تحقیق درباره حجاب و نقش آن در جامعه

اختصاصی از ژیکو تحقیق درباره حجاب و نقش آن در جامعه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 128

مقدمه:

حجاب، لباس مشارکت است، لباسی است که خدای متعال از ابتدای بلوغ به تن زن مسلمان کرده، و او را به عنوان عضوی موثر در جامعه عقیدتی اسلام پذیرفته است. این لباس، نشان فعالیتی است که نه تنها اسلام آن را مجاز می داند بلکه بر این فعالیت صحه می گذارد. در طول تاریخ حجاب دچار هجمه های مختلف فرهنگی- نظامی شده است برخی سعی کرده اند که ظاهر آن را حفظ کرده و هدف باطنی آن را خنثی سازند و فرهنگ غنی آن را که همان فرهنگ پویای ولایت است از زن مسلمان دور سازند، برخی به ظاهر حجاب نیز حمله کرده آن را نشانی از وجود ولایت در جامعه تلقی کرده اند، که در صورت وجود ظاهر، باطن آن نیز امکان بازگشت خواهد داشت.

آری این حجاب است، لباس مشارکتی که تمامی ابعاد یک مشارکت رسمی الهی را در بردارد. بسیاری از ساده اندیشان سعی دارند آن را یک لباس مشارکت صرفاً اسمی قلمداد کنند تا از کارکرد آن بکاهند و زن را به پذیرش تحقیرهای تحمیلی شرق و غرب بکشانند.

اما آنچه که مبهم است، این سوال است که چگونه جامعه اسلامی با وجود این نمودهای عینی مقاومت ایثار، باز در پی ابزار دیگری برای مقابله با هجمه های ببیگانه می گردد و از طراحی سیستم تبلیغ آن هراس می کند؟!

ادیان و برنامه ریزی جنسیتی

ادیان بعنوان قویترین منبع فکری که برنامه ریزی جنسیتی را مطرح نموده اند. برای این مهم نیز تدابیری را اندیشیده اند. در دین اسلام ساز اسلام ابتدای اجتماعی شدن زن و شیوه جامعه پذیری او، در دوران بلوغ با طرحی جامع طراحی گشته است، بلوغ، آغاز زمان اجرای حکم حجاب اسلامی برای زن مسلمان است. این حکم به مفهوم صحه نهادن بر شیوة صحیح مشارکت در اجتماع، با تکیه بر لباس مشارکت اسلامی است.

اجتماعی شدن دختر در این سنین، با یادگیر اصولی احکام الله پایه ریزی گردیده است. این امر بهمراه ارائه الگوی شخصیت زنان، فاطمه زهرا (س) به ثبات فرهنگ مشارکت تمسک به الگوی ایده آل اسلامی همچون فاطمه زهرا (علیه سلام) که در سنین کم به حرکت تاریخی ولایی خود دست زد و تاریخ، در مقابل عظمت شخصیت و منزلت او سر تعظیم فرود آورد، با تمسک به لباس مشارکت اسلامی زنان، امنیت فکری و ذهنی را برای دختران مسلمان، بهمراه می آورد که می توانند با قدرت و پایداری، قدم به اجتماع نهاده، اظهار عقیده نموده و در مشارکت، عضوی فعال محسوب گردند.

مقاله تاریخچه ی حجاب

اختصاصی از ژیکو مقاله تاریخچه ی حجاب دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات 43

1- آیا در میان ملل دیگر قبل از اسلام حجاب بوده است؟

اطلاع تاریخی ما آنگاه کامل است که بتوانیم درباره همه مللی که قبل از اسلام  بوده­اند اظهار نظر کنیم. قدر مسلم این است که قبل از اسلام در میان بعضی ملل حجاب وجود داشته است.

در ایران باستان و در میان قوم یهود و احتمالاً در هند حجاب وجودداشته و از آنچه در قانون اسلام آمده سخت تر بوده است، اما در جاهلیت عرب حجاب وجود نداشته است و به وسیله اسلام در عرب پیدا شده است.

ویل دورانت در صفحه 30 جلد 12 تاریخ تمدن (ترجمه فارسی) راجع به قوم یهود و قانون تلمود می نویسد:

« اگر زنی به نقض قانون یهود می پرداخت چنانکه مثلاً بی آنکه چیزی بر سر داشت به میان مردم می رفت و یا در شارع عام نخ می رشت یا با هر سنخی از مردان درد دل می کرد یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه اش تکلم می نمود همسایگانش می توانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد.»

علیهذا حجابی که در قوم یهود معمول بوده است از حجاب اسلامی چنانکه بعداً شرح خواهیم داد، بسی سخت تر ومشکلتر بوده است.

در جلد اول تاریخ تمدن صفحه 552 راجع به ایرانیان قدیم می گوید:

« در زمان زردشت زنان منزلتی عالی داشتند، با کمال آزادی و با روی گشاده در میان مردم آمد و شد می کردند...»

قبل از ورود اسلام حجاب سخت و شدیدی در ایران باستان حکمفرما بوده، حتی پدران و برادران نسبت به زن شوهردار نامحرم شمرده می شده اند.

به عقیده ویل دورانت مقررات شدیدی که طبق رسوم و آیین کهن مجوسی درباره زن حائض اجرا می شده که در اتاقی محبوس بوده، همه از او در مدت عادت زنانگی دوری می جسته اند و از معاشرت با او پرهیز داشته اند، سبب اصلی پیدا شدن حجاب در ایران باستان بوده است. در میان یهودیان نیز چنین مقرراتی درباره زن حائض اجرا می شده است.

اما اینکه می گوید: « و این امر خود مبنای پرده پوشی در میان مسلمانان به شمار می­رود» منظورش چیست؟

آیا مقصود این است که علت رواج حجاب در میان مسلمانان نیز مقررات خشنی است که درباره زن حائض اجرا می شود؟! همه می دانیم که در اسلام چنین مقرراتی هرگز وجود نداشته است و ندارد. زن حائض در اسلام فقط از برخی عبادات واجب نظیر نماز و روزه معاف است و همخوابگی نیز در مدت عادت زنانگی جایز نیست، ولی زن حائض از نظر معاشرت با دیگران هیچ گونه ممنوعیتی ندارد که عملاً مجبور به گوشه نشینی شود.

و اگر مقصود این است که حجاب رایج میان مسلمانان عادتی است که از ایرانیان پس از مسلمان شدنشان به سایر مسلمانان سرایت کرد، باز هم سخن نادرستی است، زیرا قبل از اینکه ایرانیان مسلمان شوند آیات مربوط به حجاب نازل شده است.

از سخنان دیگر ویل دورانت هر دو مطلب فهمیده می شود یعنی هم مدعی است که حجاب به وسیله ایرانیان پس از مسلمان شدنشان در میان مسلمانان رواج یافت و هم مدعی است که ترک همخوابگی با زن حائض، در حجاب زنان مسلمان و لااقل در گوشه گیری آنان موثر بوده است.

تحقیق درمورد تحولات فرهنگی حجاب از آغاز تا کنون 16 ص

اختصاصی از ژیکو تحقیق درمورد تحولات فرهنگی حجاب از آغاز تا کنون 16 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

تحولات فرهنگی حجاب از آغاز تا کنون

مقدمه :

آنچه مسلّم است و از کتاب های موجود پیداست حجاب در قبل از اسلام در بین ملّت های یهود ، ایران باستان و هند وجود داشته است.

و این قانون حجاب از قانون حجاب اسلامی بسی سخت تر بوده است.

ویل دورانت می گوید : 1 ( اگر زنی به نقض قانون یهود می پرداخت مثلا بدون آنکه چیزی بر سر داشته باشد به میان مردم می رفت و یا در خانه آنقدر بلند صحبت می کرد که همسایگانش صدایش را می شنیدند شوهر حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد.)

و همچنین در جای دیگر می گوید : 2 (در زمان زرتشت زنان با منزلتی عالی به میان مردم می رفتند.)

و بعد از آن می گوید : (مقام زن در زمان داریوش تنزّل پیدا کرد و در زمان وی زنان پادشاهان حق نداشتند از حرمسرا ها خارج شوند و در مواقعی زنان از محارم خویش نیز محروم بوده اند. و زنان حائض در اتاق هایی محبوس می شده اند و این امر خود مبنای پرده پوشی میان مسلمانان به شمار می رود.)

آیا این جمله ویل دورانت که می گوید : ( و این امر خود مبنای پرده پوشی میان مسلمانان به شمار می رود ) درست است ؟

طبیعتا خیر. زیرا در اسلام زنان حائض از برخی عبادات مانند: نماز و روزه معاف می باشند ولی آنها می توانند در هر موقعی با دیگران معاشرت کنند و در رابطه با اینکه به عقیده ویل دورانت حجاب از ایرانیان قبل از اسلام به مسلمانان بعد از اسلام سرایت کرده صحیح نمی باشد ، چون قرآن قبل از اسلام آوردن ایرانیان ، آیات حجاب را تبیین کرده بود .

ویل دورانت در قسمت دیگری می گوید : 3 ( بعد از هجرت ، پیامبرزنان را از پوشیدن جامه گشاد نهی می کرد امّا بعضی از عرب ها با وضع بسیار زیبا و دلربایی از خانه هایشان خارج می شده اند.)

این سخن ویل دورانت غلط است زیرا عایشه همواره زنان انصار را اینچنین ستایش می کرد:

( مرحبا بر زنان انصار که بعد از نزول آیات سوره ی نور4 دیگر دیده نشد که مانند سابق بیرون بیایند و سر خود را با روسری های سیاه پوشاندند.)

تاریخچه حجاب :

حجاب یا پوشش اسلامی یکی از دستورات حکیمانه و سعادت‌بخش دین مبین اسلام است که از هنگام اسلام آوردن مردم ایران در دو قرن نخست هجری به گونه‌ای همیشگی و مستمر توسط اهالی این سرزمین مورد پذیرش واقع شده و بدان عمل می‌شده است. در واقع رعایت حجاب اسلامی در بین مسلمانان ایرانی و کلیت این جامعه از جمله عوامل مهم پاسداری از شأن و کرامت انسانی زنان و رعایت سالم حقوق و حدود در روابط میان مردان و زنان بوده است.

امواج مهاجم استعمار بورژوایی و شکل تقلیدی آن در ایران یعنی غرب‌زدگی شبه مدرن دلایل متعددی برای مخالفت با حجاب اسلامی خانم‌ها داشت: اولاً حجاب زن مسلمان هویت‌بخش و عزت‌آفرین بود و موجب می‌شد زن مسلمان ایرانی در برابر هجوم افکار و مدل‌های رفتاری بیگانه، گرفتار از خودبیگانگی و ضعف و بی‌هویتی و یا آلودگی نگردد. از این رو از عوامل حفظ استقلال هویتی مردم ما بود و شبه‌مدرنیست‌ها که سودای وابستگی ایران را در سر داشتند، دل‌خوشی از آن نداشته و ندارند. ثانیاً حجاب زن ایرانی به عنوان لباس عفت و پاکدامنی و ساده‌زیستی او موجب مصونیت زنان و حتی مردان مسلمان در مقابل هجوم مصرف‌زدگی و فرهنگ کالای می‌گردید. ازاین رو خود به خود راه را بر سیطره‌ی نظام سرمایه‌سالاری و تبعات آن می‌بست .

استعمار غربی برای فتح بازار خرید مردم ایران نیازمند نابودی ساختار تولید سنتی و همچنین ساختار ساده و خودکفا و مستقل زندگی مردم ما بود. حجاب اسلامی، زن ایرانی مسلمان و به تبع آن حتی مرد مسلمان ایرانی را در مقابل گسترش فرهنگ مصرفی و کالازدگی و سرمایه‌سالاری محافظت می‌کرد. ثانیاً در جوامع مسلمان تحت سلطه‌ی امپریالیزم هر نوع تأکید بر عناصر فرهنگ بومی و ملی مردمان چونان شمشیر برنده‌ای علیه سیاست‌ها و امیال استعمار مدرن غربی عمل کرده و می‌کند. زیرا استعمارگران به دنبال تهی کردن و بیگانه ساختن مردم از هویت کلاسیک خود بوده‌اند تا آنان را اسیر هویت تقلبی غرب‌زدگی شبه‌مدرن نموده و از کانال آن این ملت‌ها را برای همیشه به خود وابسته نمایند. حجاب زن مسلمان در چنین وضعیتی حکم یک اسلحه‌ی نیرومندی برای جریان انقلابی و ضداستعمار را پیدا می‌کرده است .

اساساً غربی‌ها به منظور برقراری سیطره‌ی تام و تمام و فراگیر خود بر مقدرات تاریخی جوامع غیرغربی می‌بایست که نظام منسجم ارزش‌های دینی آنها را در هم شکسته و فرهنگ قلابی ظاهرگرا و دنیازده و به تعبیری شیطانی خود را جانشین آن نمایند و یکی از منفذها و روزنه‌های مقاومت اصیل فرهنگ خودی در جوامع اسلامی همانا حجاب زنان مسلمان بوده است که آنان را از مدزدگی و شیئی شدگی و تبدیل شدن به موجودی کالایی باز می‌داشته است. از این رو بود که از آغاز برقراری سیطره‌ی فرهنگی ـ سیاسی غرب‌زدگی شبه مدرن در ایران [پس از سقوط استبداد صغیر و کسب قدرت توسط اعضای لژ بیداری در سال 1327 ق] زمزمه‌ای شیطانی برای نفی و انکار حجاب و تخریب و تخطئه‌ی آن آغاز گردید. به گونه‌ای که تاریخ برای ما روایت می‌کند از حدود سال 1329 ق مطبوعات منورالفکری جسته و گریخته اما به طور تقریباً مستمر حملات خود علیه حجاب اسلامی را آغاز کردند .

آن گونه که از بررسی اسناد و مدارک تاریخی به دست می‌آید در سال 1303 ش در تهران سخن از «انجمن ضدحجاب» بوده است و به ویژه با اعلام کشف حجاب در افغانستان، در ایران نیز فعالیت‌ها و تهاجمات منورالفکران علیه حکم الهی حجاب بیشتر گردید. البته این امری کاملاً بدیهی بود که امپریالیزم غربی برای برقراری سیطره‌ی خود در ایران که از مجرای حاکمیت فرماسیون غرب‌زدگی شبه‌مدرن عملی می‌گردید، هدفی جز نابودی حجاب اسلامی و به تبع آن در هم شکستن هویت زن مسلمان ایرانی را دنبال نمی‌کرد. باز هم طبیعی بود که به میزانی که غرب‌زده‌ها و عوامل استکبار در ایران قدرت می‌گرفتند و هم‌زمان با افزایش تهاجم آنها علیه دین و آئین هویت و اعتقادات و استقلال این مردم، هجوم تبلیغاتی و اعمال زور فیزیکی و سیاسی علیه حجاب نیز بیشتر می‌گردیده است.

در این بین روشنفکران شبه‌مدرنیست ایرانی به عنوان کارگزاران اصلی بسط سیطره‌ی فرماسیون غرب‌زدگی و عمله‌ی دانسته یا نادانسته تحقق وابستگی ایران به نظام سرمایه‌داری جهانی، بیشترین نقش را در مبارزه علیه هویت دینی مردم و حکم اسلامی حجاب زنان بر عهده گرفته و می‌گیرند .

در این ایام در روزنامه‌ها و نشریات منفورالفکری شاهد هجوم تبلیغاتی نسبتاً مداوم روشنفکران لائیک و ناسیونالیست علیه حجاب اسلامی هستیم.

در این هجمه‌ی ناجوانمردانه که حتی قبل از مسلط شدن رضاخان و برقراری رژیم پهلوی در ایران، آغاز گردید از همه‌ی صور فعالیت‌های ژورنالیستی [اعم از درج مقاله یا انتشار سالانه و یا نشر هجویات و فکاهیات و به سخره گرفتن حکم الهی] استفاده می‌گردید.

از این گونه اشعار می‌توان به چند نمونه اشاره کرد. مثلاً عارف قزوینی شاعر و تصنیف‌سرای متجددمآب و ناسیونالیست آن دوره در قطعه‌ای که به سال 1336 ق(برابر با 1297

تحقیق درمورد حجاب 37 ص

اختصاصی از ژیکو تحقیق درمورد حجاب 37 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 37

پیشگفتار

ریشه بیشتر انحرافات دینی و اخلاقی نسل جوان را در لابلای افکار و عقاید آنان باید جستجو کرد . فکر این نسل از نظر مذهبی آنچنانکه باید راهنمائی‏ نشده است و از این نظر فوق العاده نیازمند است

اگر مشکلی در رهنمائی این نسل باشد بیشتر در فهمیدن زبان و منطق او و روبرو شدن با او با منطق و زبان خودش است . و در اینوقت است که هر کسی احساس می‏کند این نسل ، برخلاف آنچه ابتدا به نظر می‏رسد ، لجوج نیست‏ ، آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارد

هدف نویسنده و همچنین هدف گروه روشنفکر و متدین انجمن اسلامی پزشکان‏ از طرح و بحث و نشر " مسأله حجاب " اینست که احساس شد گذشته از انحرافات عملی فراوانی که در زمینه حجاب به وجود آمده این مسأله و سایر مسائل مربوط به زن وسیله‏ای شده در دست یک عده افراد ناپاک و مزدور صفت که از این پایگاه علیه دین مقدس اسلام جار و جنجال تبلیغاتی راه‏ بیندازند . بدیهی است در شرایط موجود که نسل جوان از جنبه مذهبی به قدر کافی راهنمائی نمی‏شود این تبلیغات آثار شوم خود را می‏بخشد

این بنده خدا را سپاسگزار است که احساس می‏کند فعالیتهای قلمی ناقابل‏ او در این میدان ، چه جرائد و مجلات و چه به وسیله این کتاب ، اثر نیک‏ محسوسی داشته است . تا آنجا که اطلاع دارد نشر این کتاب تأثیر فراوانی‏ در اصلاح عقاید و افکار این نسل داشته است ، حتی بعضی از بانوان به اصطلاح‏ متجدد عملا در وضع خود تجدید نظر کرده‏اند

بدون شک پدیده " برهنگی " بیماری عصر ما است . دیر یا زود این‏ پدیده به عنوان یک " بیماری " شناخته خواهد شد . فرضا ما کورکورانه از غرب تقلید کنیم ، خود پیشتازان غربی ماهیت این پدیده را اعلام خواهند کرد . ولی ما اگر به انتظار اعلام آنها بنشینیم می‏ترسم خیلی دیر شده باشد . اگر می‏خواهید ببینید کار برهنگی در غرب به کجا رسیده و فریاد چه کسانی‏ را بلند کرده است این قسمت از نامه یکی از هنرپیشگان معروف جهان را به‏ دخترش که به قول خودش چهل سال مردم روی زمین را خندانده است بخوانید

این نامه مثل معروف عامیانه خودمان را به یاد می‏آورد : " عزا چه عزائی‏ است که مرده شوی هم گریه می‏کند "

او پس از آنکه به دخترش اجازه می‏دهد " فقط به خاطر هنر می‏توان لخت‏ و عریان به روی صحنه رفت " و تأکید می‏کند که این لختی منحصرا در روی‏ صحنه و برای ضرورت هنر باشد ، می‏نویسد :

" . . . برهنگی بیماری عصر ما است . من پیرمردم و شاید حرفهای‏ خنده‏آور بزنم . اما به گمان من تن عریان تو باید از آن کسی باشد که روح‏ عریانش را دوست می‏داری . بد نیست اگر اندیشه تو در این باره مال ده‏ سال پیش باشد ، مال دوران پوشیدگی . نترس این ده سال ترا پیرتر نخواهد کرد . به هر حال امیدوارم تو آخرین کسی باشی که تبعه جزیره لختی‏ها بشوی . . "

نویسنده این نامه به داشتن بعضی افکار انسانی معروف است . این سخنان وی نشانه دیگری است از بهره‏مند بودن او از برخی افکار انسانی همانطور که در مقدمه چاپ اول این کتاب به اطلاع خوانندگان محترم رسید ، محتوای اصلی و اولی این کتاب ، یک سلسله بحثها و درسها بوده است که‏ در جلسات انجمن اسلامی پزشکان القا شده است و پس از استخراج از ضبط صوت و تنظیم و اصلاح عبارات و اضافه برخی از مطالب به صورت کتاب در آمده است .

در چاپ دوم ، تجدید نظرهائی نسبت به چاپ اول به عمل آمد و در مقدمه‏ آن چاپ متذکر شدیم که در تجدید نظر هیچ مطلبی حذف نگردید بلکه یک‏ سلسله مطالب اضافه شد . مطالب اضافی غالبا مطلب مستقلی نیست ، تتمیم‏ و تکمیل است برآنچه در چاپ اول بوده و لهذا ضمن فصول کتاب گنجانیده‏ شده است . فقط یک فصل در آخر کتاب تحت عنوان " شرکت زن در مجامع " اضافه شد و البته فصل فتواها که در چاپ اول خیلی به اختصار برگزار شده‏ بود در چاپ دوم تکمیل شد و آنرا نیز در حقیقت یک فصل اضافی باید شمرد

برخی مطالب در چاپ دوم پس و پیش شد ، عبارات در موارد جزئی اصلاح‏ گردید ، مدارک اخبار و احادیث در پاورقیها نشان داده شد ، در آخر کتاب‏ فهرست اعلام اشخاص و کتب و اماکن را اضافه کردیم ، دو فهرست هم یکی‏ برای آیات کریمه قرآن و یکی دیگر برای احادیث و اشعار و کلمات مشهور قرار دادیم . از این رو چاپ دوم از چاپ اول بسی کاملتر و جامعتر از آب‏ در آمد و در حدود یک ثلث بر جلد اول اضافه گشت .

در چاپ سوم اضافات و اصلاحات بسیار ناچیز و مختصری صورت گرفت که قابل ذکر نبود . اکنون که چاپ جدید این کتاب منتشر می‏شود ، یک سلسله تجدید نظرهای دیگری به عمل آمد . این تجدید نظرها نیز همه از نوع اضافات و توضیحات است و کمی هم اصلاحات ، چیزی کم نشده‏ همچنانکه در جوهر مطالب کتاب نیز تغییراتی داده نشده است

مقدمه

لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه یکی از مسائل مهم اسلامی است . در خود قرآن کریم درباره این مطلب تصریح شده است . علیهذا در اصل مطلب از جنبه اسلامی نمی‏توان تردید کرد

پوشیدن زن خود را از مرد بیگانه یکی از مظاهر لزوم حریم میان مردان و زنان اجنبی است ، همچنانکه عدم جواز خلوت میان اجنبی و اجنبیه یکی دیگر از مظاهر آن است . این بحث را در پنج بخش باید رسیدگی کرد : 1 - آیا پوشش از مختصات اسلام است و پس از ظهور اسلام از مسلمین به‏ غیر مسلمین سرایت کرده است ؟ یا از مختصات اسلام و مسلمین نیست و در میان ملل دیگر قبل از اسلام نیز وجود داشته است ؟ . 2 - علت پوشش چیست ؟

چنانکه می‏دانیم در میان حیوانات هیچگونه حریمی میان جنس نر و جنس‏ ماده وجود ندارد ، آنها آزادانه با یکدیگر معاشرت می‏کنند . قاعده اولی‏ طبیعی این است که افراد انسان نیز چنین باشند . چه موجبی سبب شده که میان جنس زن و مرد حریم و حائلی به صورت‏ پوشیدگی زن یا به صورت دیگر به وجود آید ؟

اختصاص به پوشش ندارد ، در مطلق اخلاق جنسی جای چنین سؤالی هست

درباره حیا و عفاف نیز همین پرسش هست . حیوانات در مسائل جنسی احساس‏ شرم نمی‏کنند ولی در انسان بالاخص در جنس ماده حیا و شرم وجود دارد

3 - فلسفه پوشش از نظر اسلام

4 - ایرادها و اشکالها

5 - حدود پوشش اسلامی چیست ؟

آیا اسلام طرفدار پرده نشینی زن است همچنانکه لغت " حجاب " بر این‏ معنی دلالت می‏کند ، یا اسلام طرفدار این است که زن در حضور مرد بیگانه‏ بدن خود را بپوشاند بدون آنکه مجبور باشد از اجتماع کناره‏گیری کند ؟ و در صورت دوم حدود پوشش چقدر است ؟ آیا چهره و دو دست تا مچ نیز باید پوشیده شود یا ماورای چهره و دو دست باید پوشیده شود اما چهره و دو دست‏ تا مچ پوشیدنش لازم نیست ؟ و در هر حال ، آیا در اسلام مسأله‏ای به نام " حریم عفاف " وجود دارد یا نه ؟ یعنی آیا در اسلام مسأله سومی که نه " پرده نشینی " و " محبوسیت " و نه " اختلاط " باشد وجود دارد یا خیر ؟ و به عبارت دیگر آیا اسلام طرفدار جدا بودن مجامع زنان و مردان است یا نه ؟

اینها پرسشهائی است که این کتاب بدانها پاسخ می‏گوید

بخش اول تاریخچه حجاب :

1 - آیا در میان ملل دیگر قبل از اسلام حجاب بوده است ؟

2 - وضع حجاب در جاهلیت عرب

3 - حجاب در قوم یهود

4 - حجاب در ایران باستان

5 - حجاب در هند

تاریخچه حجاب

اطلاع من از جنبه تاریخی کامل نیست . اطلاع تاریخی ما آنگاه کامل است‏ که بتوانیم درباره همه مللی که قبل از اسلام بوده‏اند اظهار نظر کنیم . قدر مسلم اینست که قبل از اسلام در میان بعضی ملل حجاب وجود داشته است

تا آنجا که من در کتابهای مربوطه خوانده‏ام در ایران باستان و در میان‏ قوم یهود و احتمالا در هند حجاب وجود داشته و از آنچه در قانون اسلام آمده‏ سخت‏تر بوده است . اما در جاهلیت عرب حجاب وجود نداشته است و به‏ وسیله اسلام در عرب پیدا شده است

ویل دورانت در صفحه 30 جلد 12 " تاریخ تمدن " ( ترجمه فارسی ) راجع‏ به قوم یهود و قانون تلمود می‏نویسد :

" اگر زنی به نقض قانون یهود می‏پرداخت چنانکه مثلا بی آنکه چیزی بر سر داشت به میان مردم می‏رفت و یا در شارع عام نخ می‏رشت یا با هر سنخی‏ از مردان درد دل می‏کرد یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانه‏اش تکلم‏ می‏نمود همسایگانش می‏توانستند سخنان او را بشنوند ، در آن صورت مرد حق‏ داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد "

علیهذا حجابی که در قوم یهود معمول بوده است از حجاب اسلامی چنانکه‏ بعدا شرح خواهیم داد بسی سخت‏تر و مشکلتر بوده است

در جلد اول " تاریخ تمدن " صفحه 552 راجع به ایرانیان قدیم می‏گوید :

" در زمان زردشت زنان منزلتی عالی داشتند ، با کمال آزادی و با روی‏ گشاده در میان مردم آمد و شد می‏کردند . . . "

آنگاه چنین می‏گوید : " پس از داریوش مقام زن مخصوصا در طبقه ثروتمندان تنزل پیدا کرد

زنان فقیر چون برای کار کردن ناچار از آمد و شد در میان مردم بودند آزادی‏ خود را حفظ کردند ولی در مورد زنان دیگر ، گوشه‏نشینی زمان حیض که‏ برایشان واجب بود رفته رفته امتداد پیدا کرد و سراسر زندگی اجتماعیشان‏ را فرا گرفت ، و این امر خود مبنای پرده‏پوشی در میان مسلمانان به شمار می‏رود . زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان‏ روپوش دارد از خانه بیرون بیایند ، و هرگز به آنان اجازه داده نمی‏شد که‏ آشکارا با مردان آمیزش کنند . زنان

سکولاریسم و کشف حجاب در ایران

اختصاصی از ژیکو سکولاریسم و کشف حجاب در ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت :WORD                                                     تعداد صفحه :212

چکیده

مصطفی کمال آتاتورک در اثراقدامات تدریجی و آشکار توانسته بود به عمر امپراطوری

عثمانی پایان دهد و کشور کوچک  ترکیه را  بنیان  نهد ، برآن  شد تا کشور ترکیه را در مسیر

نوسازی قرار دهد ؛ نوسازی  که مصطفی کمال خواستار آن بود ، در واقع غربی سازی بود و

در این راستا می بایست تمام  سنتها از بین می رفت . وی  برای رسیدن به این هدف، مبارزه

گسترده با مذهب و نیروهایی  مذهبی انجام داد و اسلام رسمی  را بطور کامل از جامعه ترکیه

پاک کرد . در کنار اقدامات مصطفی کمال ؛ وابستگی روحانیون سنی  به دولت و عدم استقلال

سیاسی و مالی این زمینه را برای مصطفی کمال فراهم  آورد تا بتواند با ترکیب سیاست پنهان و

آشکار ترکیه را به یک کشور سکولار تبدیل کند .

از طرف دیگر در ایران  نیز رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه  ایران را همانند

ترکیه  بسوی  تمدن و نوسازی هدایت کند . در راستای  چنین اقدامی طبیعی  بود که از  طرف

روحانیون که به عنوان ترویج دهندگان دین در جامعه محسوب می شدند ،در مقابل  چنین اقدامی

مقاومت صورت گیرد ، استقلال سیاسی، اقتصادی به روحانیون این کمک را می کرد تا در مقابل

سیاستهای نوسازی رضاشاه که توأم با دین زدایی بود مقاومت کنند .

استقلال یکی از بزرگترین امتیازات روحانیت شیعه درمقایسه با روحانیت سنی است .چه

در دوره صفویه، چه در دوره هایی افشاریه و زندیه و قاجاریه و چه در دوره پهلوی، روحانیت

اگر چه متفاوت اندیشیدند ولی هیچ گاه زیر بار زور و دستور و ابلاغیه  و فرمان شاهی

نرفت. نتنها این وضعیت و آرمان را حفظ کرد بلکه  در شرایط مقتضی با قدرت ظالمانه مبارزه

کرد و برای ایجاد فضایی  مساعد تر برای  دینداری  و دین مداری ، با حاکمان در افتاد و نهایتاً

کوشید تا نظامی اسلامی برمبنای دین و مردم تأسیس کند . از دوره های  بسیار سخت و طاقت-

فرسا برای روحانیت ،  دوره  حکومت  بیست  ساله رضاخان  بود . در این  دوره روحانیت  با 

شدیدترین برخوردها وعمیق ترین موانع مواجه شد . رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران

به مانند کشورهای اروپایی را درسر داشت ، سعی می کرد  مهمترین  موانع را  که به زعم  او

مذهب  و روحانیت  بود ، از میان  بردارد . او علاوه  بر مقابله های  خشن  و  زورمندانه  با

روحانیت ، بر آن بود تا تمام  نمادهای  مذهبی را از جامعه حذف کند . رضاشاه  برای  از بین 

بردن مذهب و نیروهایی  مذهبی از تمام امکانات استفاده می کرد تا هرچه زودتر به زعم خویش

کشور را به دروازه های ترقی برساند .

در پژوهش حاضر  با مطالعه اقدامات ضد دینی در ایران و ترکیه که نهایتاً جامعه را به

سوی سکولاریسم  هدایت می کرد ، آشنا خواهیم  شد . و همچنین در این  پژوهش  سیاست های

رضاشاه و آتاتورک را در مقابل  مذهب و نیروهایی مذهبی  بصورت مقایسه ای بررسی خواهیم

کرد .

                                                   قاسم رضایی یونجالی

فصل اول : کلیات

معرفی روش و ماهیت تحقیق  که معمولاً به شکل طرح  تحقیق  یا طرح پژوهش ارائه

می شود موجب می شود  که  محقق  و خواننده  بر محتوا و شکل تحقیق  تسلط و احاطه داشته

باشند . با معرفی روش  و ماهیت تحقیق است  که ارزیابی  و قضاوت در توفیق یا عدم توفیق   

نتایج  علمی تحقیق  براساس هدف و روش اعلامی میسر می شود براساس چنین ضرورتی در

بخش ابتدایی این  پژوهش  طرح مسأله  -  تاریخچه  موضوع - هدف و قلمرو تحقیق - بیان

فرضیه - روش گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل  آنها – سازماندهی  تحقیق  و سایر مسائل

به منظور تبین و تحدید و تدقیق و تعمیق موضوع  مورد بررسی قرارمی گیرد .    

1-1) بیان مسأله 

تاریخ  بزرگترین منبع  شناخت ، سرشارترین ذخیره تجربه اندوزی و مؤثرترین وسیله

عبرت گیری  برای گام برداشتن در حال و روشن  نمودن  تصویر آینده است . تاریخ  بستری

است که ما را با منابع اصلی اندیشه ها و ریشه تحولات آشنا می سازد . از این رو درمراجعه

به  تاریخ  بایستی بسیار دقیق  بود و به ابعاد و زمینه های فکری  –  سیاسی  –  اقتصادی  و

فرهنگی و بین الملی حوادث و تحولات توجه نمود .

تاریخ معاصر ایران و ترکیه نیز از نظرمحتوا و مضمون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

و کیفیت تحولات و فراز و فرودهای  آن به خصوص در زمینه تعامل دین و دولت دربردارنده

 حوادث و تجربیات مهمی است که آگاهی دقیق از آنها میتواند برای ما در پیمودن راه دشوار

در مقطع حساس کنونی مفید باشد و بی توجهی  به آن موجب ضرر و زیان خواهد شد .

جنبش ها و انقلاب های مهم در تاریخ  اسلام و بویژه در ایران و ترکیه  با رهبری  و

حمایت  روحانیون  همراه  بوده  است . تحریم  تنباکو –  انقلاب  مشروطیت  و جنبش های

مقطعی  در شهرهای مختلف  ایران عموماً  به رهبری روحانیت و تحت تأثیر مستقیم عنصر

دین  صورت  گرفته  است ؛ در تاریخ  اجتماعی ، سیاسی عثمانی  و سپس ترکیه هم دین  و

روحانیت نقش مهمی داشته اند .

اعلان  جنگ عثمانی  به مصر در سا ل  1516  با فتوای  شیخ الاسلام علی جمالی

صورت گرفته است . در دولت عثمانی  شماری از پادشاهان براساس فتوای  شیخ الاسلام ها

از قدرت  و سلطنت خلع شده اند .سلطان سلیم سوم  و سلطان عبدالعزیز دوم و سلطان عبد-

الحمید دوم  با فتوا خلع  شده اند .

همچنین  قیام شیخ رجب و شورش شهر سیواس درمرکز ترکیه و قیام  شیخ سعید در

شرق ترکیه ( پس از تشکیل ترکیه جدید) با رهبری وهدایت روحانیون صورت گرفته است .

به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا در ترکیه و همچنین رضاخان در ایران از جمله

حوادث مهم تاریخی است که سرآغاز وسرمنشاء تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی بزرگی

دراین دو کشور به شمار می آید . به قدرت رسیدن مصطفی کمال پاشا و رضاخان  در کنار

شرایط داخلی ناشی از شرایط و تحولات بین الملی پس ازجنگ جهانی اول وانقلاب بلشویکی

در روسیه محسوب  می شود . در دوران زمامداری مصطفی کمال پاشا و رضاخان ؛ کشور

ایران  و ترکیه  وارد مسیری متفاوت از سیرتاریخی خود شد . گسترش  یافتن وابستگی های

فرهنگی ایران و ترکیه به غرب و ترویج غربگرایی و خود باختگی و پی گیری سیاست های 

تجدد گرایانه از طریق تضیف مذهب و از بین بردن دین و نیروهای مذهبی و همچنین تشکیل

ارتش مدرن برای از بین  بردن مخالفان از مهمترین رویدادهایی است که با این دوران آغاز

می شود .

در ایران و ترکیه هر چند که روند  تجدد گرایی از زمانهایی  بسیار دوری آغاز شده

بود  ولی در دوران حاکمیت رضاشاه و مصطفی کمال حرکت به سوی غرب و غرب گرایی 

بیشتر و با جدّیت و در قالب یک  دولت متمرکز و مدرن دنبال گردید . برای رسیدن  به چنین

آرمانی هرچیزی که درکشوراحساس می شد  در برابر نوسازی مقاومت خواهد کرد به سرعت

از بین برده می شد .

قرن هیجدهم میلادی سرآغاز فصل نوینی در تاریخ کشورهای اسلامی محسوب می-

شود . در این قرن دنیای اسلام شاهد رشد و قدرت نمایی رقیبی در مقابل خود  شد  که تا آن

زمان در روابط بین دنیای  اسلام با ممالک غیر مسلمان بی سابقه بود . در جوار و همسایگی 

اروپا سرزمینهای  مسلمان نشینی قرار داشتند  که تا آن زمان عمدتاً تحت کنترل امپراطوری 

کهن عثمانی قرار داشتند . امپراطوری قدرتمندی که تا یک قرن قبل از آن توانسته بود تا مرکز

اروپا پیشروی کند . ولی از قرن هیجدهم اوضاع  به تدریج عوض می شود دولتهای اروپایی

درسایه ثروت عظیم به دست آمده ازممالک و مستعمرات خود در قاره آمریکا، آفریقا و آسیا و

نیز رشد و پیشرفت تکنولوژی  وعلوم جدید در آن قاره دارای آنچنان قدرتی شدند که خود را

برای تهاجمی سنگین و همه جانبه به همسایگان مسلمان نشین خود به قدرکافی قدرتمند دیدند.

تا اوایل  قرن 19 بسیاری  از مناطق  مسلمان نشین  تحت  کنترل  اروپایان  قرار  گرفت .

ایران از بخش شمال مورد حمله روس قرارگرفت و بخش قابل توجهی ازقلمرو خود را     از

دست داد.درکشورعثمانی سطح درگیری بسیار وسیع بود ازقرن هیجدهم به بعد کلیه تصرفات

عثمانی ترکی در اروپای شرقی – خاورمیانه – آفریقا  و همچنین قفقاز مورد  تهاجم دولتهای

اروپایی قرار گرفته بود و هراز چند گاهی  بخشهایی از قلمرو عثمانی در مواجهه با یکی از

دول اروپایی از دست می رفت.

بدین ترتیب به مرور زمان ضعف تدریجی دول مسلمان آنها را به این باور رساند که

به تنهایی نمی توانند در مقابل  تهاجم مغرب زمین مقاومت کنند  و می بایست برای مقابله با

غرب به علم  و صنعت و تکنولوژی و فنون نظامی جدید که در اختیارغرب بود مجهز شد .

این روند تا زمان  به قدرت رسیدن رضاخان در ایران و مصطفی کمال پاشا در ترکیه ادامه

داشته است اما از این به بعد روند تجددگرایی با جدیت دنبال شد . مصطفی کمال پاشا اعتقاد

داشت راه نوسازی ترکیه از طریق غربی سازی و پذیرش همه مؤلفه های آن است .به همین

دلیل  در دوران حاکمیت  پانزده ساله خود در ترکیه موضوع حذف دین و سیکولاریزه نمودن

ترکیه را تعقیب نمود .کمال آتاتورک اعتقاد داشت برای رسیدن به یک جامعه مدرن باید مذهب

و نیروهای مذهبی وهمچنین نمادهای آن از بین بروند .کمال مصطفی پاشا دردوران حاکمیت

پانزده ساله خود با اجرای سیاستهای خود برای از بین بردن نهاد مذهب ازجامعه ترکیه تلاش

گسترده ای انجام داد کمال پاشا با ترکیب سیاست  ضربتی  و تدریجی توانست  پس از تحکیم 

قدرت خویش بر جامعه ، شروع  به نوسازی و تجدگرایی در ترکیه نماید .

در ابتدای کار مصطفی کمال پاشا  سیاست گام به گام را  انتخاب کرد و  اهداف خود 

یعنی مخالفت با نهاد ریشه دار خلافت را آشکار ننمود . مورخین علت  اتخاذ این  سیاست را

عمدتاً ملاحظات سیاسی و حمله متحدین علیه قلمرو عثمانی می دانند . وی در طول  جنگهای

استقلال طلبانه اعلام کرد که برای اعاده  قدرت به شخص  سلطان مبارزه می کند و

بنابراین از حمایت  سلطنت طلبان  نسبت به خود برخوردار شد[1]. مصطفی کمال پاشا پس از

مساعد کردن زمینه برای اصلاحات و فراهم آوردن متحدانش ابتدا از موضوعاتی که کمترین

مخالف و بیشترین موافق را داشت شروع به نوسازی کرد .کمال قبل ازهمه به تعریف اجماع

ملی ومرزبندی قومی و کشوری دولت پرداخت . همین که یک اجتماع قومی به نسبت همگون

پدید آورد مرحله  بعدی اصلاحات را با ظرافت بیشتر آغاز کرد . دومین گام کمال پاشا ایجاد

و تأسیس نهادهای سیاسی نوین برای اعمال اقتدار بود . تا ازطریق ا ین نهادهای سیاسی تازه

تأسیس شروع  به اصلاحا ت اجتماعی و مذهبی نماید[2] .

درسال 1924مرحله سلب اقتدارمذهب آغاز شد و دو ماه بعد از آن خلافت لغو شد .   

از این تاریخ است که روند مذهب زدائی در کشور ترکیه با اجرایی سیاستهای پنهان و آشکار

مصطفی کمال آتاتورک به اوج خود می رسد.

در ایران هم هر چند که نوسازی از زمان قاجارها (فتحعلیشاه) آغاز شده بود، اما در 

دوران  حاکمیت رضاشاه  نوسازی  با سرعت یشتر و در قالب دولت مدرن  و تمرکز و در

راستای تخریب و ازبین بردن مذهب و نیروهایی مذهبی صورت می گرفت . سیاست 

تجددگرایی رضاشاه به موازات مذهب زدایی و سرکوب عناصر مذهبی به مرحله اجرا درآمد

که به  نظر می رسد  متأثر از اقدامات مصطفی کمال پاشا در ترکیه باشد ؛ رضاشاه همواره

تحولات  کشورهای اروپایی و به ویژه ترکیه همسایه را پیگیری می کرد و حرکت جمهوری

خواهی وی  نیز متأثر از اعلام  جمهوری  مصطفی کمال پاشا  بود . سفر رضاشاه به ترکیه

از12تا 24 خرداد ماه1313 به همین دلیل  صورت گرفت[3]. کشف حجاب از بانوان - تحمیل 

لباس  و کلاه اروپایی و استعمال عناوین غربی در ادارات ومؤسسات دولتی و همچنین اعزام

محصلین ایرانی  به اروپا در شمار سیاست هایی بوده که آن رژیم  از سال 1304 تا 1313

با اتکای  به تحصیل کرده گان و روشنفکران و نیز نظامیان و عناصر دیوان سالاری سیاست

تضعیف دین  و روحانیت را پیش برد . رضاشاه اعتقاد  داشت راه  پیشرفت  و ترقی مملکت

زمانی هموار می شود که سنتها  و مذهب و نیروهای مذهبی از بطن جامعه حذف گردند .از

جمله اقدامات رضاشاه که در راستای  تضعیف مذهب و نیروهای  مذهبی  صورت  گرفته ؛

کاهش نفوذ سیاسی روحانیون به عنوان رقبای دولت و مخالفین دولت مطلقه سلطنتی،  تقویت

و رشد  اندیشه غیر مذهبی و کاهش نفوذ روحانیون از مشاغل دولتی را می توان ذکر کرد .

رضاشاه  در اجرایی سیاستهای  تجددگرایانه خود دست به اقدامات روشن و آشکاری

زد که باعث مقاومت  بیشتر مردم  در مقابل تجددگرایی شد . رضاشاه در اوج  قدرت مدعی

بود که وقتی مردم لباس یک شکل بپوشند و کلاه پهلوی به سربگزاند و نسبت به تقیدات مذهبی

سست شوند متمدن خواهند شد . برهمین اساس برای او ستیز با نهادهای سنتی و مذهبی نظیر

پوشاک سنتی و مراسم دینی امری ضروری بود .ازاین رو درکنار ستیز با مذهب و نیروهای

مذهبی و بطور کلی با عناصر سنتی ، رضاشاه با تکیه بر روشنفکران  به  تبلیغ  ناسیونالیسم 

باستان گرایانه  و گسترش  مراکز تفریحی  فساد انگیز پرداخته است . با توجه به مطالب یاد  

شده در خصوص اقدامات مصطفی کمال پاشا در ترکیه و اقدامات رضاشاه در ایران در قبال

مذهب و نیروهایی مذهبی پرسش اصلی پژوهش حاضر به شرح زیر است :

وجوه شباهت و تفاوت در سیاستهای رضاشاه و مصطفی کمال پاشا درمقابل مذهب و

نیروهایی مذهبی چه می باشد ؟ برای این که موضوع  را بیشتر مورد  بررسی قرار دهیم و

از جهات مختلف  موضوع را مورد  تجزیه و تحلیل  قرار دهیم  در کنار پرسش اصلی  چند

پرسش  فرعی  برای  بسط  و گسترش موضوع  طرح می شود که در بحثهای بعدی آنها را  

بررسی خواهیم کرد . پرسش های فرعی که به آنها خواهیم پرداخت به شرح ذیل می باشد :

تفاوتهای  که در مقاومت در برابر طرح نوسازی در دو کشور ایران و ترکیه مشاهده می شد

ناشی از چه عواملی بود ؟ یا این که عوامل  موفقیت  مصطفی کمال  در سکولاریزه

 کردن جامعه ترکیه چه بوده است ؟مهم ترین مؤلفه ای که می تواند تفاوت در شدت نوسازی

و مقاومت در برابر آن را توصیف کند «مذهب و سازمان روحانیت » دراین دو کشور است.

همگرایی بالای  مذهب در ایران بر محور تشیع  و مراجع  تقلید است در حالی که در کشور

ترکیه مسلمانان حول طریقت های گوناگون متصوفه ، عدم استقلال علمای  سنی  از دولت و

استقلال سیاسی روحانیون  شیعه در ایران ، وابستگی مالی مفتیان سنی  به اوقاف  و در آمد

دولتی  و بهره مندی روحانیون شیعه از درآمد خمس علاوه  بر آن اوقاف ، سازش پذیری و

پذیرش قاعده تغلیب (الحق لمن غلب) از سوی علما سنی مذهب و مبارزه جویی و برجستگی

امربه معروف و نهی از منکر عمده ترین عواملی هستند که تفاوت در شدت نوسازی (غربی

سازی) و تفاوت در نوع و میزان مقاومت را در برابر نوسازی در ایران و ترکیه را توضیح

می دهند .

مهمترین مؤلفه های  که میتواند موفقیت مصطفی کمال پاشا را در اجرای برنامه های

نوسازی  بیان کند ؛ ترکیب سیاست پنهانی  و آشکار آتاتورک ، قدرت  تشخیص وی  به لزوم

اصلاحات در زمان مناسب و همچنین زمینه سازی قبلی برای اجرای برنامه های تجددگرایی

و در نهایت تفکیک برنامه های نوسازی از یکدیگر می باشد .

2-1) بررسی سوابق و ادبیات موضوع

در ارتباط  با سیاست های مصطفی کمال پاشا و رضاشاه در قبال مذهب  و نیروهای

مذهبی کتاب و مقاله های چندی به فارسی و دیگر زبانها خارجی نوشته شده است . 

در شبکه اینترت نیز می توان در خصوص اوضاع  اجتماعی  ایران و ترکیه مقالات

متنوعی را مشاهده کرد . از جمله کتابهایی که در خصوص موضوع  مورد بحث نوشته شده

است ، کتابی با عنوان «جمهوری اول ترکیه» که این کتاب نوشته ریچارد رابینسون و ترجمه

ایرج امینی می باشد که در سالهای گذشته چندین نوبت تجدید چاپ شده است . در این  کتاب  

نویسنده  بعد از بیان اوضاع کلی ترکیه  قبل از جمهوری  به اقدامات مصطفی کمال پاشا در

خصوص اصلاحات اجتماعی و ایجاد ترکیه  نوین اشاره کرده و به ازبین بردن اقتدار مذهبی

و مقابله با عناصر سنتی توسط کمال پاشا اشاره می کند .در کتاب علل رشد اسلام گرایی در

ترکیه نوشته محمدرضا زارع هم بعد ازبیان موقعیت حکومت عثمانی درجهان و نحوء استفاده

حاکمان عثمانی از دین اسلام برای تحکیم حکومت خود درگذشته بر نقش مهم مذهب و نیرو-

های مذهبی در ترکیه زمان عثمانی اشاره می شود و دلایل اسلام خواهی  فعلی را بیان می-

کند

---

1.محمدرضا،حیدرزاده،تعامل دین ودولت در ترکیه (تهران،وزارت امور خارجه،1380) ص51

2. ساموئل،هانتیگتون،سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی ،محسن ثلاثی  (تهران،علم،1370) ص 503

1. داوود،امینی،چالشهای روحانیت با رضا شاه (بررسی علل چالشهای سنت گرایی با نوگرایی)،(تهران :سپاس،1382) ص26