سلول شناسی یا به اصطلاح امروزی بیولوژی سلولی یکی از جوانترین شعب علوم زیستی است. در اواخر قرن نوزدهم به علت پیشرفتهای شایان توجهی که در این رشته به عمل آمد آن را به عنوان یک شعبه جداگانه از علم بیولوژی در نظر گرفتند. بدون شک مطالعات اولیه درباره سلول با استفاده از میکروسکپ نوری صورت گرفته و سپس میکروسکوپ با فاز متضاد و سرانجام میکروسکپ الکترونی ساختمان های درونی سلول را به طور نسبتاً دقیق روشن ساخته اند. لغت سلول که از کلمه لاتینی Cella به معنی فضای میان تهی گرفته شده برای اولین بار در سال 1665 توسط رابرت هوک Robert Hooke به حفرات کوچکی که ضمن مطالعه ساختمان چوب پنبه که توسط عدسی های بزرگ کننده دیده می شد اطلاق گردید. این قبیل مطالعات بعدها به توسط دانشمندانی چون گرو Crew و مالپیگی Malpighi ادامه پیدا کرد ولی نامبردگان تنها موفق به مشاهده حفرات دیواره سلولزی گردیدند.
در سال 1674 لیون هوگ Leewenhoek به عکس دانشمندان قبل سلول هائی را که به طور آزاد و جدا از یکدیگر قرار گرفته بودند کشف و مورد بررسی قرار داد، وی بخصوص به وجود هسته در بعضی از گلبوهای قرمز جوان پی برد و از آن به بعد تابیش از یک قرن این مختصر، تنها اطلاعاتی بود که درباره سلول دانسته شده است.
تئوری سلولی:
مبدا بیولوژی سلولی را مربوط به برقراری تئوری سلولی می دانند و این موضوع عبارت از این است که کلیه موجودات زنده اعم از حیوانات و گیاهان از سلول و یا محصولات سلولی تشکیل یافته اند.
این نظریه در نتیجه تحقیقات متعددی که از ابتدای قرن نوزدهم به توسط دانشمندانی چون میربل 1802، اوکن 1805، لامارک 1809، دوتروشه 1824، و تورپن 1826 صورت گرفت بیان گردید. در تعقیب کارهای محققین فوق گیاه شناس معروف شلایدن در سال 1838 و جانور شناس معروف شوان در اسل 1839 این نظریه را به طور دقیقی توجیه نمودند. در هر حال طبق این نظریه هر سلول از تقسیم سلول دیگری به وجود می آید. بعدا که علم بیوشیمی پیشرفتهای چشمگیری نمود ثابت شد که تشابهات اساسی و مهمی در ترکیبات شیمیائی و فعالیت های متابولیکی تمام سلولها وجود دارد، همچنین مشخص شد که عممل یک عضو مربوط به نتیجه فعالیتها و واکنش های این واحدهای سلولی است که آن عضو را تشکیل داده اند.
پس از آنکه معلوم شد از اجتماع دو سلول جنسی یعنی اسپرماتوزوئید و اوول سلول تخم به وجود می ’آد و همین سلول است که منشاء پیدایش یک فرد کامل می گردد، تئوری سلولی در علم جنین شناسی نیز مورد استفاده کامل قرار گرفت.
در سال 1831 بران مطالعاتی روی هسته سلول انجام داد و یاد آور شد که هسته ترکیب اساسی و ثابت سلول را تشکیل می دهد. در سال 1832 واگنر هستک را کشف نمود و دانشمندان دیگری چون دوژاردن، شولتز، پورکنژ و مول مطالعات خود را بر روی پروتوپلاسم تمرکز دادند و اولین فرضیه سلول بر این اصل پایه گذاری شد که سلول از توده ای به نام پروتوپلاسم تشکیل یافته که بتوسط غشاء سلولی محدود می شود. قسمتی از پروتوپلاسم که هسته سلول را احاطه می کند سیتوپلاسم و بقیه که شامل خود هسته می شود اصطلاحاً کاریوپلاسم نامیده شد.
در سال 1835 دوژان سیتوپلاسم موجود زنده را چنین تعریف نمود سیتوپلاسم ماده کاملاً یکنواختی است که خاصیت ارتجاعی و انقباضی داشته، نور را کمی بیشتر از آب و خیلی کمتر از روغن منکسر می نماید. بعدها باشناسائی بیشتر سیتوپلاسم این تعریف تغییر پیدا کرد و امروزه خواص شیمیائی و فیزیکی بخصوص را برای سیتوپلاسم در نظر می گیرند. در حقیقت سیتوپلاسم از دو قسمت ماده زمینه یا هیالوپلام و عناصر مختلفی که در این ماده قرار گرفته تشکیل شده است. این عناصر ممکنست از سازمان های دورنی سلول که اصطلاحاً ارگانل ها نامیده می شوند و یا از متابولیسم سلولی به وجود آمده باشند که به آنها انکلوزیونها خطاب می کنند پس از بیان این نظریه های اساسی پیشرفت در علم سلول شناسی به طور سریعی صورت گرفت و مثلاً متوجه شدند که در هنگام تقسم سلولی تغییرات مهمی رد هسته سلول پدید می آید و سپس پدیده تقسیم مستقیم یا امیتوز توسط روماک و تقسیم غیر مستقیم یا میتوز به وسیله فلمینگ ابتدا در حیوانات و سپس توسط استراسبورگر در گیاهان کشف گردید.
همچنین ولدیر در سال 1890 متوجه شد که یکی از اتفاقات مهم در هنگام تقسیم غیر مستقیم تبدیل شدن هسته سلول به رشته های رنگ پذیر و قابل رؤینی است که آنها را کروموزم نامید . از کشفیات مهم این دوره اطلاع بر چگونگی تشکیل تخم که از الحاق دو پیش هسته اوول و اسپرماتوزوئید حاصل می گردد بوده است این مسئله در سال 1875 توسط هرت ویگ روشن شد. در همین زمان بووری و فان بندن بوجود مرکز سلولی یا سانتروزوم در سیتوپلاسم سلول پی بردند و پس از آن به ترتیب آلتمن وبندا در 1897 میتوکندریها و گلژی در 1898 دستگاه گلژی را کشف نمود . در همین موقع بود که هرت ویگ کتابی تحت عنوان سلول و بافت انتشار داده و علم سلول شناسی را بعنوان شاخه ای از علم زیست شناسی بطورجداگانه مورد مطالعه و بررسی قرار داد .
در سالهای اخیر با پیشرفتهای قابل توجهی که نصیب بشر گردیده است و از جمله با ساخته شدن میکروسکپ
الکترونیک تحول بزرگی در علم سلول شناسی بوجود آمده است و کم و بیش اعمال سلولها و جزئیات تشکیل دهنده آنهاکه سالها در پرده ابهام باقی مانده بود روشن گردیده است . همچنین این مطالعات رابطه نزدیکی بین این شعبه از علم بیولوژی را با شعب دیگر این علم بخصوص با ژنتیک، فیزیولوژی و بیوشیمی آشکار ساخته است . باید متذکر شد که ژنتیک از همان ابتدای پیدایش رابطه نزدیک خود را با علم سلول ـ شناسی (سیتولوژی) نشان داده است و امروزه از مجموعهءاین دو علم رشته جدید بنام «سیتوژنتیک» بوجود
شامل 9 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تاریخچه علم سلول شناسی (بیولوژی سلولی)
