زندگی ازدید خردمندان امری است جاری ودرحال گذران ازجاده ی هموار و ناهموار که عبور ازآن نیاز به چشمانی باز ، انتخاب مسیر ورعایت ضوابط در کیفیت گذران وعبور دارد.
بدون داشتن راهنما وروش ، خطر سردرگمی درکمین است.
امام امیرامؤمنین (ع) در نهج البلاغه هشدارهایی دراین عرصه می دهد که اساس آن کسب بینش برای استفاده ازراه وروش افراد موفق وعبرت آموزی ازآنان که دچار سقوط وصدماتی دراین راه شده اند ، وقتی حرکت درخط اعتدال درعین خود نگهداری ومراقبت است
تربیت عبارت است ازفراهم آوردن زمینه ی لازم برای رشد همه جانبه ی شخصیت درجهت وصول به اهداف مطلوب
وقتی بخواهیم چنین تعریفی عام از تربیت را با تاکید برقید دینی ، مورد توجه قرار دهیم ناگزیر ازتبیین دقیق تر مفهوم دین خواهیم بود.
دین دراصل برایمان استوار است ایمان نوعی باور عمیق روانی است که نه تنها دنیای روان شناختی انسان را متاثر می سازد یلکه رفتارهای آدمی را نیز تحت تاثیر خود می گیرد. اگر بخواهیم به یک تربیت صحیح دینی دست برنیم. دردرجه ی اول می باید شکل گیری وگسترش ایمان رادرمرکز توجه خویش قراردهیم. پس ازآن درانتقال باورهای صحیح دینی یاآنچه موضوع علم کلام است. قدم هایی برداریم وبه دنبال آن رفتارها وآدابی برای زیستن (آنگونه که دین ازانسان انتظار دارد ) رابه متربی خود منتقل کنیم.
تمامی این اقدامات ، مستلزم شناخت ساختار وفرآیندهای روان شناختی انسان است به راستی وقتی سخن ازایمان می گوییم مقصودمان چیست ؟ آیاایمان نوعی شناخت است ، مانند شناخت انسان ازهر چیز ، به ویژه شناختی که باقاطعیت همراه است ؟ یانه ایمان نوعی تمایل است ، مانند تمایل انسان تشنیه برای نوشیدن آب ؟
پاسخ به چنین سولاتی مستلزم آن است که نگاهی اجمالی داشته باشیم به ساختار روانی انسان مااین ساختار رابا توجه به آن چه اسلام ازبخش های مهم روانی انسان ارائه می کند ونیز باتوجه به تبیینی که علم روان شناسی ازاین ساختار دارد توضیح می دهیم.
ساختار روانی انسان
وقتی سخن ازساختار روانی انسان به میان می آوریم مقصودمان توضیح مهم ترین اجزای تشکیل دهنده ی دستگاه روانی انسان است این ساختار دردیدگاه روان شناسان چون فروید ، یونگ وکتل به اشکال مختلف توصیف شده است .امادراین جا توصیفی دیگر ازساختار روانی انسان را مطرح می کنیم وبرای آغاز بحث ازمهمترین بخش روانی انسان یعنی عقل یابه تعبیر روان شناسی هوش آغاز می کنیم.
1) عقل : همه می دانیم که انسان دارای توانمندی خاص به نام عقل است ، عقلی که گاه توسط عرفای اسلامی عقل جزوی نامیده شده ، همان چیزی است که کسب علم وفلسفه را برای انسان ممکن ساخته است.
2) امیال یاهوی : انسان علاوه برعقل باامیالی نیز سروکار دارد. انسان درهمه ی شرایط عقلانی عمل نمی کند بلکه دربسیاری مواقع ازان جهت که چیزی رادوست می دارد به آن نزدیک شده یاچیزی راکه دوست نمی دارد ، دوری می کند وجود این امیال نشانگر این است که بخش دیگری ازشخصیت انسانی تعلق به آن ها یابه تعبیر قرآنی تعلق به هوی دارد. هوی که بخش مهمی ازشخصیت را می سازد خود به چند دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
الف) لایه ی بدنی : که برآمده ازانگیزه های بدنی مانند گرسنگی ، تشنگی ، جنسی وحتی پرخاشگری است.
ب) لایه ی اجتماعی : که ناشی ازنیازهای اجتماعی انسان مانند نیازبه توجه ، نیاز به تعلق داشتن به دیگران ومحبت وحرمت اجتماعی است.
ج) لایه ی فردی : که برای پاسخ گویی به نیازهای استقلال جویی ، حرمت خودوخودشکوفایی انسان شکل می گیرد.
3- قلب : بخش اصلی ومرکزی شخصیت انسان قلب است قلب مرکز ایمان ، عشق وگاه کینه ، نفرت وقساوت است. قلب درروان شناسی معاصر ، جایگاه ومفهومی ندارد لکن درمعارف دینی به خصوص قرآن کریم قلب مورد توجه خاص قرارگرفته است تا جایی که قرآن روز قیامت راروزی معرفی می کند که مال وفرزندان برای انسان سودی ندارند بلکه آن چه سودمند واقع می شود. تقدیم قلبی سالم به خدواند است. شواهد عدیده ای نشان می دهد که در دیدگاه اسلامی ، قلب عنصری حتمی وقطعی وجود انسان است وآنچه انسان رابه حد موجودی متمایر ازتمامی موجودات می کند همین قلب است.
شامل 14 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تربیت دینی ,تعلیم وتربیت کودکان درسیره ی امام خمینی (ره)
