم (به پیوست مراجعه شود).
۲٫ ۵٫ ۱ سلامت روانی:
۱٫ ۲٫ ۵٫ ۱تعریف نظری: شامل شرایطی است که سطوح بالایی از نشانه های سلامت هیجانی (رضایت خاطر وشادی بالا)، پذیرش خود، رشد شخصی، هدفمندی در زندگی، تسلط بر محیط، حس تعلق وتعامل عاطفی را در برمی گیرد (کریمی زاده، ۱۳۸۴). مشخصه ی آن نداشتن اضطراب و نشانگان مختل کننده ی زندگی و ظرفیت ایجاد رابطه ی حسنه و رضایت بخش با دیگران وظرفیت مقابله ی مناسب با تنیدگیها و تناقضهای زندگی می باشد (کورسینی، ۱۹۹۹ به نقل از اسدی، ۱۳۸۲).
۲٫ ۲٫ ۵٫ ۱تعریف عملیاتی: نمره ای که فرد در آزمون سلامت عمومی GHQ کسب می‌کند.
۳٫ ۵٫ ۱ رضایت زناشویی[۶]:
۱٫ ۳٫ ۵٫ ۱ تعریف نظری: به اعتقاد هیلمن (۱۹۹۴) رضایت زناشویی به رویدادهای مثبت یا منفی کلی که زوجین درمورد رابطه شان احساس می کنند، اشاره دارد که این رویدادهای مثبت یا منفی را با عناوین مختلفی نظیر خشنودی رابطه، سازگاری رابطه و احساسات رابطه می نامند (هالفورد[۷]، ۱۳۸۴ به نقل از هاشمی، ۱۳۸۵).
۲٫ ۳٫ ۵٫ ۱ تعریف عملیاتی: در این پژوهش رضایت زناشویی نمره­ای است که فرد درآزمون اینریچ[۸] ۴۷ سئوالی کسب می کند.
۴٫ ۵٫ ۱جانباز:
۱٫ ۴٫ ۵٫ ۱ تعریف نظری: جانباز یعنی کسی که جان خود را فدا می کند یا کسی که جان خویش را در معرض خطر می اندازد (معین، ۱۳۷۵).
۲٫ ۴٫ ۵٫ ۱ تعریف عملیاتی: به فردی اطلاق می شود که در طول مدت جنگ (یا دوران انقلاب) به علت حضور در یکی از مناطق جنگی یا سایر مناطق، توسط یکی از انواع سلاحهای جنگی یا ضربات وارده دچار مجروحیت شده باشد. جانبازان بسته به عامل مجروحیت یا ناحیه ی مجروحیت به گروههای زیر تقسیم می شوند:
- جانبازان مصدوم شیمیایی که به وسیله ی گازهای شیمیایی دچار مصدومیت شده اند.
- جانبازان عصبی روانی که به علل مختلف از جمله موج انفجار سلاحهای مخرب،
شکنجه­های جسمی و روحی، مشاهده ی حوادث ناگوار و ضربه زننده، تحمل فشارهای شدید و … به انواع مختلف اختلالات روانی مبتلا شده اند.
- جانبازان ضایعه ی نخاعی که از ناحیه ی نخاع شوکی به طور کامل یا نسبی آسیب
دیده اند.
- جانبازان با نقایص یا با ترکیبی از آسیبها و صدمات جسمی و روحی.