دانلود مقاله مبدل های قدرتی و مبدل های قدرتی خودکار

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله مبدل های قدرتی و مبدل های قدرتی خودکار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 
انتخاب وسایل قطع و وصل کننده ی اختلافات درصدی برای حفاظت مدارهای کوتاه
[3] این فعالیت مخصوص تولید کنندگان برای توصیه ی وسایل قطع و وصل کننده ی اختلافات درصدی برای حفاظت از وسایل مدار کوتاه در تمام لوازم کناری برای این مبدل های قدرت با سرعت سه فازه حدود 1000 کیلووات و بالاتر از آن می باشند.
مقاله ای که از تعداد زیاد از شرکت های شاخصی قدرت بیان شده نشان می دهد که قطع و وصل کننده های اختلاف حداقل مطلوب 1000 کیلووا و کمتر از آن مخصوص لبه های وسایل می باشد ولی این که همگی این شرکت ها در رقابت کردن وسایل قطع و وصل کننده با لبه هایی دارای سرعت 5000 کیلووا و بالاتر کار می کردند و متحدالقول بودند نکته جالب می باشند. برای به کار بردن این توصیه ها در مورد مبدل های قدرت، سرعت قابل چشم پوشی آن ها را باید به عنوان اندازه معادل جسمی مولدهای مبدل ها در نظر گرفت که اندازه معادل جسمی آن برابر با زمان های ظرفیت بندی معادل می باشد و سرعت بندی های اختلاف پتانسیل را به ترتیب مولدهای اختلاف پتانسیل پایین را به وجود می آورد.
[4] گزارش مقالات قبلی شامل توصیه ای می باشند که مولدهای مربوط به قطع و وصل کننده های مدار در ارتباط با همه سیم پیچی هایی بشوند، که این مولدها در حالت بیش از 5000 کیلووا به صورت موازی متصل شوند. گزارش های جدید در مورد این موضوع خیلی واضح نیستند ولی هیچ چیز مشخص نشده است که بتواند توصیه های قبلی را تغییر دهد. حفاظت از مبدل های موازی بدون وسایل قطع و وصل کننده مجزا و حفاظت از یک مولد مجزا مورد نظر می باشد که در آن نوعی خطای انتقال بدون این که یک دستگاه قطع وصل کننده با اختلاف پتانسیل بالا بعداً مورد لحاظ واقع شود.
[5] دستگاه قطع و وصل کننده اختلافی باید با یک نیروی کمکی تنظیم مجدد دستی صورت گیرد در هوا مبدل را قطع خواهد کرد. این ویژگی تنظیم مجدد دستی برای به حداقل رساندن احتمال این که دستگاه قطع و وصل به صورت عمدی قطع شود را نشان می دهد جایی که مبدل را در معرض خرابی بیشتر غیر ضروری قرار می دهد.
[5] وقتی خطوط انتقال دارای وسایل قطع و وصل کننده فواصل با سرعت بالا در همان شکل به پایان می رسند به عنوان یک مولدمبدل خواهند بود در آن حال مولد باید دستگاه قطع و وصل کننده سرعت بالا را داشته باشد. نه تنها این امر برای همان دلیل لازم است که خطوط مورد نظر به آن نیاز دارند بلکه دستگاه های قطع و وصل کننده ی فواصل زمان ناحیه دوم فاز اجازه می دهد که درمعرض خودکار تنظیم آن به صورت پایین تر قراربگیردولی با این وجود حالت انتخابی داشته باشند.
اتصالات مبدل های جریان برای دستگاه های قطع کننده ی اختلافی
[6] یک قانون خیلی طبیعی در این مورد این است که CT موجود در سیم پیچی های وای شکل مبدل قدرت باید درحالت شکل دلتا قرار بگیرد و متصل بشوند ولی CT موجود در سیم پیچ دلتا شکل باید به صورت وای متصل شود و این قانون ممکن است مورد تخلف قرار بگیرد ولی این دستگاه قطع کننده به خاطر لحظاتی که اجازه ی فرض آن داده می شود غیر قابل تخلف است. لبه ها، ما اساس این قانون را یاد خواهیم گرفت. مسئله ی باقی مانده این است که چگونه می شود اتصالات لازم بین CT و دستگاه قطع کننده ی اختلافی را بهوجود آورد.
اتصالات مبدل جریان برای دستگاه های قطع کننده ی اختلافی
[7] دو شرط اساسی که اتصالات دستگاه های قطع کننده اختلافی باید داشته باشند این است: 1- دستگاه قطع کننده ی اختلافی نباید برای نقایص خارجی مربوط به کار الکتریکی به کار رود. 2- دستگاه قطع کننده باید در مورد نقایصی نسبتاً شدید راخلی هم به کار رود.
[8] اگر کسی نداند اتصالات صحیح کدامند این رویه اولین کار برای ایجاد اتصالات خاص می باشدکه شرایط قطع کردن نقایصی را در بر خواهد گرفت. پس فرد می تواند این اتصالات را به خاطر توانایی آن ها در ارائه ی تأمین قطع و وصل نقایصی داخلی آزمایش کند.
شکل 1- توسعه ی اتصالات CT برای دستگاه قطع کننده اختلافی مبدل ها. گام اول
[9] به عنوان مثال شکل 1 را در مورد مبدل قدرت وای دلتا در نظر داشته باشید. گام اول به صورت اختیاری و قرار دادی این است که جریان رایج را در مورد سیم پیچی های مبدل قدرت فرض کند که در هر یک از آن ها جهت هایشان طبق میل ها خواهد بود ولی مشاهده ی شرایط مربوط به علائم قطبی بودن که در آن جریان های موجود در جهت تضاد باشند و در سیم پیچی های همان هسته باشند در شکل 1 نشان داده شده اند. همچنین فرض خواهیم کرد که همه ی سیم پیچی های همان تعداد پیچ ها و پیچش هایی دارند که بتوان بزرگی شرایط جریان را مساوی با آن فرض کرد که این با چشم پوشی مؤلفه های جریان خیلی کوچک آن می باشند. (وقتی اتصالات مناسب با آن تعیین شده اند ضرایب و چرخش واقعی آن را می توان به آسانی قابل حساب دانست.
[10] بر اساس این چشم پوشی مشکل 2 جریان هایی را نشان می دهد که جریان در آن مبدل قدرت پیش خواهد رفت و جریان های اولیه CT مربوط به موارد کلی نقص خارجی در نظر گرفته می شود که در آن دستگاه قطع کننده نباید قطع شود.
[11] گام بعدی یکی از مجموعه های CT به صورت دلتا یا وای طبق قانون مشخص می باشند که قبلاً بحث شد.
مهم نیست که اتصالی انجام می شود یعنی یک طرفه باشد یا برعکس.
شکل 2- توسط اتصالات CT برای دستگاه قطع کننده ی اختلافی. گام دوم
[11] پس سایر وسایل CT را باید طبق همین قانون متصل کرد ولی چون این اتصالات مجموعه اول CT انتخاب شده اند، اصلاً مهم نیست که چگونه مجموعه دوم متصل شود. این اتصالات باید جوری انجام شوند که جریان های ثانویه بین CT چنانچه برای مورد نقصی خارجی لازم می باشند به چرخش در خواهد آمد . یک نمودار اتصال کامل که در شکل 4 نشان داده شده قابل توجه
می باشد . این اتصالات اگر هر دو مجموعه CT برعکس شوند هم درست کار خواهند کرد .
] 13 [ شواهد نشان می دهد که دستگاه قطع کننده ای که می خواهد برای نقایص داخلی عمل کند اینجا کار نخواهند کرد ولی کسی که این کار را می طلبد به سادگی ترسیم نمودارهای جریان را برای نقایص فرض شده به سادگی در بر خواهد گرفت . همچنین مشخص می شود که این محافظت برای نقایص پیچ در پیچ مثل نقایص بین مراحل خاص برای زمینه کار ارائه می شود اگر این جریان ناقص آنقدر زیاد باشد این امر ضروری است .
] 14 [ شواهد نشان می دهد که ، این قانون صریح را بررسی می کنیم که در مورد اتصال CT به صورت وای یا دلتا چه اصلی رعایت می شود . با در نظر داشتن فرضیه مربوط به شکل 2 به طور اسمی ، جریان های سه فازه به طور محوری به صفر اضافه می شوند در این صورت ما از اتصالات CT وای به طور مولد وای شکل و اتصالات CT دلتا روی مولد دلتا استفاده خواهیم کرد . به عبارات دیگر برای همه شرایط نقص خارجی به جز نقایص کلی زمینه ای از آن طرف مولد وای قابل قبول خواهد بود . یا اینکه اگر مولد خنثی مبدل قدرت زمینه کار شود اصلا مهم نیست . نکته مهم این است که وقتی جریان زمینه در سیم پیچی های وای شکل مربوط به سیم پیچی های نقایص خارجی به جریان در آید ، می توانیم از اتصالات دلتا استفاده کنیم ( یا این که به انحراف های جریان متوالی فاز صفر متصل شویم این امر را در مباحث بعدی مطرح خواهیم کرد ) . اتصالات CT دلتا مولفه های ترتیبی متوالی فاز صفر جریان های داخلی دلتا را به جریان در خواهد آورد و در نتیجه آنها را خارج از اتصالات خارجی دستگاه قطع کننده تکی خواهیم داشت . این امر ضروری است چون هیچ مولفه متوالی در توالی فاز صفر در مورد جریان مربوط به مولد دلتای مبدل قدرت برای نقایص زمینه مربوط به مولد وای وجود ندارد ؛ پس ، هیچ احتمالی وجود ندارد که جریان های توالی فاز صفر به سادگی بین مجموعه های CT به جریان در می آید و اگر CT در مولد وای قرار بگیرد هیچ دلتای متصل نمی شود و مولفه های توالی فاز صفر در سیم پیچ های در حال کار به جریان در خواهد آمد و باعث
می شود که دستگاه قطع کننده به صورت نامطلوبی در مورد نقایص زمینه ای خارجی به کار روند . شکل 3 – اتصالات کامل مربوط به دستگاه قطع کننده اختلاف درصدی برای مبدل دو سیم پیچه .
] 15[ ضمنا ، این حقیقت که اتصال دلتای CT در حالت ترتیب فاز صفر قرار بگیرد جریان ها از مدار ثانویه خارجی بیرون خواهد آمد و البته به این مفهوم نیست که دستگاه قطع کننده اختلافی نمی تواند برای نقایص تک فازه زمینه ای به کار رود و در مبدل های قدرت قرار گیرد .؛ این مولد دستگاه قطع کننده مولفه های توالی فاز صفر را دریافت نخواهند کرد ولی در حالت مولفه های توالی فاز منفی و مثبت جریان قطع شده به کار خواهد رفت .
] 16[ دستورالعمل های چشم پوشی شده قبلی برای ایجاد روابط بین دستگاه قطع کننده و CT به یک اندازه به خوبی برای مبدل های قدرت با بیش از دو تا از هریک از فازهای مربوط به سیم پیچی به کار خواهد رفت سپس ملاحظه دو تا سیم پیچ در یک زمان ضروری می باشد اگر چه تنها سیم پیچ های ما باشند . مثلا برای مبدل های سیم پیچ سه تایی اولین سیم پیچ های H و X را در نظر بگیرید ، سپس H وY را با استفاده از اتصالات YCTS در نظر بگیرید اگر این کار به درستی انجام شود ، اتصالات مربوط به سیم پیچ های X و Y به طور خودکار قابل سازگاری خواهد بود .
] 17[ شکل 4 اتصالات طرح وارونموداری مربوط به حمایت و حفاظت مبدل قدرت اصلی و مبدل قدرت خدمات پایگاهی را نشان می دهد که در آن یک مبدل و مبدل قدرت آن را به عنوان یک واحد به عمل خواهد آورد . برای تسهیل این تصویر ، تنها یک نمودار تک خطی همراه با اتصالات مبدل قدرت و CT که اساسا نشان داده
می شوند . شایان ذکر است که یک سیم پیچ فشرده توسط جریان ناشی از مولد جایگاه خدماتی دستگاه قطع کننده در مولد ولتاژ پایین مبدل جریان قدرت ایستگاه جریان رسانی به صورت موازی با CT در حالت انتهای خنثی سیم پیچ ژنراتور شکل خواهد گرفت ؛ این کار برای کسب فریت هم کوشی مناطق حفاظتی مجاور اطراف یک قطع وصل کننده جریان خواهد بود همانطور که در فصل 1 توضیح داده شد . یک دستگاه قطع کننده اختلافی برای حفاظت مبدل جریان ایستگاه جریان رسانی استفاده می شود چون دستگاه قطع و وصل کننده جریان اصلی برای ارائه این حفاظت به اندازه کافی حساس نمی باشد ؛ که همراه با یک ژنراتور توربین بخار ، طرف پایگاه مولد به بیش از 10% اندازه مولد اصلی نخواهد رسید و در نتیجه ، CT که برای مولد اصلی استفاده می شود ضرایبی دارد که حدود 10 برابر بزرگی مطلوب را برای حساس ترین سیستم های حفاظتی مبدل های پایگاه قدرت در بر دارند . با یک ژنراتور توربین آبی الکتریکی ، مبدل پایگاه قدرت رسانی تقریبا حدود 1% اندازه مبدل می شود . سپس مقاومت ظاهری مبدل پایگاه قدرت رسانی آنقدر زیاد است که نقایص موجود در مولد اختلاف پتانسیل کم نمی تواند دستگاه قطع و وصل کننده را به حفاظت مبدل اصلی بکشاند اگرچه موارد مربوط به CT از مولد با اختلاف پتانسیل کم مولد پایگاه قدرت حذف شوند . سپس برای ژنراتورهای اختلافی عمل حذف این CT ها و حفظ حفاظت اختلافی مجزای آنها برای مبدل پایگاه قدرت با نقص صورت می گیرد و دستگاه قطع کننده پر سرعت اختلافی درصدی باید برای مبدل پایگاه خدمات مربوط به مبدل قدرت اصلی مورد استفاده قرار گیرد .
شکل 4 – اتصالات طرح مولد حفاظت مبدل پایگاه قدرت اصلی .
شکل 5 – روش معمولی حفاظت مولد متصل اسکات
] 18[ شکل 5 روش معمولی حفاظت مولد اتصال اسکات را نشان می دهد . این چیدمان در مقابل نقایص زمینه ای موجود در فاز ب حفاظت نمی شود ولی چون این در مورد مولد اختلاف پتانسیل پایین است نوعی منبع با جریان زمینه بعید است چون مثلا یک نوع امکان این چنینی کم اهمیت است . حقیقی است بررسی عملی تر مربوط به شکل 5 می شود ولی با این وجود موردی که اهمیت ثانویه دارد این است که در نقایص گردش به گردش و فاز به فاز ، تنها یک دستگاه قطع کننده می تواند عمل کند . این در تضاد با عملیات ورودی تامین سه واحد قطع کننده برای حمایت مولد های سه فازه می باشد جایی که برای هر نقص فاز به فازی ، دو واحد قطع کننده عمل
می کنند . سپس با ارائه تضمینی دوگانه ای که حداقل یک واحد باعث قطع می شود این صحیح است . با این وجود ، چون مولدهای اتصال اسکات تنها در نزدیکی بار استفاده می شود این قابل بحث است که آیا ارزش افزود که مربوط به حفاظت قابل اعتمادتر است می تواند قابل توجیه باشد . یک گزینه که ضرر فنی دارد و در شکل 5 مطرح است در شکل 6 نشان داده شده است . با رجوع به سایر اشکال مولد اتصال اسکات و حفاظت آنها می توان به نوعی کتاب شناسی مطلب رسید .
]19[ دستگاه CT اختلافی متصل شده باید به تنها یک نقطه متصل شود . اگر بیش از یک مجموعه اتصال CT اتصال وای در بر گرفته شود ، موارد خنثی باید متصل به هم شده با سیم های مجزا متصل گردد و تنها در یک نقطه زمینه شود . اگر زمینه ها در دو یا چند نقطه مختلف ساخته شوند حتی با داشتن پایگاه زمینه با مقاومت کم ، جریان های ناقصی که در زمینه کار یا پایگاه زمینه به جریان در می آیند ممکن است تفاوت های بیشتری از قوه را بین زمینه هی ر ایجاد کرده و در نتیجه باعث شوند جریان در مدار اختلافی ، به جریان در آید . چنین جریانی ممکن است سبب قطع شدن ناخواسته توسط دستگاه قطع کننده اختلافی یا آسیب به رساناهای مدار شود .
شکل 6 – حفاظت متناوب از مولد اتصال اسکات
انحراف دهنده های جریان توالی فاز صفر
]20[ منحرف کننده جریان توالی فاز صفر در فصل 7 توصیف شد . چنین منحرف کننده ای جایی مفید است که حفظ مولفه های توالی فاز صفر جریان خارج از مدارهای ثانویه خارجی جریان وای CT ممکن باشد . چنین منحرف کننده ای اجازه می دهد که انحراف دهنده های جریان توالی فاز صفر و در حالت وای به مولد وای مبدل قدرت وصل کرده و در حالت دلتا به مولد دلتا وصل کنیم . این مزیت اصلا از این احتمال به دست نمی آید چون معمولا هیچ سختی در استفاده از اتصالات سنتی و قراردادی وجود ندارد و در حقیقت اتصالات قراردادی معمولا ترجیح داده
می شوند . این انحراف دهنده گاهگاهی برای کاربرد شکل 7 مفید می باشد جایی که یک مبدل زمینه کننده در قسمت دلتای یک مبدل قدرت وای دلتا در محدوده صفر حفاظت مولد اصلی به کار می رود . چنین تاکید می شود که همانطور که در شکل 7 نشان داده می شود اتصال خنثی دستگاه قطع کننده به اتصال خنثی CT یا گزینش دیگر انحراف تا وصل نشده بود کاهش خواهد یافت . همچنین CT انتخاب شده برای انحراف دهنده نباید اشباع باشد و برای اختلاف پتانسیل هایی به کار رود که بر آنها تحمیل شده است زمانی که این جریان بزرگ فاز به جریان در می آیند .
ضرایب مبدل های جریان برای دستگاه های قطع کننده اختلافی
]21[ خیلی از دستگاه های قطع کننده اختلافی مخصوص حفاظت از مبدل های قدرت پوشش ها و دریچه هایی دارند و یا همراه با مبدل های کمکی که برای جبران و تعویض ضرایب CT که خیلی مطلوب نیستند به کار می روند . وقتی چنین انتخاب خوبی از ضرایب CT وجود دارد همانند CT نوع قطع کننده ، بهترین کار انتخاب بالاترین ضریب CT می باشد تا جریان ثانویه را برابر با دریچه قطع کننده با پایین ترین جریان قرار خواهد داد . هدف از این کار به حداقل رساندن تاثیر اتصال مدار بین CT و دستگاه قطع کننده است ( به همان دلیلی که ، از اختلاف پتانسیل بالا برای به حداقل رساندن ضررهای خطی اتصالی استفاده می کنیم ) . با توجه به آنچه دریچه دستگاه قطع کننده استفاده می شود ، جریان ذخیره شده برای قطع کردن در شرایط حداکثر فشار باید تقریبا مساوی با سرعت پیوسته دریچه قرار گیرد . این تضمین می کند که دستگاه قطع کننده با حداکثر حساسیت خود عمل خواهد کرد یعنی وقتی که نقایص رخ می دهند . اگر جریانی که ذخیره شده باشد تنها نیمه سرعت دریچه باشد این دستگاه قطع کننده تنها نیمه حساسیت زا خواهد داشت و غیره .
شکل 7 – کاربرد یک انحراف دهنده جریان توالی فاز صفر
]22[ هنگام انتخاب ضرایب CT برای مبدل های قدرت با داشتن بیش از دو سیم پیچ در هر فاز ، می توان فرض کرد که هر سیم پیچ بتواند بار فاز سرعت کل را حمل کنند . معادل سازی مناسب ضرایب CT و دستگاه قطع کننده یا دریچه های مبدل خودکار بستگی به ضرایب مبدل جریان بین سیم پیچ های مبدل قدرت مختلفی دارد و به سرعت جریان کل بار بستگی ندارد این به این خاطر است که روابطی بین
جریان ها وجود دارد که در طی نقایص خارجی در سیم پیچ ها وجود خواهد داشت سپس این بستگی به مقادیر سرعت جریان دارد و نه ضرایب مبدل جریان به
کار رفته .
شرایط دقت مبدل های جریان برای وسایل قطع کننده اختلافی
]23[ به طور کلی ساخت طرح محاسباتی خاص در مورد دقت CT هنگام به کار بردن دستگاه های اختلافی مبدل قدرت ضروری می باشد . این محاسبات به دانش
ویژگی های CT چه در شکل منحنی های عامل تصحیح ضریب یا چه به صورت اطلاعات مقاومت ظاهری و تحریک جریان ضروری می باشد .
]24[ دو نوع از محاسبات به طور کلی ضروری اند . اول ، دانستن تقریبی اینکه چه خطاهای CT برای پیش بینی نقایص خارجی لازم اند ضروری است . دستگاه های قطع کننده اختلافی درصد برای حفاظت مبدل قدرت به طور کلی منحنی های درصد قابل تنظیمی دارد . این موضوع صورت مفصل تر بحث خواهد شد ولی دانستن موارد خطاهای CT یکی از عوامل تعیین کننده گزینش منحنی درصد می باشند . نوع دیگر محاسبات اجتناب از احتمال قفل مرکز نقایص داخلی می باشد همانطور که این در فصل 10 برای حفاظت اختلافی ژنراتور به کار رفت . چنین محاسبه ای به طور خاص با رویه های منسجمی ضروری می باشد . یک نوع از آن بعدا توصیف خواهد شد . برای رویه های مفصل کاربردی ، باید دستورالعمل های تولید کنندگان را اجرا کرد .
]25[ مثالی که در فصل 10 در مورد روش محاسبه خطاهای CT حالت ثابت در یک مدار قطع کننده اختلافی ژنراتور صورت گرفت شرایط حداقل عایق بندی CT را برای یک جدول همراه نشان می دهد ، که برای دستگاه قطع کننده مبدل قدرت با کلی قابل اجرا می باشد . این حقیقت که بعضی از موارد CT ممکن است در یک جریان مولد دلتا باشند با کاربرد اندکی و با پیچیدگی کمی معرفی می شود ولی محاسبه جریان هم ساده می باشد .
]26[ مطالعه ای که بر اساس امکانات خاص تولید کنندگان برای افراد و نویسندگان خاص بوده است که مربوط به این زمینه اند نشان می دهد که شرایط حداقل برای عایق بندی CT در جدول همراه به کار می رود . این حقیقت که عایق بندی CT نوع قطع کننده باید با کمترین دریچه ضرایب چرخشی به کار رود این را ضروری
می سازد که سرعت بندی سیم پیچی کامل بالاتر از موارد سیم پیچی کامل مورد استفاده قبلی باشد .
انتخاب دامنه درصدی برای دستگاه های قطع کننده اختلافی
]27[ دستگاه های قطع کننده اختلافی درصدی به طور کلی با دامنه های درصدی متفاوتی موجودند آنها ممکن است تنظیماتی داشته باشند تا جایی که دستگاه قطع کننده تنها هر یک از دامنه های متعدد را داشته باشد هدف از داشتن ویژگی های درصد دامنه جلوگیری از عملکرد نامطلوب دستگاه قطع کننده به خاطر ویژگی های عدم تعادل بین CT ها در طی نقایص خارجی ناشی از یک نوع تجمع عدم تعادلی به دلایل زیر می باشد 1 – تغییر دریچه در مبدل قدرت 2 – ناهماهنگی بین جریان CT و دریچه دستگاه قطع و سرعت آنها 3 – تفاوت بین خطاهای موجود در CT و مولد مبدل قدرت . خیلی از مبدل های قدرت خطاهایی در CT یا طرف دیگر مبدل قدرت دارند خیلی از مبدل های قدرت دریچه هایی دارند که تغییر +X درصدی را دارند که برای ضریب مبدل به کار می رود . این عمل برای انتخاب CT و ضرایب آن و دستگاه قطع کننده و دریچه های دستگاه قطع کننده خودکار و تعادل جریان ها در نیمه ضرایب تغییر دریچه ای می باشد . بر این اساس نامتعادل ترین چیزی که از این دلیل رخ می دهد X1 درصد می باشد . این حداکثر ضریب ناهماهنگی غیر قابل اجتناب بین جریان های CT و سرعت دریچه قطع کننده یکی از تفاوت های بین خطاهای CT است که باید آن را برای نقایص خارجی که خطاهای بیشتری تولید می کنند آنها را در نظر داشت . بهترین چیزی که ما انجام می دهیم محاسبه بر اساس جایگاه ثابت می باشد باید فرض کرد که همه سه ناهماهنگی موجود در همان جهت برای کسب حداکثر عدم تعادل ممکن کل می روند . سپس حداقل به این مقدار 5% افزوده و مقدار کل جدید حداکثر دامنه درصد می باشد که باید مورد استفاده قرار گیرد .
حفاظت یک مبدل سه سیم پیچی با یک دستگاه قطع کننده اختلافی درصدی دو سیم پیچه .
]28[ تنها اگر یک منبع مولد ژنراتور در هر طرف یک مبدل قدرت وجود داشته باشد یک دستگاه قطع کننده اختلافی درصدی دو سیم پیچه نباید برای حفاظت از یک مبدل سه سیم پیچه استفاده شود . شکل 8 نشان می دهد که یک دستگاه قطع کننده دو سیم پیچه استفاده شده ، موارد دوم CT هم در دو طرف مبدل های قدرت به کار رفته باید مواردی باشند . اگر یک منبع تولید پشت یکی از این دو طرف وجود داشته باشد شرایطی که توسط کمان ها و پیکان های شکل 8 نشان داده شده وجود دارد . برای یک نقص خارجی در طرف دیگر ممکن است نامتعادل بودن خاصی بین
جریان های CT وجود داشته باشد که می تواند به خاطر عدم تطابق خطاها یا هر دو باشد برای ایجاد دستگاه قطع کننده اختلافی برای عملکرد نامطلوب قرار بگیرد تا با استفاده از اصل اختلافی درصدی این امر انجام می شود . در عوض تنها جریان نامتعادل در تمام سیم پیچ های عملکرد خواهد بود و نصف سیم پیچ منشاء را در بر خواهد گرفت ، در اصل این شامل 200% عدم تعادل می باشد ولی تنها ضروری است که جریان عدم تعادل فراتر از حداقل گزینش مربوط به عملکرد باشد .
شکل 8 – عدم کاربرد یک دستگاه قطع کننده اختلافی مبدل دو سیم پیچه
شکل 9- تصویر سودیک دستگاه قطع کننده با مبدل سه سیم پیچه
]29[ البته اگر دو طرف اتصال موازی CT در شکل 8 تنها بار را در بر بگیرد و به منبع تولید جریان وصل نشود یک دستگاه قطع کننده دو سیم پیچه عمل خواهد کرد .
]30[ شکل 9 نشان می دهد اگر یک دستگاه قطع کننده سه سیم پیچه استفاده شود همیشه فشار جریان کامل برای فشار دادن دستگاه قطع کننده در مقابل عملکرد نامطلوب قرار خواهد گرفت .
]31[ مزیت بیشتر یک دستگاه قطع سه سیم پیچ برای مبدل دو سیم پیچ این است که وقتی انواع دستگاه قطع شامل دریچه های هماهنگی جریان های دوم CT می شوند غالبا استفاده از هرگونه CT مکمل غیر ضروری است . پس یک دستگاه قطع سه سیم پیچ را با داشتن مزیت خاصی که دستگاه قطع دو سیم پیچ کافی باشد استفاده کرد . هیچ ضرری وجود ندارد غیر از یک افزایش کم در هزینه ها که با استفاده از دستگاه قطع سه سیم پیچ در مبدل دو سیم پیچ انجام می شود . هیچ ضرری اگر یکی از مدارهای فشار بدون اتصال بماند وجود نخواهد داشت .
]32[ تاثیر جریان وارده مغناطیسی روی دستگاه های قطع اختلافی
طرز اتصال CT ها و طرز استفاده از ضریب و دریچه های دستگاه قطع برای قطع اختلافی انتخاب می شوند که این کار مولفه جریان القایی مبدل جریان را نادیده
می گیرد . واقعا این مولفه ورود جریان به سیم پیچ عملکرد دستگاه قطع می شود ولی این کار در شرایط طبیعی بار الکتریکی کم انجام می شود که دستگاه قطع هیچ تمایلی به عمل کردن ندارد با این وجود ، هرگونه شرایطی که تغییر در قطع دو وصل کننده را داشته باشد که آنی باشد با داشتن ارتباط جریان موجود در می شود یک رویه تمایلی عملکرد را در دستگاه قطع اختلافی ایجاد کرد .
]33[ بیشترین جریان ورودی و تمایل عملکرد حداکثر دستگاه قطع کننده وقتی رخ می دهد که یک مبدل به طور کامل یک مولدش خارج از انرژی شود و سپس دستگاه قطع کننده مدار بسته شود سپس با داشتن اختلاف پتانسیل سیم پیچ های یک مولد با سیم پیچ های طرف دیگر که هنوز از منبع قطع هستند این کار انجام می شود . و چون داده هایی در مورد بزرگی و تداوم چنین جریان های ورودی به ما می دهد درون دارهای جریان با مقادیر کمتر ولی با شرایط بهتر وقتی رخ می دهند که یک مبدل با بار متصل پر انرژی شود یا یک مدار کوتاه صورت گیرد یا قطع شود .
]34[ دیگر مشکل جریان درونی در شرایط حفاظت مولد های مبدل موازی بحث خواهد شد .
]35[ قطع شدن موضعی به خاطر جریان درون دار هنگامی که یک مبدل پر انرژی می شود قابل بحث است چون این کار به فعالیت در آوردن مبدل را به تاخیر
می اندازد . نمی دانیم ولی اینکه مبدل ممکن است نقصی در داخل داشته باشد متحمل است .پس ، بهترین و ایمن ترین کار این است که آزمایش ها و نظارت های ضروری را برای ردیابی مشکل انجام دهیم اگر مشکلی وجود داشته باشد این کار زمان قابل توجهی می برد .
]36[ دستگاه های قطع اختلافی درصدی که با تاخیر زمانی حدود 2/0 ثانیه یا بیشتر کار می کند غالبا جریان ورودی دوره را بدون عملکرد به جریان در می آورند . وقتی دستگاه قطع با سرعت بالا لازم باشد کلا استفاده از امکانات دستگاه قطع ضروری است خصوصا اگر برای اجتناب از قطع نامطلوب جریان ورودی طراحی شده باشد .
]37[ سه روش که مورد استفاده قرار گرفت در زمینه عملیات جلوگیری جریان ورودی اکنون توصیف خواهد شد .
]38[ القاء زدایی . یک نوع امکانات القاء زدایی شامل یک دستگاه قطع با اختلاف پتانسیل خیلی پایین و تماس های b میباشد که گزینش تاخیر زمانی و بازنشاندن را دارند ، این تماس ها به صورت سری و با یک دستگاه رزیستور متناوب کم که دستگاه مورد نظر عملکرد سیم پیچ دستگاه قطع اختلافی را در هر لحظه فاز منحرف می کند کار می کنند . این دستگاه قطع با اختلاف پتانسیل کم از یک مبدل بالقوه که به سرهای مبدل قدرت متصل شده پر انرژی می شود که این سرها بین مبدل قدرت و دستگاه قطع اختلاف پتانسیل کم آن قرار دارند . وقتی مبدل قدرت انرژی اش تخلیه می شود ، بازنشانی های دستگاه قطع با اختلاف پتانسیل کم و تماس هایشان مدار منحرف کننده را در حین عملکرد سیم پیچ دستگاه قطع کننده اختلافی تکمیل خواهد کرد . دستگاه قطع با اختلاف پتانسیل کم اصلا تماس هایش را بر نمی گزیند و باز نمی کند مگر تا یک زمان کوتاه پس از این که مبدل قدرت دوره جریان درون راد را داشته باشد . در طی عملکرد معمولی مبدل قدرت ، مدار القاء شده باز می شود پس با القاء دستگاه قطع اختلافی تداخلی ندارد و باید یک نقص در مبدل قدرت وجود داشته باشد . مبدل و نقص آن اگر این گونه رخ دهند ، بازنشانی دستگاه قطع با اختلاف پتانسیل کم خوب می باشد و زمان تاخیر آن از القاء زدایی دستگاه های قطع اختلافی جلوگیری می کند تا وقتی که پس از آن بیش از زمان لازم برای عملکرد وجود داشته باشد که نشان دهد همه چیز درست کار می کند .
]39[ یک ضرر چنین روش القاء زدایی این است که ممکن است قطع تاخیر نوعی مدار کوتاه باشد و در طی دوره جریان ورودی مغناطیسی رخ دهد در حالی که دستگاه قطع اختلافی القاء زدایی می شود . اگر این نقص برای کم کردن اختلاف پتانسیل شدت کافی را داشته باشد پس دستگاه قطع القاء زا شده نمی تواند کار کرده و قطع بستگی به جریانی دارد که برای عملکرد دستگاه قطع اختلافی در حالت القاء زدایی شده اش لازم می باشد این امر تقریبا یک زیان برای مبدل از دیدگاه این حقیقت می باشد که یکی از متحمل ترین زمان هایی که نقص اتفاق می افتد هنگامی است که مولد پر انرژی می شود . دیگر زمان این است که این امکانات نمی توانند دستگاه قطع اختلافی را در مقابل احتمال عملکرد نامطلوب در طی ورود جریان مغناطیسی پس از از بین بردن نقایص خارجی القاء زدایی خواهد کرد . این چندان زیان جدی نیست چون القاء زدایی از این نوع اسیب تنها با دستگاه های قطعی که حدود زمان تاخیر 2/0 ثانیه را دارند استفاده می شود و عملا هیچ مشکلی برای قطع یک دستگاه بازگشت اختلاف پتانسیل در چنین دستگاه هایی وجود ندارد .
شکل 10 – امکانات القاء زدایی برای جلوگیری از قطع دستگاه اختلافی در جریان ورودی مغناطیسی
]40[ متوقف کننده قطع و وصل پیشرفتی که در زمینه اصلی القاء زدایی وجود داشته دستگاه متوقف کننده قطع و وصل ناحیه می باشد . سه دستگاه قطع اختلاف پتانسیل سریع که متصل می شوند تا چه در حالت فاز به فاز چه فاز به اختلاف پتانسیل به کار افتند ، قطع کنترلی توسط دستگاه های اختلافی درصدی قطع کننده رخ می دهد . اگر مبدل یا دستگاهی با جریان نقص خیلی پایین وجود نداشته باشد یک زمان سنج روی آن به کار می افتد که تماس a آن در مدار قطع کننده دستگاه اختلافی زمان تاخیری کافی را داشته باشد که قطع جریان ورودی رخ ندهد . اما ، برای نقصی که با یک دستگاه قطع اختلافی رخ می دهد و همچنین اختلاف پتانسیل را کم می کند پس حداقل یک دستگاه قطع اختلاف پتانسیل گزیده نمی شود . دستگاه قطع فورا کار می کند . به عبارت دیگر دستگاه قطع فقط با توجه به جریان و نقایص خیلی کم که اختلاف پتانسیل را خیلی کم تحت تاثیر قرار می دهند به تاخیر می افتد .
]41[ هرگونه نقص خارجی که اختلاف پتانسیل را به طور کافی کم کند تا یکی شود جریان درونی قابل توجهی هنگام از بین رفتن نقص از سامانه وجود داشته باشد ، یکی یا چند دستگاه قطع بازنشانده می شوند پس بازنشانی دستگاه زمان سنج و باز کردن دستگاه مدار قطع کمی پس از این است که دستگاه های قطع اختلافی اگر تمایل به عملکرد داشته باشند بازنشانده می شوند .
]42[ متوقف کننده قطع و وصل با دستگاه های قطع اختلافی پر سرعت یا کندتر کار می کنند ولی بیشترین کاربرد آن دستگاه های قطع پر سرعت هستند ، در حقیقت دستگاه های قطع پر سرعت که ذاتا بین ورودی جریان و جریان های ناقص گزینشی نیستند ، به متوقف کننده های قطع کننده بیشتری لازم دارند .
]43[ دستگاه جلوگیری جریان هماهنگ . اصل جلوگیری جریان هماهنگ نوعی القاء زدایی خود به خود دستگاه قطع اختلافی را در طی دوره ورودی جریان مغناطیسی ایجاد می کند ولی این دستگاه قطع اگر یک مدار کوتاه رخ داده باشد و در مبدل طی دوره ورودی مغناطیسی وجود نداشته باشد القاء زدایی نمی شود این دستگاه قطع تا درست تفاوت بین جریان ورودی مغناطیسی و جریان مدار کوتاه را با تفاوت شکل موج تشخیص دهد . جریان ورودی مغناطیسی با مولف های منظم بزرگ تشخیص داده می شود که همیشه در جریان مدار کوتاه حاظر نیستند . یک بررسی منظم از جریان ورودی مغناطیسی خاص امواج در جدول همراه نشان داده شد .
]44[ شکل 11 نشان می دهد که چگونه دستگاه قطع برای مزیت گرفتن از محتوی منظم و هماهنگ جریان موجی شکل برای گزینش درون بین نقایص و ورودی مغناطیسی چیدمان می شود .
شکل 11 – دستگاه قطع اختلافی درصدی متوقف کننده جریان هماهنگ .
]45[ شکل 11 نشان می دهد که سیم پیچ متوقف کننده از مبدل جریان موجود مقداری اصلاح از مولفه های هماهنگی و اساسی می پذیرد . سیم پیچ عملکرد از مبدل جریان اختلافی تنها مولف اساسی جریان اختلافی را دریافت می کند . در حالی که هماهنگی ها جداسازی و اصلاح شده و به سیم پیچ متوقف کننده بازخورد داده
می شوند .
]46[ مولفه جریان مستقیم که در جریان مغناطیسی ورودی و هم خروجی جریان ناقص وجود دارد به طور قابل توجهی توسط جریان اختلافی سه می شود و
مبدل های جریان کامل تنها یک تاثیر توقفی لحظه ای کم ایجاد می کنند .
حفاظت مولدهای مبدل موازی
]47[ از نقطه نظر دستگاه قطع حفاظتی ، عملکرد دو مولد مبدل در حالت موازی بدون قطع کننده جدا اجتناب می شود . برای ایجاد حفاظت معادل با آنچه دستگاه های قطع مورد استفاده قرار می گیرند اتصالات شکل 12 لازم خواهد بود . برای حفاظت دو مولد سرعت مساوی به عنوان یک واحد ، و استفاده از دو مولد منبع روی CT در مورد قطع کننده های جریان یک دستگاه قطع جدا که نصف القاء دهندگی هریکی از مولدها را از CT دارد این حفاظت صورت می گیرد . این به خاطر این است که چون ضرایب CT باید ده برابر ضرایب CT جداگانه باشد برای هر مولد به کار می روند و هر دو مولد فرض می شود که سرعت مساوی دارند سپس جریان ثانویه یک نقص داده شده نصف اولی است . اگر یک مولد کوچکتر از دیگری باشد این حفاظت کوچکتر از میزان القائی آن خواهد بود . با بیش از دو مولد ، حفاظت ضعیف تر خواهد شد .
شکل 12 – حفاظت از مولدهای مبدل موازی با قطع کننده های رایج
]48[ وقتی مولدهای مبدل موازی قطع کننده های فردی که در فاصله ای دورتر از ایستگاه تولید قرار دارند ف نوعی مشکل جریان ورودی مغناطیسی ایجاد می شود . اگر یک مولد از قبل انرژی خود را داشته باشد و مولد دوم پر انرژی شود جریان ورودی مغناطیسی نه تنها برای پر انرژی شدن مولد رخ خواهد داد بلکه مولد
می تواند پر شود که از قبل کاری کرده است . به علاوه ، جریان ورودی بدون
مولد های دیگر در حالت موازی پر انرژی بوده و در حالت کندتر از آن خراب خواهد شد . بزرگی جریان ورودی به مولدی که از قبل متصل شده به بزرگی مولدی که تغییر پیدا کرده نمی باشد ولی به سادگی می شود گفت که دو برابر سرعت و جریان بار کامل مولد خواهد بود ، حضور بار در یک مولد تا حدودی جریان درون آنرا کاهش خواهد داد و سرعت خراب آن را افزایش خواهد داد .
شکل 13 – جریان های ورودی تاخیری با مبدل های موازی
]49[ به طور مختصر می شود گفت که علت این چشم پوشی این چنین است .
مولفه d_c جریان ورودی مولد جریان ها را از طریق مقاومت مدارهای خطا انتقال بین مولدهای مبدل و منبع تولید انرژی یا یک مولفه اختلاف پتانسیل پایین d-c در اختلاف پتانسیل به کار رفته در مولدها ایجاد می کند خواهد داشت . این مولف d-c اختلاف پتانسیل نوعی ساخت جریان مغناطیسی d-c را در مبدل مولد اتصال جریان خواهد داشت که سرعت آن همان سرعت مولف d-c جریان مغناطیسی در حال نزول در مولد پر انرژی شده می باشد . وقتی بزرگی مدار خط انتقال که مولدها را تغذیه می کند مساوی شود هیچ مولفه d-c در خط انتقال وجود نخواهد داشت ولی یک مولف d-c در مدار گرهی بین مولدها خواهد بود . این ضریب زمان جریان d-c سه شده با توجه به ثابت های مدار گرهی خیلی بیشتر از ثابت زمان مولف d-c در مدار خط انتقال مولدها می باشد . شکل 13 مولدهای مربوط هر مولفه های جریان مغناطیسی را در هر نمودار مدار نشان می دهد .
]50[ اهمیت این چشم پوشی دو جانبه است . اول اینکه القاء زدایی به معنی توصیف جلوگیری از عملکرد دستگاه قطع اختلافی در جریان ورودی مغناطیسی می باشد که موثر نیستند و در مولد های قبلا پر شده به کار می روند . تنها تاخیر زمانی عملکرد دستگاه قطع اختلاف پتانسیل در جلوگیری قطع نامطلوب انتخابی خواهد بود با این وجود ، اگر مولدها با دستگاه قطع جداگانه جدا شوند که توقف قطع کننده یا توقف هماهنگی داشته باشند هیچ گونه قطع نامطلوبی رخ نخواهد داد . دوم این که اگر مولدها به عنوان یک واحد حفاظت شوند همانطور نوع جلوگیری جریان منظم سبب قطع نامطلوبی خواهد شد چون همانطور که در شکل 13 نشان کل موج جریان خیلی اندکی پس از آن به صورت متقارن و برابر در می آید و حتی هماهنگی های لازم را برای فشار دیگر نخواهد داشت .
حفاظت مدار کوتاه با استفاده از دستگاه قطع جریان بیش از حد
]51[ دستگاه قطع جریان بیش از حد . برای حفاظت از نقایص مبدل هایی که قطع کننده های مدار را دارند وقتی تنها ممکن است که هزینه قطع کننده اختلافی قابل توجیه باشد . دستگاه قطع کننده جریان بیش از حد نمی تواند این مقایسه قطع کردن اختلافی را از نظر القای جریان انجام دهد .
]52[ سه CT مورد نظر در هر یک از فازها ، در هر حداقل دو دستگاه قطع فاز جریان بیش از حد و یک دستگاه قطع زمینه ای بیش از حد باید برای هر یک از مولدهای مبدل خاص که از طریق یک قطع کننده مدار به منبع جریان مدار کوتاه وصل
می شود مورد ارائه و فراهم شود . این دستگاه های قطع جریان بیش از حد باید نوعی عنصر ضد زمان داشته باشند که انتخاب آنها بتواند حداکثر جریان بار مربوط را که حدود 150% حداکثر می باشد با تاخیر زمانی کافی در بر داشته باشد . که
می توان آن را با در نظر داشتن شرایط تاخیری قطع کننده عناصر سامانه های مجاور که در طی نقایص خارجی ایجاد می شوند مورد استفاده قرار می گیرند . دستگاه های قطع باید هم چنین یک نوع عنصر آنی داشته باشد که انتخاب آن کمی بالاتر از حداکثر جریان مدار کوتاه برای یک نقص خارجی یا جریان ورودی مغناطیسی باشد .
]53[ وقتی مولد مبدل به بیش از یک منبع جریان کوتاه مدار وصل شود داشتن حداقل یک دستگاه قطع جریان بیش از حد برای هدایت و کسب حفاظت خوب و گزینش اشتباهات خارجی مفید می باشد .
]54[ دستگاه قطع جریان بیش از حد برای حفاظت مدار کوتاه مبدل ها همچنین حفاظت کمکی جریان خارجی را که جایی دیگر بحث می شود ارائه می کند .
]55[ دستگاه های قطع کننده فشار و جمع کننده گاز
ترکیبی از دستگاه قطع فشار و جمع کننده گاز که دستگاه قطع «باچلز » پس از اینکه به این نام آن را ابداع کرد نام گذاری شده می باشد که این نوعی خدمت موفق برای بیش از 30 سال در اروپا و 10 سال در کانادا را در بر داشته است . این دستگاه قطع کننده تنها برای مبدل نوع حفظ کننده مفید و عملی می باشد که در آن مخزن مبدل کاملا با روغن یا نفت پر می شود یا حالت نگهدارنده دارد که به عنوان یک دستگاه خاص می باشد و لوله ای است که مخزن مبدل را به یک مخزن کمکی یا نگهدارنده وصل می کند که به عنوان یک دستگاه تولید به کار می رود یک بخش از آن نوعی دستگاه جمع کننده گاز می باشد که در آن گاز در انتشار آهسته جداسازی در حضور یک جوش الکتریکی کوچک جمع آوری می شود غ وقتی یک مقدار مشخص گاز جمع آوری شود یکی از تماس ها بسته می شود که معمولا باعث ایجاد یک زنگ هوشیاری می باشد . گاز جمع آوری شده ممکن است به داخل تحلیل کننده گاز را برای تعیین نوع جداسازی که شکسته می شود در بر خواهد داشت و بعد از آن
می توان یاد گرفت و فهمید که لایه ای شدن به صورت پیچ اصلی بوده یا اینکه نوعی جداسازی بوده است که بدتر شده است . این تحلیل کننده گاز قسمتی از دستگاه جداکننده « باچلز» می باشد . عنصر دیگر شامل یک بادنما می باشد که با سرعت ورودی روغن از داخل لوله بندی عمل می کند هنگامی که یک نقص شدید رخ می دهد تا تماس هایی که قطع کننده های مبدل را می بندد را در بر گیرد .
]56[ عنصر جمع کننده گاز طبق قانون « باچلز » استفاده گسترده ای در ایالات متحده نداشته خصوصا چون ارزش چنین حفاظتی ناچیز پنداشته شده است و خصوصا چون مبدل های نوع محافظتی اینجا و با یک کمیت خاص ساخته
می شوند . از کانادا ، جایی که این قطع کننده ها خیلی مورد استفاده هستند گزارش های قابل توجهی از این حفاظت به دست آمده که نوعی مبدل نوع حفظ کننده را فراهم می آورد .
]57[ خیلی از این افراد که با دستگاه قطع کننده «باچلز» آشنا هستند احساس می کنند که عنصر جمع کننده گاز ارزشمندتر از عنصر فشار می باشد . عنصر جمع کننده گاز فشار اولیه را به نقایص اولیه آن می دهد که اجازه می دهد مبدل خارج از سرویس و خراب شود و قبل از خرابی کلی تعمیر شود اینکه این ویژگی چقدر می تواند ارزشمند باشد بستگی به این دارد که چقدر سهم کل تعداد نقایص در نوع اولیه وسیع می باشد مثل شکست های مهره اصلی یا جداسازی لایه لایه ای که این گونه اند و همچنین مقاومت بالا و مفاصل ناقص در سیم پیچ ها جزو سایر نقایص می باشند همچنین ویژگی جمع کننده گاز اگر به طور کامل درست باشد و امکانات محافظت مستمری داشته باشد که خیلی سریع از مبدل قطع شود هنگام انجام مدار کوتاه خیلی خوب می باشد .
]58[ با توجه به اینکه موارد چشم پوشی شده قبلی ذکر شده و آشکار است که قطع کننده های فشار و جمع کننده گاز ارزشمند هستند خصوصا این امر به صورت یک نوع مکمل می باشد که به سایر اشکال حفاظتی در می آید . سپس ، حفاظت فراهم شده تنها برای نقایص داخل مخزن مبدل می باشد ؛ انواع اختلافی یا انواع دیگر مربوط به دستگاه قطع کننده برای حفاظت در موقع عایق بندی خارجی و نقایص و لایه شدگی های ناقص به وجود آمده باید صورت گیرد 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 42   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله دوره پهلوی

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله دوره پهلوی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 دوره پهلوی
وضعیت تولیت و سیستم اداری آستان قدس در زمان پهلوی تحولات زیادی پیدا نمود و محمد ولی خان اسدی اولین نائب‌التولیه تغییرات زیادی را ایجاد کرد. وی ضمن انجام اصلاحات، نظامنامه جدیدی را برای آستان قدس در سال 1305 شمسی به تصویب رساند. در این دوره نیز مانند دوره قاجاریه تولیت مستقیماً به دستور شاه انتخاب می‌شد و معمولاً از تهران و از میان رجال حکومتی تعیین می‌گردید. متولی مانند دوره قبل فردی را به عنوان قائم مقام خود برای انجام امور تعیین می‌نمود. با این تفاوت که اسدی عنوان متولی باشی را به منظور پیگیری امور به نائب‌التولیه تغییر داد و منصب متولی‌باشی که در دوره قاجاریه بود از بین رفت.
فهرست اسامی متولیان و کارهای انجام شده در دوره پهلوی:
1ـ محمد ولی خان اسدی مصباح السلطنه (1304-1314ش).
ـ تغییر نظامنامه آستان قدس و تنظیم روش جدید.
ـ تزیین سر در شرقی صحن جدید.
ـ تأسیس بیمارستان شاه رضا (امام رضا(ع))
ـ حفر قنات گناباد برای تأمین آب شرب شهر مشهد
ـ تأسیس مدرسه آستان قدس رضوی از محل درآمد موقوفات مطلقه.
ـ تأسیس دانشگاه علوم معقول و منقول در محل مدرسه میرزا جعفر.
2ـ فتح الله پاکروان (1314-1320ش).
ـ خیابان‌بندی و گلکاری اطراف استخر کوهسنگی
ـ تشکیل شرکت فلاحتی رضا و به اجاره دادن املاک آستان قدس.
ـ احیای موقوفات و به ثبت رساندن رقبات موقوفات
ـ تبدیل به احسن کردن غیرشرعی املاک آستان قدس در ایران
ـ فروش طلاهای آستان قدس و خریدن املاک درگز برای آستان قدس.
3ـ علی منصور، استاندار و نائب‌التولیه (1320-1324ش).
بنای کتابخانه، موزه، تشریفات و بقعه شیخ بهایی.
تغییر کشیک‌های آستان قدس و تبدیل کردن آن به شش کشیک.
خریدن باغ بغبغو و باغ و عمارت استانداری برای آستان قدس.
تقلیل حق الدفن کارمندان و خدمه از پنج نفر به دو نفر
4ـ ناصر اعتمادی (نصرالدوله) (1324ش).
فرش کردن کف صحن کهنه با سنگ خلج که از زمان تولیت وزیر نظام سنگ خارا بود.
5ـ غلامحسین اشرفی، نائب‌التولیه و استاندار (1325-1326ش).
فسخ اجاره املاک آستان قدس که در اختیار شرکت فلاحتی خراسان بود.
6ـ محمود بدر (1326ش).
اجاره دادن دوباره املاک آستان قدس.
پوشاندن روی نهر خیابان (خیابان علیا) با بتون آرمه
ـ تدوین آیین‌نامه بازنشستگی کارکنان آستان قدس
7ـ مصطفی قلی رام (انتخاب الملک)
ـ حفر چاهی در سال 1330 ش برای وضو ساختن زوار در صحن موزه.
8ـ سیدجلال الدین طهرانی (1330ش).
ـ وقف کتب برای آستان قدس
ـ وقف وسایل شخصی و وسایل نجوم به موزه آستان قدس
ـ مقرنس و آینه‌کاری گنبد جنوبی.
ـ تعمیرات اساسی در غرفه‌های صحن جدید.
ـ ادامه ساختمان نقاره‌خانه.
ـ عملیات ساختمانی دارالتولیه باغ ملک‌آباد و دیوارکشی باغ ملک‌آباد و احمدآباد.
ـ احداث پارک در انتهای خیابان سفلی.
ـ تشکیل کمیسیون‌های مختلف؛ مانند املاک ـ اراضی.
ـ تبدیل محل سابق مهمانخانه طوسی به درمانگاه.
ـ منصب تدریس را که متروک شده بود با انتخاب ادیب نیشابوری به این منصب احیا کرد.
ـ آینه‌کاری رواق دارالحفاظ
ـ مقداری از حقوق ماهیانه خدام و کارکنان آستان قدس را تبدیل به گندم نمود.
ـ امضای آیین‌نامه قانون بازنشستگی.
9ـ علی معتمدی (1331-1334ش).
10ـ دکتر سیدفخرالدین شادمان (1334-1338ش).
ـ پرداخت قروض آستانه
ـ انتقال ساعت از صحن عتیق به صحن نو.
ـ برداشتن سقف دارالسعاده و تجدید بنا

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  8  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله توکل

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله توکل دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
از مباحث مهم تصوف و سیر و سلوک صوفیانه مقامات و احوال است که صوفی و عارف برای رسیدن به حق و حقیقت و کمال حقیقی باید مقامات را طی کند و از حالاتی که درون او وارد می شود بهره گیرد.
از کتب صوفیه این طور برداشت می شود که مقام اکتسابی است و شخص سالک باید با سعی و تلاش و دریافت مقامی را که به دست می آورد و چون شرطهای آن را به جای آورد به مقام دیگری برود تا به ذات حق نائل شوداما حال وارد غیبی است در یک لحظه در دل سالک می افتد و مانند برقی می گذرد و دوام ندارد.
ابونصر سرّاج مصنّف کتاب اللّمع مقامات صوفیه را اینگونه ذکر کرده است که مقامات عبارتند از:
«توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکل، رضا»
که بحث مورد تحقیق اینجانب در مورد مقام ششم یعنی توکل می باشد که در ابتدا توکل در بعضی از آیات قرآن و روایات معصومین (ع) مورد بررسی قرار گرفته و سپس سخنان و نظرات برخی از عرفا و صوفیان در آن مورد ذکر شده است.
البته درباره توکل در قرآن و روایات و سخنان عرفا مطالب زیادی ذکر شده که در این تحقیق فقط به بخشی از آنها اشاره می کنیم.
امید است ماحصل مورد پسند واقع شود.

توکل از نظر معنای لغوی
توکل یعنی « جمع کردن عزم بر فعل یا اطمینان قلبی به خدای تعالی و از نظر صوفیه افکنون در عبودیّت و تعلّق قلب به ربوبّیت »1
اما در لغت نامه دهخدا «توکل یعنی اعتماد کردن، تکیه کردن و اعتماد نمودن بر کسی و اعتراف کردن به عجز خود، به خدا سپردن و دل برداشتن از اسباب دنیا و به حضرت مسبب الاسباب توجه نمودن، نزد اهل حقیقت اعتماد کردن به آنجه از خداست و یأس از آنچه در دست انسان است.
این اصطلاح اخلاقی و عرفانی است و آن بود که در کارهایی که حواله آن به قدرت و کفایت بشری نبوده و رأی و رؤیت خلق را در آن مجال تصرّفی صورت نبندد، زیاده و نقصان و تعجیل و تأخیر نطلبد و به خلاف آن چه باشد میل نکند و از نظر عارفان دلبستگی او به آن ذات بی همتا زیادت شود.2»
توکل در بعضی آیات قرآن
منظور از توکل بر خدا، این است که انسان تلاشگر کار خود را به او واگذارد و حل مشکلات خویش را از او بخواهد، خدایی که از تمام نیازهای او آگاه است، خدایی که نسبت به او رحیم و مهربان است «و توکل علی العزیز الرحیم»3
و خدایی که قدرت به حل هر مشکلی دارد: «و ان یمسسک الله بضر فلاکاشف له الاهووان یمسسک بخیر فهو علی کل شیءٍ قدیرٌ»4
________________________________
1- فرهنگ لاروس (عربی- فارسی) خلیل جُر- مترجم سید حمید طبیبیان- انتشارات امیر کبیر- تهران 1373- جلد اول- صفحه 683.
2- لغت نامه- علی اکبر دهخدا- دانشگاه تهران 1344- جلد 8 حرف ت
3- شعرا 26/217
4- انعام 6/17
و اینکه انسان در برابر مشکلات و حوادث زندگی و دشمنیها و سرسختیهای مخالفان و پیچیدگی ها و بن بستهایی که در مسیر خود به سوی هدف دارد در جایی که توانایی برگشودن آنها ندارد او را وکیل خود سازد و به او تکیه کند، از تلاش و کوشش باز نایستد، بلکه در آنجاهم که توانایی بر انجام کاری دارد باز مؤثر اصلی را خدا بداند. «و کفی بالله ولیا و کفی بالله نصیراً»1
از دریچه چشم یک موحد سرچشمه تمام قدرتها و نیروها اوست و هر حرکت و کوشش و تلاش و جنبش و هر پدیده ای که در جهان صورت می گیرد بالاخره به علت نخستین این جهان یعنی ذات خداوند ارتباط می یابد.
«الله خالق کل شی ء و هو علی کل شئ وکیل»2
و چنانچه بعضی از مفسران گفته اند که تمام مسیر انسان در طریق عبودیت پروردگار در دو جمله ی این آیه خلاصه شده: «فاعبده و توکل علیه»3 چرا که عبادت خواه عبادت جسمانی باشد مانند عبادات معمولی و یا عبادات روحانی باشد مانند تفکر در عالم آفرینش و نظام اسرار هستی، آغاز این سیر است.
و توکل یعنی واگذاری مطلق به خدا و سپردن همه چیز به دست او که یک نوع «فناء فی الله« محسوب می شود آخرین نقطه این سیر می باشد.
در تمام این مسیر از آغاز تا انتها توجه به حقیقت توحید صفات؛ رهروان این راه را یاری می دهد و به تلاش و تکاپوی آمیخته با عشق وا می دارد.»4
_______________________________
1- نساء 4/45.
2- زمر 39/62 .
3- هود 11/123.
4- تفسیر نمونه- ناصر مکارم شیرازی- ناشر دارالکتب الاسلامیه- 1372- چاپ مدرسه الامام امیرالمؤمنین- جلد 9- صفحه 289
توکل در حدیث
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است که فرمود: از پیک وحی خدا جبرئیل پرسیدم: توکل چیست؟ گفت: حقیقت توکل این است که انسان بداند: مخلوق، نه زیان می رساند و نه نفع، نه عطا می کند و نه منع، چشم امید از خلق برداشتن، هنگامی که چنین شود انسان جز برای خدا کار نمی کند، به غیر او امید ندارد، از غیر او نمی ترسد، و دل به کسی جز او نمی بندد این روح توکل است1 «فقل حسبی الله لااله الاّ هو علیه توکلت، و هو رب العرش العظیم»2
«در حدیث دیگر پیغمبر (ص) در شب معراج از پیشگاه خداوند سؤال فرمود: پروردگارا ! ای الاعمال افضل؛ خداوند متعال فرمود: لیس شیءٌ عندی افضل من التوکل علی والرضا بما قسمت
چیزی در نزد من افضل و برتر از توبر من و خشنودی به آنچه قسمت کرده ام نیست3»
امیر المؤمنین علی (ع) نیز در همین رابطه می فرمایند: «من رضی من الله بما قسم له استراح بدنه4»
نبی مکرم اسلام در جایی دیگرمی فرمایند: «من احب ان یکون اتقی الناس، فلیتو کل علی الله»5 که در این حدیث شریف توکل از مصادیق بارز تقوای الهی ذکر شده است.
مولا امیر المؤمنین (ع) نیز در باب توکل فرمودند: «من وثق بالله اراه السر و رومن توکل علیه کفاه الامور»6
________________________________________
1- تفسیر نمونه- ناصر مکارم شیرازی- ناشر دارالکتاب الاسلامیه- 1372- چاپ مدرسه الامام امیر المؤمنین- جلد 24- صفحه 239 به نقل از بحار الانوار جلد 69- صفحه 373- حدیث 19.
2- تؤبه 9/129.
3- تفسیر نمونه- جلد 24- صفحه 289- به نقل از سفینه البحار- جلد 2- صفحه 683.
4- بحار الانوار- محمد باقر مجلسی- چاپ مدرسه الوفاء بیروت- 1403هـ - جلد 68- صفحه 139.
5- بحار الانوار- جلد 68- صفحه 138. 6- همان- صفحه 151.
بر طبق فرمایش ایشان کفایت امور در توکل بر خدا خلاصه می شود و این بدین معناست که اراده حق در تمامی امور زندگی بشر اعم از کوچک و بزرگ و جسمانی و روحانی ساری و جاری است و توکل بر خدا باعث آرامش دل و اطمینان خاطر می شود.
« به نا خدای توکل سپرده ام خود را مرا تردد خاطر زموج دریانیست »1
امام صادق (ع) نیز در این باره می فرمایند: «من اعطی ثلاثاً لم یمنع ثلاتاً : من اعطی الدعا اعطی الاجابه ومن اعطی الشکر اعطی الزیاده من اعطی التوکل اعطی الکافیه »2
شخصی از امام رضا (ع) پرسید ما حد التوکل: «فقال ان لاتخاف مع الله احداً«3 اینکه با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی.
« خانه بر دوشان که دارند از توکل پشتبان هر دو عالم گر شود زیر و زبر در مأمند »4
و انسان باید از صمیم قلب به خدا اعتماد وثوق داشته باشد و تمام امور را به او واگذارد و دل به دنیا و زرو زیور و علایق مادی نبندد و به کسی جز خدا اعتماد نداشته باشد و خدا را در تمام کارها وکیل خود قرار دهد و چه وکیلی بهتر از او «حسبنا الله و نعم الوکیل»5
چون توکل می کنی مگو ازغیر رخ درو کن، بتاب رو از غیر 6
________________________________________
1- لوح فشرده در ج2- دیوان اشعار صائب تبریزی.
2- وسائل الشیعه - محمد بن الحسین الحر العاملی- چاپ مکتبه الاسلامیه- تهران- 1396 هجری قمری- جلد 11 صفحه 167- حدیث 20310.
3- تفسیر نمونه- جلد 10- صفحه 298- به نقل از اصول کافی جلد 2- باب التفویض الی الله حدیث3
4- لوح فشرده در ج 2- دیوان اشعار صائب تبریزی.
5- آل عمران 3/173.
6- لوح فشرده در ج 2 از جام جم- اوحدی مراغه ای.

توکل در سخنان و نظرات بعضی از عرفا و صوفیان
«به اعتقاد صوفیه، مقام توکل از عالی ترین مقامات مقربین است و از مقاماتی است که هم از جهت علم، فهم آن غامض و هم در عمل به جا آوردن آن بسیار دشوار است، توکل از فروغ توحید است، یعنی توحید حقیقی اصل و پدید آورنده توکل است1»
توکل لغتی است مشتق از وکالت که موکول الیه «وکیل» و مفوّض به او «متوکل» نامیده می شود.
به عبارت دیگر« توکل تفویض امر است به کسی که بدان اعتماد باشد و به معنای واگذاری امور شخص است به مالک خود و اعتماد بر وکالت او مالک شئ کسی است که مقتدر باشد بر آن در جهات مصاح او و در اصطلاح سالکان واگذاری امور است بر مالک علی الاطلاق2 »
با توجه به تعاریف فوق در مورد توکل به ذکر نظرات برخی از عرفا و صوفیان می پردازیم:
سهل بن عبدالله التستری می گوید: « اول مقامات التوکل ان یکون العبد بین یدی الله کالمیت بین یدی الغاسل یقلبه کیف ارادو لایکون له حرکه ولا تدبیر، نخستین مرحله توکل آن است که بنده در برابر خدا، چون مرده باشد در دست غسال که هر طور خواهد او را زیر و رو کند و حرکت اراده ای از خود نداشته باشد»3
همچنین از او نقل است که گفت: «اهل توکل را سه چیز دهند، حقیقت یقین، مکاشفه غیبی و مشاهده قرب حق تعالی. و نیز گفت : توکل درست نیاید الابه بذل روح و بذل روح نتوان کرد الا به ترک تدبیر
و همچنین گفت: توکل حال پیغمبران است هرکه در توکل حال پیغمبر دارد گو سنت او فرو مگذار4

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   14 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله هزینه یابی بر مبنای فعالیت

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله هزینه یابی بر مبنای فعالیت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

گر چه تعیین قیمت تمام شده دقیق محصولات و خدمات به نظر غیر ممکن می‌آید ولی هر نوع سعی و کوششی باید صورت گیرد تا بهترین بر‌آورد در مورد قیمت تمام شده دراختیار تصمیم گیرندگان قرار گیرد. بهترین برآورد در مورد قیمت تمام شده محصول زمانی می‌تواند صورت گیرد که هزینه‌ها به طور مستقیم قابل ردیابی به محصولات تولید شده و خدمات ارائه شده باشند. هزینه‌های مواد مستقیم و کار مستقیم به طور مستقیم قابل ردیابی به محصولات تولید شده می‌باشند . از طرف دیگر، هزینه‌های سربار کارخانه که یک نوع هزینه غیر مستقیم می‌باشند ، اصولا نمی‌توان بسادگی و به طور مستقیم به محصولات تولید شده و خدمات ارائه شده ردیابی کرد. مشکل‌ترین قسمت محاسبه قیمت تمام شده یک واحد ، مشخص کردن مبلغ صحیح هزینه سربار کارخانه است که باید به محصولات و خدمات تخصیص داده شود.
قیمت تمام شده درتصمیمات قیمت گذاری فروش محصولات، تعیین سود و زیان، در کنترل و کاهش هزینه‌ها ، درتصمیمات تولید یا حذف تولید یک محصول و بسیاری موارد دیگر مؤثر می‌باشد . خصوصا در دنیای امروز قیمت تمام شده نقشی بسیار حساس در سرنوشت و موقعیت واحدهای تجاری دارد. لذا شناخت و استفاده از مبانی منتسب جهت تعیین قیمت تمام شده به صورتی صحیح‌تر لازم به نظر میرسد.
حتی درشرایط امروز که اکثر صنایع از ماشین‌‌الات اتوماتیک استفاده می‌کنند، اغلب کار مستقیم می‌تواند به عنوان مبنای مناسبی جهت تخصیص هزینه‌های سربار کارخانه به محصولات مورد استفاده قرار گیرد. زمانی کار مستقیم می‌تواند به عنوان مبنای مناسبی جهت تخصیص هزینه‌های سربار کارخانه مورد استفاده قرار گیرد که:
1- هزینه کار مستقیم یک قسمت مهمی‌از کل هزینه‌های تولید را تشکیل دهد
2- همبستگی شدیدی بین هزینه کار مستقیم و تغییرات هزینه های سربار کارخانه وجود داشته باشد.
سیر تحول حسابداری
همانند حسابداری، مبدا حسابداری ناشناخته است. با رشد امور بازرگانی در قرن 14 نیاز برای نوعی حسابداری برای صنایع ایجاد گردید و تلاشهایی برای نگهداری حساب هایتولیدی در این دوره شکل گرفت.
سرمایه گذاران نیازمندکنترل جریانات ورودی و خروجی مواد به هر کارگر بودند تا دستمزد پرداختی آنها را به بهره وری حاصل مرتبط سازند و سود آوری فعالیتهای مختلف را ارزیابی نمایند.
رشد سریع صنایع انگلستان به خاطر کاربرد ماشین آلات در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 که به انقلاب صنعتی معروف گردیده است سیستم های محصل و سنتی را به کارخانجات بزرگ مبدل ساخت و رشد بالای تولیدی را سبب گردید. انقلاب صنعتی منجر به پیشرفت بزرگی در سیستم های حسابداری گردید.
با ظهور محیط های تجاری و تولیدی پیچیده نیاز برای حسابداری دقیق شامل انواع جدید ثبت و یک نیاز جدی برای حسابداری صنعتی وکنترل بودجه ای پدید آمد. حسابداری نیز مجبور به پاسخ به این نیازها بود.
اگرچه مدارکی برای استفاده از حسابداری دو طرفه قبل از قرن 19 موجود است اما شواهدی برای استفاده از شیوه های قیمت تمام شده. قبل از سال 1830 یافت نمی‌گردد. در همین زمان چارلز باییچ گزارشی را که مبتنی بر نیاز جدی به حسابداری صنعتی بیشتر مرهون تلاشهای مهندسان بود که مفاهیمی‌مثل مراکز تولید، ظرفیت های بلا استفاده تجزیه وتحلیل قیمت تمام شده به اجزای ثابت و متغیر ایجاد و کاربرد استانداردها و بودجه های انعطاف پذیر را ایجاد نمود.
ساختار حسابداری صنعتی کنونی کارخانه ها قبل از جنگ جهانی اول ایجاد گردید. از سال های 1930 حجم بالای هزینه های توزیع حسابداری صنعتی را وادار نمود. تا تکنیک های هزینه یابی تولیدی را به فعالیت های توزیعی تعمیم دهد.
بنابر این تخصیص هزینه ها بر مبنای مقدار انبار شده، حجم سفارش و شیوه های حمل صورت گرفت.
همانطور که انتظار می‌رود کنترل قیمت تمام شده در طی جنگ جهانی دوم کاهش یافت. اصولا اقتصاد جنگی یک اقتصاد کنترل شده ای نیست و تولید بر مبنای نیازها صورت می‌گیرد. اگر چه بعد از جنگ رقابت شدید ضروری کنترل دقیق تمام شده را ضروری نمود. در این دوران ما شاهد توسعه حسابداری مراکز هزینه بودیم و ایجاد حسابداری مدیریت که بر اهداف سازمانی و اندازه گیری عملکردها مبتنی بود صورت گرفت.
بعد از جنگ جهانی دوم محیط های تجاری مرتبا در حال تغییر بوده اند. تا این اواخر بعضی از ابزار اساسی محیط تجاری مثل کامپیوتر های شخصی و فاکس وجود نداشت. شرکت ها برای مقابله با بی ثباتی ها به نگهداری موجودی کالا می‌پرداختند. کره جنوبی هنوز به عنوان یک کشور جان سوم با نیروی کار ارزان به شمار می‌رفت و حضور موسسات آزاد در بلوک کمونیستی یک تصور به شمار می‌رفت.
اکنون به یکباره این تغییرات مختلف رخ داده است و باعث ارزیابی مجدد انتظارات از موسسات گردیده است. موج جاری تغییرات مدیریتی و تکنولوژیکی که با رقابتهای جهانی نیز ممزوج گردیده است به موسسات دنیا هشدار می‌دهد که به ایجاد بازارها و سازمان های تجاری جدید اقدام نمایند. سازمان های جدید تجاری با یک وظیفه سخت و دشوار پیشرفت وگسترش همزمان در کیفیت و ارائه خدمات به مشتریان و همچنین کاهش قیمت تمام شده ها مواجه اند. این موسسات برای این که در صحنه رقابت باقی بمانند می‌بایست به هموار سازی عملیات، حذف هزینه های زائد اقدام نمایندو متعهد به ارائه کیفیت خوب و به کارگیری تکنیک های پیشرفته مثل سیستم به موقع jit کامپیوتر ها و سیستم های تولیدی انعطاف پذیر باشند. تولید یک اسلحه رقابتی است ک اساس رقابت را از طریق توانایی های جدید تولیدی انجام می‌دهد. رقابت جهانی موسسات را مجبور نموده است که خود را با تکنولوژی های جدید تولید هماهنگ نمایند و یا ریسک ضرر سهم بازار را قبول کنند. در میان این تغییرات سریع و ژرف اصولی که ما با آن به مدیریت موسسات عادت کرده بودیم و ابزاری که بوسیله آن پیشرفت را اندازه گیری می‌کردیم از رده خارج شده است.
مدیرانی که به دنبال موفقیت در این محیط باشند سیستم حسابداری مدیریت خود را برای ارائه گزارشات جدید مورد بازنگری قرار می‌دهند. تکنیک های پیرشفته بودجه بندی سرمایه ای اطلاعات دقیق قیمت تمام شده و گزارشات مرتبط با ارزیابی عملکرد برای این منظور لازم هستند.
تحول و پیشرفت حسابداری صنعتی در طول قرن بیستم در جهت تحقق اهداف فوق بوده است.
بدین ترتیب که روش های تسهیم هزینه از روش های اولیه مثل تسهیم بر اساس قضاوت شخصی مدیران و یا حسابداران شروع شده و سپس به روشهای مستقیم و یک طرفه و نهایتا به روشهای تسهیم دو مرحله ای منتهی گردید. در روش تسهیم 2 مرحله ای ابتدا هزینه ها به واحدها و مراکز تولیدی تخصیص یافته و در مرحله دوم هزینه های واحدهای تولیدی به محصولات تخصیص می‌یابد. برای تخصیص هزینه های تولیدی به واحدها و مراکز تولیدی در مرحله اول سه شیوه تخصیص مستقیم، ترتیبی و دو طرفه وجود دارد.
با توجه به تحولات فوق در سیستم های هزینه یابی، کوپر و کاپلان نارسایی های سیستم حسابداری مدیریت را در ارائه اطلاعات دقیق هزینه منعکس نمودند. این افراد ادعا نمودند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیریت پاسخگوی نیازهای مدیران نبود، و استفاده از آن اطلاعات سبب گمراهی و عدم تصمیم گیری صحیح مدیران می‌گردد و به دنبال آن این افراد سیستم جدیدی تحت عنوان سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت را معرفی نمودند.
تا نیمه دوم دهه 1980 ABC به عنوان فصلی از کتب حسابداری مدیریت و یا حسابداری صنعتی مطرح می‌گردید ولی امروز از آنچنان اهمیتی برخوردار است که کتب متعددی در این زمینه تحت عنوان ABC مطرح گردیده است.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت
در واقع جهت تعیین تخصیص هزینه های تولیدی به موجودی ها و نیز به منظور دستیابی به سودآوری بلند مدت، سیستم ها باید اهداف کنترلی و برنامه ریزی را نیز تامین نمایند و از آنجائیکه ساختار هزینه ها و تولیدات بسیاری از شرکت ها در سال های آخر تغییر یافته است به طوریکه دستمزد که بخش اعظم هزینه های تولیدی را به خود اختصاص می‌داد امروزه بخش اندکی از هزینه تولید را تشکیل می‌دهد و در مقابل سربار تولید بخش عمده هزینه های تولیدی را در برگرفته است. در بسیاری از موارد هزینه های سربار با تعداد فعالیت های مربوط به یک محصول رابطه دارد نه با مقدار واحدهای تولید شده از محصول به عنوان مثال یک شرکت تولیدی را در نظر بگیرید که 2 محصول مشابه تولید می‌کند. محصول اول از ده قطعه تشکیل شده است در حالی که محصول دوم از یکصد قطعه تشکیل شده است. هر قطعه قبل از نصب باید معاینه و بازدید شود بنابر این مشخص است که تحویل و دریافت یکصد قطعه در مقایسه با ده قطعه نیاز به فعالیت بیشتری دارد. در صورتی که همین هزینه در روش سنتی بر اساس مبانی جذب سربار هر محصول به طور کلی به محصولات تخصیص می‌یابد. بنابر این ضرورت بکار گیری روش هزینه یابی جدیدی که بتواند نحوه وقوع هزینه های سربار را در شرکت نشان دهد احساس می‌شود. این نگرش نسبت به وقوع هزینه ها را مدیریت بر مبنای فعالیت (Activity based manajment) می‌گویند که به معنی استفاده از سیستم حسابداری بر مبنای فعالیت می‌باشد. در این سیستم بر فعالیت ها به عنوان موضوع اساسی هزینه ها ( مولد اساسی هزینه ها) تاکید شده است.
بر اساس این سیستم هزینه مقادیر تولید بر اساس جمع هزینه های فعالیت های صرف شده برای آن بدست می‌آید. ویژگی این سیستم این است که هزینه ها با توجه به مناسبت های مهمی‌که در طی زمان رخ می‌دهد اندازه گیری و ردیابی می‌شود و فعالیت به معنی روش یا فرآیندی که موجب انجام کار می‌شود تعریف می‌گردد.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت ها مبتنی بر این مفهوم است که منابع به مصرف فعالیت ها می‌رسند و فعالیت ها صرف تولید محصولات می‌گردند.
بر خلاف روش سنتی حسابداری که از یک نرخ کلی جذب سربار استفاده می‌شود و یا گاها نرخ های جداگانه برای هر دایره استفاده می‌شود در این سیستم ABC برای هر فعالیت یک مبنای جداگانه به عنوان مولد اساسی هزینه ها تعیین و بر اساس آن یک نرخ جداگانه نیز محاسبه می‌گردد. هر فعالیت تنها یک مولد هزینه دارد.
عوامل موثر بر انتخاب مولد هزینه :
1- درجه همبستگی بین هزینه ها و آن رویداد یا منبا
2- فزونی منافع بر مخارج به کارگیری مولد هزینه به عنوان مبنا
3- اثرات رفتاری که در تصمیم گیری و یا تعیین قیمت ها و ... دارد مناسبت استفاده از ABC به قضاوت های مدیریت بستگی دارد و ABC بجای تمرکز بر استفاده کنندگان از سیستم حسابداری بر قابلیت های سیستم تمرکز می‌نماید شرکت هایی که دارای خصوصیات ذیل هستند به کارگیری ABC برایشان بیشتر مفید است:
a. هزینه های سربار بالایی دارند
b. تنوع فعالیت دارند
c. تنوع محصولات دارند
d. تغییرات مستمر در فعالیت ها دارند بدون اینکه سیستم حسابداری تغییر یافته باشد.
e. تکنولوژی پیشرفته دارند.

همچنین با توجه به موضوعات مشروح قبل، بدیهی است که هرگاه شرکت از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده نماید به علت تنوع محصولات و سفارشات نسبت به سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده از سیستم ABC بسیار کارآمدتر خواهد بود و همچنین در شرکت هایی که تنوع محصول ندارند، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC زمانی نقش خود را به عنوان یک ابزار کارا ایفا می‌نماید که مدیریت تصمیم بگیرد خط تولید خود را عوض نماید و یا بخواهد محصول فعلی خود را بهبود کیفی و تکامیل ببخشد. در این صورت ABC با مقایسه بین کشش بازار و قیمت های فروش محصول تکامل یافته و هزینه های آن مدیریت را در تصمیم گیری یاید نماید.
به طور خلاصه، مزایای ABC را می‌توان به صورت زیر ذکر نمود:
1- کمک در قیمت گذاری بهتر محصولات برای فروش
2- کاهش هزینه فعالیت هایی که هزینه بالایی دارند.
3- احتمال حذف محصولاتی که بهای تمام شده آنها بالاست

دلایلی که مدیران بدنبال بکارگیری سیستم ABC هستند
1- مدیریت ممکن است بخواهد که فعالیت هر دایره با فعالیت های سایر دوایر مقایسه یا تلفیق گردد. برای مثال مجموع هزینه های کنترل کیفیت شامل هزینه های بازرسی و نظارت در بخش خرید، تولید و نیز هزینه های خدمات به مشتریان در بخش بازاریابی باشد. تنها اگر هزینه ها بر مبنای فعالیت ها نگهداری شوند می‌توان مجموع هزینه های شرکت را درباره کنترل کیفیت بدست آورد.
2- به منظور مدیریت بهتر فعالیت ها و اتخاذ تصمیمات اقتصادی بهینه تر، مدیرات اجرایی می‌خواهند رابطه علت ( فعالیت ها) و معلولی ( هزینه ها) را به صورت تفصیلی تر و دقیق تر مشخص نمایند.
3- بهبود در مدیریت هزینه ( cost management ) که با عنوان عملکرد مدیران اجرایی و سایر افراد در به کارگیری هزینه ها در فعالیت های برنامه ریزی و کنترل به صورت کوتاه مدت و بلند مدت، تعریف می‌شود. چون تاکید اولیه مدیران درباره مدیریت هزینه روی فعالیت های بنیادی می‌باشد نه روی محصولات لذا اگر فعالیت ها به خوبی اداره شوند، هزینه ها پایین می‌آیند و محصولات نهایی در بازار بیشتر قابل رقابت خواهند بود.
4- ضعف سیستم های حسابداری صنعتی موجود در نشان دادن روابط بینابینی فعالیت های عملیاتی مختلف. برای مثال طراحی محصولات و فعالیت تولید را در نظر بگیرید. محصولی که با 40 قسمت طراحی شده ممکن است موجب هزینه بیشتری نسبت به یک محصولی مشابه که به صورت 15 قسمتی طراحی گردیده شود.

تفاوت های مهم سیستم سنتی و ABC
سیستم سنتی سیستم ABC
1- تعداد مراکز هزینه های غیر مستقیم معمولا کم است 1- تعداد مراکز هزینه های غیر مستقیم معمولا زیاد است.
2- مبانی جذب ممکن است که مولد هزینه هم باشد ( حجم تولید) 2- مبانی جذب به احتمال قوی مولد هزینه است ( فعالیت ها)
3- مبانی جذب هزینه های غیر مستقیم اغلب مالی هستند مثل: هزینه های دستمزد یا هزینه مواد مستقیم 3- مبانی جذب اغلب متغیرهای غیر مالی هستند مثل تعداد اجزای یک محصول یا ساعات بازرسی و تست آن محصول
4- گذشته گراست مدیریت چگونه عمل کرده است؟ 4- آینده نگر است: چه هدفهایی باید دنبال شود؟

کاربرد های سیستم ABC
الف- حسابداری سنجش مسئولیت:
بر خلاف روش سنتی که به سنجش عملکرد هزینه ، درآمد و سود یک واحد تمرکز دارد در ABC توجه تنها به هزینه ای که توسط یک فعالیت به وقوع می‌پیوندد نیست بلکه به خود فعالیت نیز توجه می‌شود که آیا انجام فعالیت مزبور ضروری بوده و ارزش افزوده ای برای محصول داشته است یا خیر و ...
ب- برآورد جریانات وجوه و نقش ABC:
ABC پیش بینی و برآورد جریانات نقدی را با جداسازی هزینه هایی که با یک مولد هزینه ارتباط دارند و در سطوح مختلف در یک پروژه رخ خواهند داد با صحت بیشتری تعیین می‌نمایدچرا که هزینه هایی که در روش سنتی ثابت در نظر گرفته می‌شود در ABC اغلب متغیر دیده می‌شود که این تحلیل گر را در پذیرش یا رد یک سرمایه گذاری می‌تواند کمک کند.
ج- بودجه انعطاف پذیر بر مبنای هزینه یابی فعالیت ( ABC)
در روش سنتی بودجه بر مبنای یک مولد هزینه بود ولی در ABC ما مولدهای مختلف هزینه داریم که می‌تواند در پیش بینی بهتر هزینه های سربار تولید ما را کمک نماید.
د – تجزیه و تحلیل هزینه های تفضیلی بر مبنای ABC:
همانطور که گفته شده در ABC هزینه هایی که در روش سنتی ثابت در نظر گرفته می‌شود با توجه به مبناهای تعیین شده متغیر در نظر گرفته می‌شود که این ما را در تصمیمات مربوط به خرید یا ساخت، اجاره یا خیرد و یاری می‌نماید.
هـ - تجزیه و تحلیل هزینه درآمد سود بر مبنای ABC
در تجزیه و تحلیل سنتی تعداد واحدهای فروخته شده به عنوان تنها منبع مولد درآمد و هزینه در نظر گرفته می‌شود که یک مولد هزینه مبتنی بر حجم می‌باشد اما در ABC مولدهای گوناگونی داریم که بر تجزیه و تحلیل های ما اثر می‌گذارد.
و – نهایتا اصول ABC نه تنها در تخصیص هزینه های سربار تولید، بلکه در برنامه ریزی،‌ کنترل، ردیابی و تخصیص سایر هزینه های شرکت که قبل از تولید ( تحقیق و توسعه، تامین مواد اولیه، طراحی محصول) حین تولید و پس از تولید ( قیمت گذاری محصول، توزیع و بازاریابی) مدیریت را کمک می‌نماید . برای مثال تمام هزینه های محصول را می‌توان از طریق محاسبه هزینه های فعالیت های مختلف در تحقیق و توسعه طراحی محصول تامین مواد اولیه،‌تولید، بازاریابی، توزیع و خدمات پس از فروش محاسبه نمود.
مراحل اقدام هزینه یابی بر مبنای فعالیت:
الف- شناسایی فعالیت هایی که منابع را مصرف می‌کنند و تخصیص هزینه ها به آن فعالیت ها
ب – محاسبه نرخ هزینه برای هر واحد مولد هزینه : مولد هزینه عامل پدید آورنده هزینه یک فعالیت است.
ج- تخصیص هزینه ها به محصولات از طریق ضرب نرخ مواد هزینه در حجم مولد هزینه ای که برای یک محصول صرف شده است.
البته ممکن است که به منظور تخصیص هزینه فعالیت ها به محصولات بر اساس تجره و محاسبه دقیق، درصدی را برای هر عامل هزینه که توسط هر محصول مصرف می‌شود بدست آورد و براساس آن تخصیص صورت گیرد.
شرکتی دو نوع تلویزیون تولید می‌کند که یکی سیاه و سفید و دیگری رنگی می‌باشد. تعداد تولید و فروش مدل سیاه و سفید 15000 دستگاه و مدل رنگی 3000 دستگاه می‌باشد. به دلیل تقاضای نامعین برای تلویزیون رنگی در هر نوبت تولید 3750 واحد مدل سیاه و سفید و 300 واحد مدل رنگی تولید می‌شود. چون زمان آماده سازی خط تولید برای هر نوبت تولید 5 ساعت است برای تولید مدل سیاه و سفید حدود 20 ساعت و برای مدل رنگی حدود 50 ساعت وقت لازم است مدل سیاه و سفید ساده تر و قطعات کمتری دارد. مواد مستقیم مورد نیاز برای مدل سیاه و سفید در طی چند نوبت در طول سال دریافت می‌شوند ولی چون تولید مدل رنگی نظم خاصی ندارد و محموله های کوچک مواد مورد نیاز با توجه به نیاز شرکت دریافت می‌شوند. حال با دو روش سنتی و ABC بهای تمام شده را بدست می‌آوریم.
مدیر مالی اطلاعات سربار را برای ABC به صورت زیر بدست آورده است: 80% هزینه های مهندسی، 60% هزینه های دریافت و معاینه ماشین و نیز 65% هزینه کنترل کیفیت متعلق به مدل رنگی می‌باشد. سایر هزینه های تولید بر اساس ساعات کار ماشین به مدل ها تخصیص می‌یابد هزینه راه اندازی نیز 70% متعلق به رنگی است.

جدول شماره 1
اطلاعات مربوط به تولید
شرح مدل سیاه وسفید مدل رنگی
مقدار تولید و فروش 15000 3000
تعداد دفعات تولید 4 10
ساعات کار ماشین برای تولید هر واحد 1 2
کل ساعات کار ماشین 15000 6000
تعد دفعات سفارش تولید 4 10
تولید واحد هر سفارش تولید 3750 300

جدول شماره 2
بهای تمامی شده تولید به روش سنتی
بهای تمام شده تولید:
سربار بودجه شده هزار ریال
مهندسی 700000 عامل هزینه مدل سیاه و سفید مدل رنگی
هزینه های تحویل و بازدید مواد 750000 مواد مستقیم 65 40
هزینه های کنترل کیفیت 450000 سربار تولید 100 200
هزینه های راه اندازی 700000 مدل سیاه و سفید 1 ساعت
سربار غیر مستقیم 500000 مدل رنگی 2 ساعت
جمع 3100000 جمع 165 245
هزینه هر ساعت ماشین کار
هزار ریال 100=21000÷2100000

جدول شماره 3
تخصیص فعالیت ها به محصولات
عنوان فعالیت سیاه وسفید رنگی
مهندسی 20% 80%
تحویل و بازدید 40% 60%
کنترل کیفیت 35% 65%
راه اندازی 30% 70%

جدول شماره 4
بهای تمام شده تولید به روش ABC
شرح عامل هزینه سیاه و سفید رنگی
مواد مستقیم 60 40
هزینه های مهندسی 3/6 6/186
هزینه های تحویل ومعاینه 7/6 50
هزینه کنترل کیفیت 5/10 5/97
هزینه های راه اندازی 1 7/46
هزینه های غیر مستقیم 8/23 6/47
بهای تمام شده هر واحد با روش ABC 3/119 5/168

مثال تشریحی
شرکت دلتا دو نوع چاپگر معمولی و دولوکس تولید می‌کند و بر اساس سیستم هزینه یابی سنتی از ساعات کار مستقیم جهت تخصیص هزینه های سربار کارخانه استفاده می‌کند. مدیریت شرکت دلتا استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت را مورد بررسی قرار داده است. اطلاعات برآورد شده مربوط به سال 1381 به شرح زیر است:
چاپگر دولوکس چاپگر معمولی
مقدار تولید 5.00 واحد 15.000 واحد
قیمت فروش هر واحد محصول 400 ریال 200 ریال
هزینه های مواد مستقیم و کار
مستقیم هر واحد محصول 200 ریال 80 ریال
ساعات کار مستقیم 25.000 ساعت 75.000 ساعت

قسمت حسابداری مدیریت شرکت دلتا فعالیت ها، بودجه مخازن هزینه و محرک هزینه ها را به شرح زیر شناسایی کرده است:
فعالیت بودجه سربار مخزن هزینه محرک هزینه فعالیت
ریال
مهندسی مقدار تولید ساعات کار مهندسی
آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 300.000 دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات
ماشین کاری 1.500.0000 ساعات کار ماشین
مونتاژ 130.000 تعداد قطعات
جمع 2.055.000
محرک های هزینه برآورد شده برای سال 1381 به شرح زیر می‌باشد:
محرک هزینه چاپگر دولوکس چاپگر معمولی پروژه جمع
ساعات کار مهندسی 5.000 7.500 12.500
دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 200 100 300
ساعات کار ماشین 50.000 100.000 150.000
تعداد قطعات 100.000 225.000 325.000

مطلوبست:
1- محاسبه قیمت تمام یک واحد از لحاظ سربار کارخانه برای هر کدام از چاپگرها در سیستم هزینه یابی سنتی.
2- محاسبه نرخ سربا هر فعالیت
3- محاسبه قیمت تمام شده یک واد از لحاظ سربار کارخانه برای هر کدام از چاپگرها در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت.
4- مقایسه نتایج به دست آمده در بندهای 1 و 3 فوق .
پاسخ:
در سیستم هزینه یابی سنتی سربار کارخانه بر مبنای ساعات کار مستقیم، بعنوان محرک هزینه، تخصیص می‌یابد. محاسبات به شرح زیر می‌باشد:
100.000=75.000+25.000= جمع ساعات کار مستقیم
ریال 55/20=100.000÷2.055.000= نرخ جذب سربار کارخانه برای هر ساعت کار مستقیم
ریال 513.750=55/20×25.000= سربار تخصیص یافته به چاپگر دولوکس
ریال 1.541.250=55/20×75.000 سربار تخصیص یافته به چاپگر معمولی
ریال 75/102=5.000÷513.750= سربار کارخانه برای هر چاپگر دولوکس

ریال 75/102=15.000÷1.541.250= سربار کارخانه برای هر چاپگر معمولی
در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، نرخ هزینه های سربار هر فعالیت به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
محرک هزینه
(1) بودجه سربار مخازن هزینه
(2) محرک هزینه برآورد شده
(3) نرخ سربار فعالیت (3)÷(2)=(4)
ریال
ساعات کار مهندسی 125.000 12.500 10
دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین ‌آلات 300.000 300 1.000
ساعات کار ماشین 1.500.000 150.000 10
تعداد قطعات 130.000 325.000 4/0
هزینه سربار کارخانه به شرح زیر چاپگر معمولی تخصیص داده می‌شود.

چاپگر دولوکس
محرک هزینه
(1) نرخ سربار فعالیت
(2) محرک هزینه برآورده شده
(3) سربار تخصیص یافته (3)×(2)=(4) سربار کارخانه برای هر واحد محصول
مقدار تولید÷(4)=(5)
ریال ریال ریال
ساعات کار مهندسی 10 5.000 50.000 10
دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 1.000 200 200.000 40
تعداد قطعات 4/0 100.000 40.000 8
جمع 790.000 158
چاپگر معمولی
محرک هزینه
(1) نرخ سربار فعالیت
(2) محرک هزینه برآورده شده
(3) سربار تخصیص یافته (3)×(2)=(4) سربار کارخانه برای هر واحد محصول
مقدار تولید÷(4)=(5)
ریال ریال ریال
ساعات کار مهندسی 10 7.500 75.000 5
دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 1.000 100 100.000 67/6
ساعات کار ماشین 10 100.000 1.000.000 67/66
تعداد قطعات 4/0 225.000 90.000 6
جمع 1.265.000 34/84
شکل (2-11) تجزیه و تحلیل سود آوری را در قالب سیستم هزینه یابی سنتی و شکل _3-11) نیز این نوع تجزیه و تحلیل را در قالب سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نشان می‌دهد.

شکل (4-11) مقایسه هزینه یابی سنتی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) را نشان می‌دهد. محدودیت اصلی سیستم هزینه یابی سنتی در این مورد این است که در هزینه یابی سنتی، محصولات با حجم تولید کم، قیمت تمام شده آنها کمتر و در مورد محصولات با حجم تولید بالا، قیمت تمام شده ‌آنها بیشتر تعیین می‌گردد. در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت تخصیص هزینه های سربار کارخانه به طور دقیق صورت می‌گیرد. در شکل (4-11) نشان داده شده است که در هزینه یابی سنتی قیمت تمام شده چاپگر دولوکس که یک نوع محصول با حجم تولید می‌باشد، کمتر و چاپگر معمولی که یک نوع محصول با حجم تولید بالا می‌باشد، بیشتر تعیین گردیده است.
برای روشن تر شدن مطلب فوق، محرک های هزینه ای که برای تولید 1.000 واحد از هر کدام از چاپگر ها مورد نیاز است به شرح صفه بعد محاسبه می‌کنیم:

چاپگر دولوکس چاپگر معمولی
ساعات کار مهندسی 1.000 500
دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 40 66/6
ساعات کار ماشین 10.000 6.666
تعداد قطعات 20.000 15.000
ساعات کار مستقیم 5.000 5.000
ساعات کار مستقیم برای تولید 1.000 واحد از هر کدام از محصولات یکسان است(5.000 ساعت) ولی برای تولید 1.000 واحد چاپگر دولوکس، بر خلاف تولید1.000 واحد چاپگر معمولی، احتیاج به ساعات کار مهندسی، دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات، ساعات کار ماشین و تعداد قطعات بیشتری می‌باشد.
بنابراین، قیمت تمام شده چاپگر دولوکس از لحاظ سربار کارخانه باید بیشتر از قیمت تمام شده چاپگر معمولی باشد که این دقت محاسباتی در هزینه یابی بر مبنای فعالیت وجود دارد. در نتیجه، هزینه یابی فروش می‌تواند باعث تحریف قیمت تمام شده محصولات، تصمیمات نادرست در مورد تعیین قیمت فروش محصولات و تخصیص غیر موثر منابع گردد.
در مثال ارائه شده در صفحات قبل برای حفظ سادگی مطلب، فقط هزینه های تولیدی در نظر گرفته شده بود. برای تجزیه و تحلیل کام، ضروری است که هزینه های غیر تولیدی نیز مانند هزینه های اداری و توزیع و فروش در نظر گرفته شود تا بتوان سود دهی نهائی محصول را تعیین نمود.
بودجه قابل انعطاف در هزینه یابی بر مبنای فعالیت:
در سیستم دقیق تر هزینه یابی که هزینه یابی بر مبناب فعالیت (ABC) نامیده می‌شود، هر مرکز فعالیت دارای محرک هزینه جداگانه ای می‌باشد. هزینه های سربار کارخانه هر مرکز فعالیت را باید نسبت به محرک هزینه ای که در آن مرکز فعالیت مورد استفاده قرار می‌گیرد به ثابت و متغیر طبقه بندی کرد. در هزینه یابی بر مبنای فعالیت فرمول بودجه قابل انعطاف همانند سنتی می‌باشد. فرمول بودجه قابل انعطاف برای هر مرکز فعالیت به قرار زیر است.

سطح فعالیت برآورد
× نرخ سربار متغییر
÷ بودجه سربار
= بودجه قابل انعطاف
شده محرک هزینه برآورد شده ثابت کارخانه سربار کارخانه

شکل (5-11) نحوه تهیه بودجه قابل انعطاف سربار کارخانه را در یک شرکت تولیدی نشان می‌دهد.

هزینه یابی بر مبنای فعالیت و تجزیه و تحلیل انحرافات سربار کارخانه

در سیستم هزینه هایی بر مبنای نیز تجزیه و تحلیل انحرافات سربار کارخانه صورت می‌گیرد. بعنوان مثال، برای تجزیه و تحلیل انحرافات سربار کارخانه، فعالبت آماده سازی و تنظیم ماشین آ‌لات که یک نوع فعالیت در سطح گروه محصول است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینه سربار کارخانه آماده سازی و تنظیم ماشین آلات شامل هزینه های ثابت و هزینه های متغیر نسبت به دفعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات می‌باشد. هزینه های متغیر آماده سازی و تنظیم ماشین آلات شامل حقوق ساعتی پرداختی به کارگران، حقوق غیر مستقیم، هزینه مواد غیر مستقیم و هزینه برق مصرفی برای ‌آماده سازی و تنظیم ماشین آلات می‌باشد. هزینه ثابت و تنظیم ماشین آلات شامل حقوق مهندسین، سرپرستان و استهلاک تجهیزات مورد استفاده جهت آماده سازی و تنظیم ماشین آلات می‌باشد.
هزینه ظرفیت استفاده نشده و هزینه یابی بر مبنای فعالیت.

اغلب، در هزینه یابی سنتی جهت تعیین نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه از ظرفیت واقعی مورد انتظار استفاده می‌شود. در این روش، هزینه ظرفیت استفاده نشده به قیمت تمام شده محصولات تولید شده اضافه می‌گردد. در سالهای اخیر استفاده از ظرفیت عملی جهت تعیین نرخ از پیش تعیین شده سربار کارخانه، می‌توان هزینه ظرفیت استفاده شده و هزینه ظرفت استفاد نشده را به طور جداگانه مشخص نمود.
بسیاری از طرفداران هزینه یابی بر مبنای فعالیت معتقدند که د راین سیستم هزینه یابی جهت تعیین نرخ از پیش تعیین شده سربار هر فعالیت باید از ظرفیت عملی استفاده گردد و هزینه ظرفیت نشده نباید به قیمت تمام محصولات تولید شده اضافه گردد. بلکه، این نوع هزینه باید به عنوان هزینه دوره شناسایی گردد.
مثال: اطلاعات زیر مربوط به شرکت درخشان در سال 1382 در مرکز فعالیت آماده سازی و تنظیم ماشین آ‌لات می‌باشد که یک فعالیت در سطح گروه محصول می‌باشد.
بودجه ثابت
مقدار تولید 180.000 واحد
اندازه هر گروه محصول 150 واحد
تعداد گروه محصول بر اساس ظرفیت عملی 1.200 واحد
تعداد گروه محصول بر اساس ظرفیت واقعی مورد انتظار 1.000 واحد
ساعات استاندارد آماده سازی و تنظیم ماشین آلات برای هر گروه محصول 6
ساعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات بر اساس ظرفیت عملی 7.200
ساعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات بر اساس ظرفیت واقعی مورد انتظار 6.000
نرخ سربار متغیر برای هر ساعت 20 ریال
آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 20 ریال
سربار ثابت آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 216.000 ریال
اطلاعات واقعی:
مقدار واقعی تولید 142.500 واحد
اندازه هر گروه محصول 140 واحد
ساعات واقعی آماده سازی و تنظیم ماشین آلات برای هر گروه محصول 25/6
تعداد واقعی گروه محصول 1018
ساعات واقعی آماده سازی وتنظیم ماشین آلات 5/6362
سربار متغیر واقعی کارخانه 141.750 ریال
سربار ثابت واقعی کارخانه 220.000 ریال

مطلوبست محاسبه:
1- انحرافات سربار متغیر کارخانه
2- انحرافات سربار ثابت کارخانه
پاسخ
ابتدا باید تعادا گروه محصولی که طبق استاندارد برای تولید واقعی استفاده می‌شود، محاسبه گردد و سپس جمع ساعات استاندارد آماده سازی و تنظیم ماشین آلات تعیین گردد.
تعداد استاندارد گروه محصول تولید واقعی 950=150÷142.5000
ساعات استاندارد آماده سازی و تنظیم ماشین آلات 5.7000=6×950

انحرافات سربار متغیر
سربار ساعات واقعی سربار متغیر
×
جذب شده نرخ استاندارد سربار متغیر واقعی
114.000=20×5700 127.250=20×5/6.362 141.750
انحراف کارائی 14.500ریال نامساعد
13.250 ریال نامساعد 14.500ریال نامساعد

انحراف کارآئی سربار متغیر را می‌توان با استفاده از فرمول زیر محاسبه کرد.
نرخ استاندارد سربار
× ساعات استاندارد
- ساعات واقعی
=
انحراف کارائی
سربار متغییر کارخانه
متغیر آماده سازی آماده سازی و آماده سازی و
و تنظیم ماشین آلات تنظیم ماشین آلات تنظیم ماشین آلات

نامساعد ریال 13.250=20×(5.700-5/6.362)= انحراف کارائی سربار متغیر کارخانه
انحراف کارائی سربار متغیر آماده سازی ماشین آلات نامساعد است. زیرا، ساعات واقعی آماده سازی و تنظیم ماشین آلات بیشتر از ساعات استاندارد و آماده سازی و تنظیم ماشین آلات می‌باشد. علت نامساعد بودن انحرف کارائی این است که 1- اندازه واقعی هر گروه محصول (140 واحد) کوچکتر از اندازه استاندارد هر گروه محصول (150 واحد) می‌باشد که باعث شده 142.500 واحد به جای اینکه در 950 گروه محصول تولید گردد در 1018 (140÷142.500) گروه محصول تولید گردیده است و 2- ساعات واقعی آماده سازی و تنظیم ماشین آلات (25/6 ساعت) برای هر گروه محصول بزرگتر از ساعات استاندارد آماده سازی و تنظیم ماشین آ‌لات (6 ساعت) برای هر گروه محصول می‌باشد.
بودجه سر بار ثابت
= نرخ استاندارد سربار ثابت برای
هر ساعت آماده سازی و تنظیم ماشین آلات
ساعات آماده سازی و تنظیم ماشین آلات بر اساس ظرفیت عملی

ریال 30
=

= نرخ استاندارد سربار ثابت برای
هرساعت آماده سازی
و تنظیم ماشین آلات

انحرافات سربار ثابت کارخانه
سربار ثابت قابل جذب بودجه سربار ثابت
سربار ثابت در ظرفیت واقعی کارخانه بر اساس سربار ثابت
جذب شده مورد انتظار ظرفیت عملی واقعی کارخانه
=30×5.700 =30×6.000 =30×7.200
171.000 180.000 216.000 220.000
انحراف ظرفیت
پیش بینی شده انحراف ظرفیت استفاده نشده
(انحراف ظرفیت اضافی
انحراف هزینه
9.000 ریال نامساعد 36.000 ریال نامساعد 4.000 ریال نامساعد

در صورتی که ساعات واقعی آماده سازی و تنظیم ماشین آلات برای هر گروه محصول با ساعات استاندارد آماده سازی و تنظیم ماشین آلات یکسان باشد، (در این مثال 6 ساعت)، می‌توان تعداد گروه محصول را نیز به عنوان مرک هزینه استفاده کرد.
در کلیه مراکز فعالیت، نحوه محاسبه انحرافات به صورت فوق خواهد بود. با توجه به تعداد مراکز فعالیت متعددی که در یک واحد تولیدی متوسط می‌تواند وجود داشته باشد، جمع آوری اطلاعات مورد نیاز و محاسبه انحرافات سربار کارخانه در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت می‌تواند کار بسیار سنگین باشدو نتیجه تحقیقات انجام یافته در ایالت متحده آمریکا نشانگر این موضوع است که تجیزه و تحلیل انحرافات سربار کارخانه در هزینه یابی بر مبنای فعالیت در عمل (در شرکت ها) مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
مسئله حل شده:
شرکت اصفهان از سال 1379 شروع به فعالیت تولیدی کرد و در سال ها 1379 و 1380 یک نوع کیک معمولی تولید کرده است. کلیه کیک ها در بسته های یک کیلوئی و بسته بندی شده اند. شرکت اصفهان در دو سال اول فعالیت خود از هزینه یابی نرمال استفاده کرده است و هزینه های غیر مستقیم تولید (سربار کارخانه) را بر مبنای مقدار تولید جذب محصولات تولید شده نموده است.
در سال 1381 شرکت اصفهان یک نوع محصول جدید بنام کیک هویجی در خط تولید خود اضافه کرده است. کیک های هویجی نیز در بسته های یک کیلوئی بسته بندی می‌شوند. کیک هویجی در موارد زیر با کیک معمولی فرق می‌کند:
1- مواد اولیه گران قیمت تری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2- زمان کار مستقیم بیشتری مورد نیاز است.
3- پیچدگی مراحل تولید بیشتر است.
در سال 1381 نیز جهت تخصیص هزینه های سربار کارخانه از مقدار استفاده شده است. هزینه های مواد مستقیم و کار مستقیم در سال 1381 برای هر کدام از کیک های تولید شده (در بسته های یک کیلوئی) به شرح زیر است:

کیک معمولی کیک هویجی
ریال ریال
مواد مستقیم 6/0 9/0
کار مستقیم 14/0 2/0

مقدار تولید بودجه شده و واقعی سال 1381 به شرح زیر است.
بودجه شده واقعی
کیلوگرم کیلوگرم
کیک معمولی 160.000 120.000
کیک هویجی 40.000 80.000

بودجه هزینه های سربار کارخانه در سال 1381 مبلغ 210.800 ریال است.
در ابتدای سال 1381 مدیر امور مالی شرکت اصفهان تصمیم گرفت که جهت مقایسه، محاسبات هزینه یابی محصول را بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نیز انجام دهد. پس از مشاوره با پرسنل عملیات تولید، تنها مخزن سربار کارخانه به پنج مرکز فعالیت نیز انجام دهد. پس از مشاوره با پرسنل عملیات تولید، تنها مخزن سربار کارخانه به پنج مرکز فعالیت تقسیم شد. مراکز فعالیت، محرک های هزینه(مبانی تخصیص هزینه)، بودجه نرخ های سربار فعالیت برای سال 1381 و محرک های هزینه واقعی استفاده شده برای کیک معمولی و کیک هویجی به شرح زیر است.

بودجه نرخ محرک هزینه استفاده
شده توسط هر محصول
مراکز فعالیت محرک هزینه سربار فعالیت کیک معمولی کیک هویجی
مخلوط ساعات کار مستقیم 04/0 برای هر ساعت 600.000 640.000
پخت ساعات پخت 14/برای هر ساعت 240.000 240.000
خنک کردن ساعات خنک کردن 02/0 برای هر ساعت 360.000 400.000
افزودن خامه
و سرد کردن ساعات کار ماشین 25/0 برای هر ساعت -0- 240.000
بسته بندی ساعت کار ماشین 08/0 برای هر ساعت 360.000 560.000

مطلوبست:
1- محاسبه قیمت تمام شده یک کیلوگرم کیک معمولی و کیک هویجی، با استفاده از سیستم هزینه یابی اولیه (هزینه یابی سنتی) شرکت برای سال 1381
2- محاسبه قیمت تمام شده یک کیلوگرم کیک معمولی و کیک هویجی با استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت.
3- تفاوت قیمت تمام شده یک واحد در بندهای 1 و 2 فوق را توضیح دهید.
4- در صورتیکه شرکت اصفاهان در سال 1381 از هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده می‌کرد و سربار واقعی مناطق فعالیت در این سال به شرح زیر بود.

ریال
مخلوط 62.400
پخت 83.84
خنک کردن 12.416
افزودن خامه و سرد کردن 36.000
بسته بندی 61.600
جمع 256.256

کسر با اضافه جذب سربار کارخانه هر منطقه فعالیت را محاسبه نمائید.
پاسخ
1- برای هر کیک

ریال 054/1
=

=
نرخ جذب سربار کارخانه

قیمت تمام شده هر کیلوگرم کیک معموی و کیک هویجی با استفاه از هزینه یابی سنتی بشرح زیر می‌باشد:
هزینه یابی سنتی
قیمت تمام شده هیر کیلوگرم
کیک معمولی کیک هویجی
ریال ریال
هزینه های مستقیم
مواد مستقیم 6/0 9/0
کار مستقیم 14/0 2/0
هزینه های غیر مستقیم
سربار کارخانه 054/0 054/1
جمع 794/1 154/2
2- قیمت تمام شده یک کیلوگرم کیک معمولی و کیک هویجی با استفاده از هزینه یبای بر مبنای فعالیت در شکل (6-11) نشان داده شده است.
3- در هزینه یابی بر مبنای فعالیت هزینه های غیر مستقیم (سربار کارخانه) کیکی هویجی 76/2 (78/0÷15/2) برابر هزینه های غیر مستقیم کیک معمولی می‌باشد. سیستم هزینه یابی موجود شرکت به غلط فرض می‌کند که کیک معمولی و کیک هویجی به طور مساوی از مراکز فعالیت استفاد می‌کنند.
4- محاسبه کسر با اضافه جذب سربار کارخانه هر فعالیت:
فعالیت
افزودن خامه
مخلوط پخت خنک کردن و سرد کردن بسته بندی
ریال ریال ریال ریال ریال
سربار واقعی 62.400 83.840 12.416 36.000 61.600
سربار جذب شده کارخانه 49.600 67.200 15.200 60.000 73.600
کسر (اضافه) جذب سربار کارخانه 12.800 16.640 (2.784) (24.000) (12.000)

تهیه بودجه جامع بر مبنای هزینه یابی فعالیت
در این قسمت نحوه تهیه بودجه جامع با استفاده از هزینه یابی بر مبنای فعالیت ارائه می‌گردد.
مثال: شرکت افتخار یک نوع محصول به نام دلتا می‌کند و از هزینه یابی فعالیت استفاده می‌کند. قسمت حسابداری مدیریت شرکت اطلاعات زیر را برای تهیه بودجه سال 1382 جمع آوری نموده است:
1- قیمت فروش هر واحد 12 ریال
2- بودجه مقدار فروش: واحد
سال 1382:
سه ماهه اول 15.000
سه ماهه دوم 5.000
سه ماهه سوم 10.000
سه ماهه چهارم 20.000
سه ماهه اول سال 1383 15.000
3- مواد مستقیم و کار مستقیم مورد نیاز جهت تولید هر واحد محصول به شرح زیر است:
ریال
مواد مستقیم 5/1 کیلوگرم هر کیلوگرم 2 ریال 3
کادر مستقیم 2/0 ساعت هر ساعت 10 ریال 2

5- مدیریت شرکت انتظار دارد که موجودی های پایان دوره هر دوره سه ماهه به قرار زیر باشد:
موجودی کالای ساخته شده در پایان هر سه ماه 10% مقدار فروش سه ماهه بعد باشد.
موجودی مواد مستقیم در پایان هر سه ماه 10% مقدار مواد مستقیم لازم جهت تولید سه ماهه بعد باشد. مواد مستقیم مورد نیاز جهت تولید در سه ماهه اول 1383، 21.000 کیلوگرم برآورده شده است.
6- موجودی کالای در جریان ساخت در ابتدای سال و پایان سال 1382 وجود نخواهد داشت.
7- برآورد هزینه های سربار کارخانه در سال 1382 به شرح زیر است:
نرخ سربار متغیر برای
هر واحد محرک هزینه ثابت محرک هزینه
ریال ریال
هزینه ها در سط واحد محصول
مواد غیر مستقیم 25/0 -0- تعدا د تولید
بر(برق ماشین ‌آلات) 15/0 -0- تعداد تولید
هزینه های در سطح گروه محصول
آماده سازی و تنظیم 100 -0- دفعات تنظیم
تدارکات و جابه جایی مواد اولین 120 -0- دفعات تنظیم
بازرسی 80 -0- دفعات تنظیم
هزینه های در سطح محصول
طراحی 500 -0- تعداد طراحی
هزینه های در سطح تسهیلات
حقوق سرپرستان -0- 14.00.0
بیمه و عوارض -0- 2.400
تعمیرات -0- 2.600
روشنائی کارخانه (برق) -0- 2.500
استهلاک -0- 15.000

8- محرک های هزینه برآورد شده بر اساس مقدار تولید برآورد شده برای هر دوره سه ماهه در سال 1382 به شرح زیر است:
محرک هزینه سه ماهه
اول دوم سوم چهارم پنجم
تعداد طراحی 28 11 22 39 100
2 2 2 2 8

9- هزینه استاندارد یک واحد محصول در سالهای 1381 و 1382 مساوی هم بوده است.
مطلوبست: بودجه های سه ماهه و سالانه زیر:
1- بودجه فروش.
2- بودجه مقدار تولید.
3- بودجه خرید مواد مستقیم
4- بودجه کار مستقیم.
5- بودجه سربار کارخانه.
6- بودجه قسمت تمام شده هر واحد محصول.
7- بودجه صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته.
پاسخ
1- بودجه شکل (7-11)
اول دوم سوم چهارم جمع سالانه
ریال ریال ریال ریال ریال
تعداد فروش 15.000 5.000 10.000 20.000 50.000
× × × × ×
قیمت فروش هر واحد
12
12
12
12
12
بودجه مبلغ فروش 180.000 60.000 120.000 240.000 600.000

2- بودجه مقدار تولید شکل (8-11)

اول دوم سوم چهارم جمع سالانه
واحد واحد واحد واحد واحد
تعداد فروش 15.000 5.000 10.000 20.000 50.000
اضافه می‌گردد: موجودی کالا 10%×5.000 10%×10.000 10%×20.000 10%×15.000
ساخته شده برآورد شده پایان دوره
500
1.000
2.000
1.500
1.500
جمع 15.500 6.000 12.000 21.500 51.500
کسر می‌گردد: موجودی کالا
10%×15.000
ساخته شده برآورد شده اول د

دانلودمقاله معاد

اختصاصی از ژیکو دانلودمقاله معاد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
بسـم‌ الله‌ الـرّحمن‌ الـرّحیم‌
سپاس‌ و حمد بی‌اندازه‌ و قیاس‌ از ویژگیهای‌ حضرت‌ ربّ ودود ذوالجلال‌ و الاءکرام‌، خدای‌ منّان‌ است‌ که‌ بشر را بعد از آفرینش‌ و هدایت‌ تکوینیّه‌ به‌ خلعت‌ حرکت‌ بسوی‌ کمال‌ به‌ هدایت‌ تشریعیّه‌ راهنمائی‌ و مخلَّع‌ فرمود؛ اللَهُ وَلِیُّ الَّذِینَ ءَامَنُوا یُخْرِجُهُم‌ مِّنَ الظُّلُمَـ'تِ إِلَی‌ النُّورِ. [1]
و پاکترین‌ درود و تحیّت‌ و اکرام‌ بر پیامبران‌ و برگزیدگان‌ راه‌ خدا و طریق‌ هدایت‌ بسوی‌ معارف‌ حقّة‌ او باد، که‌ با ارشاد خود بشر را از ظلمتکدة‌ جهل‌ به‌ وادی‌ ایمن‌ انوار علم‌ و دانش‌ الهیّه‌ رهبری‌ نمودند، و از جمود و رکود به‌ مقام‌ سعة‌ اطلاق‌ و گشایش‌ حقائق‌ و واقعیّات‌ به‌ پرواز درآوردند.
خاصّه‌ خاتم‌ پیمبران‌ حضرت‌ سیّدالمرسلین‌ محمّد بن‌ عبدالله‌ صلّی‌ الله‌ علیه‌ وآله‌ وسلّم‌ و جانشینان‌ او حضرت‌ سیّد الوصیّین‌، أمیرالمؤمنین‌ علیّ بن‌ أبی‌طالب‌ و یازده‌ فرزند امجد او که‌ یکی‌ پس‌ از دیگری‌ عالم‌ را به‌ نور وجود خود منوّر، و با تحمّل‌ أعباء خلافت‌ و امانت‌ الهی‌ کاروان‌ بشریّت‌ را به‌ میقات‌ خدا و لقاء او رهنمون‌ شدند، و صدای‌ پر طنین‌ جرس‌ قافله‌ را به‌ گوش‌ جهانیان‌ رساندند.
در دلهای‌ مردم‌ از نفحات‌ قدسیّه‌، نور و سرور و حبور وارد کرده‌، و آن‌ دلها را به‌ مقام‌ عزّ خدا پیوستند. و راه‌ عبور از عقبات‌ مخوفه‌ و کریوه‌های‌ مهولة‌ نفس‌ را به‌ راستی‌ و درستی‌ نشان‌ داده‌، به‌ مراحل‌ و منازل‌ واقعة‌ در طیّ طریق‌ آشنا نمودند. و انسان‌ را به‌ آخرین‌ منزل‌ خود که‌ مقام‌ مقرَّبین‌ و صدّیقین‌ و مخلَصین‌ است‌ به‌ حرم‌ امن‌ و امان‌ حضرت‌ پروردگار جمیل‌ و جلیل‌ رهبری‌ کردند؛ فَلِلّهِ دَرُّهُم‌ و علَیه‌ أجرُهم‌ و سلامُه‌ علَیهم‌ أجمَعین‌. از آنجائی‌ که‌ توفیق‌ الهی‌ شامل‌ حال‌ این‌ بندة‌ ناچیز شد، تا در روزهای‌ ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ از سنة‌ 1396 و در شب‌های‌ این‌ ماه‌ از سنة‌ 1399 هجریّة‌ قمریّه‌ با بسیاری‌ از برادران‌ ایمانی‌ و اخلاّء روحانی‌ بحث‌ معاد که‌ از جمله‌ شریف‌ترین‌ و زیباترین‌ بحث‌های‌ اعتقادی‌ است‌ مرتّباً و مسلسلاً بازگو شود؛ خداوند رحمن‌ و رحیم‌ را سپاسگزارم‌ که‌ با تأییدات‌ بی‌نهایت‌ و تسدیدات‌ بی‌دریغ‌ خود باز بذل‌ مرحمت‌ و عنایت‌ نمود تا مذاکرات‌ را به‌ رشتة‌ تحریر آورده‌ و به‌ صورت‌ مجالسی‌ تدوین‌ شود، و بالنّتیجه‌ برای‌ خود حقیر و برادران‌ ایمانی‌ عزیز و ارجمند موجب‌ یادآوری‌ گردد.
این‌ مجالس‌ که‌ در حدود شصت‌ و اندی‌ خواهد بود، کیفیّت‌ سیر و حرکت‌ انسان‌ را در دنیا و عالم‌ غرور و اعتبار، و نحوة‌ تبدّل‌ نشأة‌ غرور را به‌ عالم‌ حقائق‌ و واقعیّات‌، و ارتحال‌ او را بسوی‌ خدا و غایة‌ الغایات‌ نشان‌ می‌دهد؛ و در ابحاثی‌ مرتّباً از عالم‌ صورت‌ و برزخ‌ و نحوة‌ ارتباط‌ ارواح‌ در آنجا با این‌ عالم‌، و کیفیّت‌ خلقت‌ فرشتگان‌ و وظائف‌ آنها، و نفخ‌ صور و مردن‌ تمام‌ موجودات‌ و سپس‌ زنده‌ شدن‌ همة‌ آنها و قیام‌ انسان‌ در پیشگاه‌ حضرت‌ احدیّت‌، و عالم‌ حشر و نشر و حساب‌ و کتاب‌ و جزاء و عرض‌ و سؤال‌ و میزان‌ و صراط‌ و شفاعت‌ و أعراف‌ و بهشت‌ و دوزخ‌ بحث‌ می‌نماید. از آیات‌ قرآن‌ و اخبار معصومین‌ و ادلّة‌ عقلیّه‌ و فلسفیّه‌ و مطالب‌ ذوقیّه‌ و عرفانیّه‌ به‌ نحو أوفی‌ و اوفر آمده‌، و از ذکر اخلاقیّات‌ و مواعظ‌ نیز در حدود امکان‌ کوتاهی‌ نشده‌ است‌.
این‌ مباحث‌ در حدود ده‌ مجلّد خواهد شد که‌ قسمت‌ «معادشناسی‌» از دورة‌ علوم‌ و معارف‌ اسلام‌ را تشکیل‌ می‌دهد.
این‌ دوره‌ در سلسلة‌ عقائد شامل‌ سه‌ دورة‌ «الله‌ شناسی‌» و «امام‌شناسی‌» و «معاد شناسی‌» است‌؛ و در قسمت‌ احکام‌ و مسائل‌ شامل‌ بحث‌هائی‌ در پیرامون‌ قرآن‌ کریم‌ و مسجد و دعا و نماز و روزه‌ و اخلاق‌ و برخی‌ از مسائل‌ دیگر است‌ که‌ به‌ حول‌ و قوّة‌ الهی‌ امید است‌ به‌ تدریج‌ مورد استفادة‌ عموم‌ قرار گیرد.
وَ مَا تَوْفِیقِی‌´ إِلاَّ بِاللَهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أُنِیبُ.[2]
رَبَّنَا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنَا وَ إِلَیْکَ أَنَبْنَا وَ إِلَیْکَ الْمَصِیرُ. [3]
و هُوَ المُستَعانُ و علَیهِ التُّکْلانُ
سیّد محمّد حسین‌ حسینی‌ طهرانی‌

مجلس أوّل
حـقـائـق‌ و اعـتـبـاریّـات‌

أعوذُ بِاللَهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم‌
بِـسْـمِ اللَهِ الـرَّحْمَـنِ الـرَّحـیم‌
الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ و الصَّلَوةُ و السَّلامُ عَلَی‌ سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ و ءَالِهِ الطّاهِرینَ
و لَعْنَةُ اللَهِ عَلَی‌ أعْدا´ئِهِمْ أجْمَعینَ مِنَ الاْ´نَ إلَی‌ قیامِ یَوْمِ الدّینِ
و لا حَوْلَ و لا قُوَّةَ إلاّ بِاللَهِ الْعَلیِّ الْعَظیم[4]‌


قال‌ اللهُ الحکیمُ فی‌ کتابِه‌ الکریم‌:
بِسْمِ اللَهِ الرَّحْمَـ'نِ الرَّحِیمِ * وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ * وَ طُورِ سِینِینَ * وَ هَـ'ذَا الْبَلَدِ الاْمِینِ * لَقَدْ خَلَقْنَا الاْءنسَـ'نَ فِی‌´ أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ * ثُمَّ رَدَدْنَـ'هُ أَسْفَلَ سَـ'فِلِینَ * إِلاَّ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّـ'لِحَـ'تِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ * فَمَا یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِالدِّینِ * أَلَیْسَ اللَهُ بِأَحْکَمِ الْحَـ'کِمِینَ. خداوند در این‌ سوره‌ که‌ نود و پنجمین‌ سوره‌ از قرآن‌ کریم‌ است‌ سوگند یاد می‌کند به‌ انجیر و زیتون‌ که‌ مراد[5] همان‌ دو میوة‌ معروف‌ است‌، یا به‌ دو درخت‌ آنها، یا به‌ کوه‌ تین‌ که‌ شهر دمشق‌ در دامنة‌ آن‌ واقع‌ شده‌ و کوه‌ زیتون‌ که‌ شهر بیت‌ المَقْدِس‌ در دامنة‌ آن‌ است‌ و محلّ پیدایش‌ انبیاء و مرسلین‌ می‌باشد؛ و سوگند یاد می‌کند به‌ طور سینا که‌ محلّ مناجات‌ حضرت‌ موسی‌ کلیم‌ الله‌ علَی‌ نبیِّنا وآله‌ و علیه‌السّلام‌ بوده‌ است‌، و به‌ شهر مکّة‌ مکرّمه‌ که‌ شهر امن‌ و امان‌ بوده‌ م‌ و خداوند آنرا مأمن‌ قرار داده‌ است‌ که‌:
انسان‌ را در بهترین‌ [6] قوام‌ وجودی‌ و ماهُوِی‌ و عالیترین‌ طینت‌ و سرشت‌ و نیکوترین‌ بنیاد و سازمان‌ آفریدیم‌، و سپس‌ او را به‌ پائین‌ترین‌ درجه‌ و منزله‌ فرود آوردیم‌؛ مگر آن‌ کسانیکه‌ ایمان‌ به‌ خدا آورده‌ و به‌ کردار شایسته‌ مشغول‌ شوند، که‌ برای‌ آنها البتّه‌ مزد و ثواب‌ مستمرّ و همیشگی‌ خواهد بود.
پس‌ بنابراین‌ روز جزا حقّ است‌ و قابل‌ تکذیب‌ نیست‌، زیرا که‌ بر اساس‌ اختلاف‌ حالات‌ و درجات‌ مردم‌، خداوند حاکم‌ به‌ حقّ که‌ حکمش‌ استوار و قائم‌ به‌ اصول‌ متینه‌ است‌ بین‌ آنها در روز بازپسین‌ حکم‌ خواهد فرمود.
به‌ خواست‌ خداوند متعال‌ چنانچه‌ توفیقات‌ حضرتش‌ شامل‌ شود، در نظر آمد که‌ یک‌ دوره‌ بحث‌ معاد که‌ متّخذ از آیات‌ شریفة‌ قرآن‌ و أخبار ائمّة‌ أهل‌ البیت‌ علیهم‌ السّلام‌ باشد بیان‌ شود، و از خصوصیّاتی‌ که‌ انسان‌ در حال‌ سکرات‌ مرگ‌ پیدا می‌کند و کیفیّت‌ عالم‌ برزخ‌ و انتقال‌ از آن‌ به‌ قیامت‌ کبری‌ و اجتماع‌ خلائق‌ در حشر و نشر و سؤال‌ و میزان‌ و عرض‌ و صراط‌ و شفاعت‌ و أعراف‌ و کوثر و بهشت‌ و دوزخ‌، بقدر وسع‌ و گنجایش‌ به‌ ترتیب‌ مفصّلاً ذکر شود.
در سورة‌ مبارکة‌ والتّین‌ که‌ در مطلع‌ گفتار قرائت‌ شد، خداوند موقعیّت‌ انسان‌ را از عالم‌ بالا به‌ عالم‌ طبع‌ و مادّه‌ و حیات‌ دنیا و منطق‌ احساس‌ بیان‌ می‌فرماید که‌: ما او را در بهترین‌ سرشت‌ و قوام‌ آفریدیم‌ و سپس‌ او را به‌ پائین‌ترین‌ مرتبه‌ از حدود و قیود و گرفتاری‌ در ظلمات‌ عالم‌ حسّ و دور بودن‌ از عالم‌ اُنس‌ و جمعیّت‌ و معرفت‌ نزول‌ دادیم‌، تا خود به‌ پای‌ خود برگردد و با اختیار و اراده‌ به‌ اعلا درجات‌ برسد، و بر ذروة‌ عالی‌ از مدارج‌ و معارج‌ مقام‌ انسانیّت‌ نائل‌ آید؛ در این‌ صورت‌ در نزد خدای‌ خود مقیم‌ بوده‌ و به‌ اجر و پاداش‌ غیر مقطوع‌ خواهد رسید.

مقام‌ انسان‌ در میان‌ موجودات‌
در میان‌ تمام‌ موجودات‌ از جماد و نبات‌ و حیوان‌، انسان‌ دارای‌ یک‌ شرافت‌ و دارای‌ یک‌ خاصّه‌ای‌ است‌ که‌ او را از بقیّه‌ متمایز نموده‌ و در صفّ خاصّی‌ قرار داده‌ است‌؛ و آن‌ همان‌ قوای‌ عاقله‌ و ادراک‌ کلّیّات‌ و امکان‌ عروج‌ و صعود به‌ عوالم‌ اعلا و مجرّدات‌ از نفوس‌ قدسیّه‌ عقلانیّه‌ است‌.
گرچه‌ علوم‌ تجربی‌ هنوز نتوانسته‌ است‌ برای‌ جمیع‌ موجودات‌ حتّی‌ نباتات‌ و جمادات‌، اثبات‌ شعور و قدرت‌ بنماید ولی‌ در فلسفة‌ کلّیّة‌ الهیّه‌ به‌ مرحلة‌ ثبوت‌ و برهان‌ رسیده‌ است‌ که‌ هر موجودی‌ که‌ بر آن‌ نام‌ موجود بتوان‌ گذاشت‌ حتّی‌ یک‌ پر کاه‌ و یک‌ ذرّة‌ نامرئی‌، همه‌ از نعمت‌ حیات‌ و علم‌ و قدرت‌ بهرمندند و «وجود» ملازم‌ با این‌ سه‌ خاصیّت‌ است‌؛ غایة‌ الامر هر موجودی‌ به‌ حسب‌ گنجایش‌ ظرف‌ وجودی‌ خود دارای‌ همان‌ درجه‌ از حیات‌ و علم‌ و قدرت‌ است‌؛ موجودات‌ مادّیّه‌ بقدر گنجایش‌ خود، نباتات‌ و حیوانات‌ بقدر توسعة‌ ظروف‌ وجودی‌ آنها، انسان‌ و ملائکه‌ نیز بحسب‌ قابلیّت‌ خود دارای‌ این‌ خواصّ می‌باشند.
انسان‌ در میان‌ همة‌ موجودات‌ دارای‌ قوای‌ متضادّه‌ و غرائز مختلفه‌ و در گیر و قوسِ کشمکش‌ امیال‌ نفسانیّه‌ و شهوات‌ از طرفی‌ و قوای‌ عاقله‌ و مجرّده‌ از سوی‌ دیگر است‌.
دائرة‌ فعّالیّت‌ حیوانات‌ محدود، و اختیار و اراده‌ و شعور آنها محدود است‌. و برای‌ جلب‌ منافع‌ و دفع‌ مضارّ خود بحرکت‌ در می‌آیند؛ پرندگان‌ در فضا به‌ پرواز آمده‌، و حیوانات‌ بحری‌ در دریا برای‌ طعمه‌ و صید حرکت‌ می‌کنند، و وحوش‌ و جانوران‌ برّی‌ جز تمتّع‌ حسّ و تولید مثل‌ و إعمال‌ غرائز محدود و بسیط‌ خود قدمی‌ فراتر نمی‌نهند.
آنها غیر از یک‌ طریق‌ مشی‌ محدود هیچ‌ آرزو و هدفی‌ ندارند، لذا اجتماع‌ آنها بسیط‌ و محدود است‌.
ولی‌ برای‌ انسان‌ این‌ زندگی‌ به‌ صورت‌ دیگر درآمده‌ است‌. ورود اعتباریّات‌ در صحنة‌ زندگی‌ انسان‌ پیوسته‌ دائرة‌ فعّالیّت‌های‌ او را در زوایای‌ مختلفة‌ زندگی‌ توسعه‌ داده‌ است‌.
کارهای‌ حقیقی‌ انسان‌ توأم‌ با یک‌ سلسله‌ امور اعتباریّه‌ گشته‌ و امور مصلحتی‌ برای‌ حفظ‌ آبرو و رسیدن‌ به‌ امیال‌ نفسانی‌ و شؤون‌ موهومة‌ زندگی‌ و ریاست‌ و مرؤوسیّت‌ و مالکیّت‌ و مملوکیّت‌ و حبّ جاه‌ و حسّ تفاخر و حبّ تکاثر، موجب‌ شده‌ بنی‌ آدم‌ دست‌ به‌ یک‌ سلسله‌ فعّالیّت‌های‌ دامنه‌دار و وسیعی‌ بزنند.
گرایش‌ تند و شدید به‌ این‌ امور اعتباری‌، طبعاً انسان‌ را از عالم‌ معنی‌ و حقیقت‌ دور می‌کند و آنطور که‌ باید و شاید نمی‌گذارد به‌ مقصودش‌ برسد.
مثلاً شخصی‌ که‌ برای‌ ادامة‌ زندگی‌ خود احتیاج‌ به‌ غذا دارد، اصل‌ غذا که‌ متکفّل‌ امر حیاتی‌ اوست‌ بسیار ساده‌ و راحت‌ بدست‌ می‌رسد، ولی‌ مشکلاتی‌ عجیب‌ و غریب‌ از امور اعتباریّه‌ او را احاطه‌ می‌کند؛ می‌گوید چه‌ غذائی‌ انتخاب‌ کنم‌ که‌ آبرویم‌ نرود؛ رفیقم‌ مرا در آن‌ حال‌ ببیند از من‌ انتقاد نکند، یا میهمانی‌ که‌ به‌ منزل‌ می‌آید از من‌ خرده‌ نگیرد. اینها یک‌ رشته‌ امور اعتباریّه‌ است‌ که‌ با آن‌ امر حقیقی‌ ممزوج‌ شده‌ و بالنّتیجه‌ عمل‌، شامل‌ هر دو گونه‌ از دست‌ یابی‌ به‌ واقع‌ و لحاظ‌ امر اعتباری‌ می‌گردد.
و چه‌ بسا هست‌ که‌ کثرت‌ توارد و تزاحم‌ امور اعتباری‌ به‌ حدّی‌ است‌ که‌ آن‌ امر واقع‌ را بکلّی‌ از بین‌ می‌برد و در کام‌ خود هلاک‌ می‌کند.
تمام‌ اموری‌ که‌ در دنیا برای‌ انسان‌ پیش‌ می‌آید یا انسان‌ بدانها دست‌ می‌زند از قبیل‌ خرید و فروش‌، صلح‌، هبه‌، وکالت‌، اجاره‌، مزارعه‌، مساقاة‌، مضاربه‌، نکاح‌، طلاق‌؛ بر اساس‌ اعتباراتی‌ شدید متورّم‌ می‌گردد به‌طوریکه‌ چه‌ بسا انسان‌ برای‌ حفظ‌ آنها خود را در کام‌ مرگ‌ می‌کشاند، و آن‌ تورّم‌های‌ اعتباری‌ و مصلحت‌اندیشی‌های‌ موهوم‌ را با جان‌ عزیز خود معاوضه‌ و مبادله‌ نموده‌ و در شطرنج‌ روزگار به‌ رایگان‌ می‌بازد.

پست‌ترین‌ عوالم‌، حکومت‌ منطق‌ حسّ است‌
این‌ عالم‌ اعتبارات‌، أسفلُ السّافلین‌ است‌، یعنی‌ پست‌ترین‌ عوالم‌ از سرحدّ حقیقت‌ و متن‌ واقع‌. چون‌ انسانی‌ که‌ در مسیر تکاملی‌ خود باید صد در صد وجودش‌ را با حقائق‌ تطبیق‌ دهد، و در سیر بهره‌یابی‌ از موادّ حقیقیّة‌ عالم‌ و وصول‌ به‌ واقعیّات‌ در نردبان‌ صعود به‌ ترقّیات‌ روز افزون‌ نائل‌ گردد؛ کارش‌ در انحطاط‌ به‌ جائی‌ می‌رسد که‌ تمام‌ عمر خود و سرمایة‌ وجودی‌ خود را از عقل‌ و علم‌ و حیات‌ و قدرت‌، صرف‌ گفتگوی‌ داستانهای‌ خیالی‌ و افسانه‌ای‌ زید و عَمرو می‌کند و برای‌ آبرو به‌ یک‌ سلسله‌ آرزوهای‌ دراز که‌ معلوم‌ نیست‌ به‌ آنها می‌رسد یا نمی‌رسد، دلبستگی‌ پیدا می‌کند.
و برای‌ وصول‌ و کامیابی‌ به‌ آن‌ منویّات‌ و آرزوهای‌ خیالیّه‌ دست‌ به‌ فعّالیّت‌های‌ تند می‌زند، و بالنّتیجه‌ میوة‌ عمرش‌ نارسیده‌ و با دست‌ تهی‌ و از ثمرات‌ حیات‌ بهرمند نگشته‌ از دنیا می‌رود، و با حال‌ انکسار و فتور بدین‌ عمر گذشته‌ می‌نگرد، حسرت‌ و ندامت‌ سراپای‌ او را فرا می‌گیرد؛ چون‌ در مقابل‌ عمر ضایع‌ شده‌ و طومار درهم‌ پیچیده‌ و بانگ‌ رحیل‌ چه‌ می‌توان‌ کرد ؟!

دین‌ تنظیم‌ کنندة‌ روابط‌ میان‌ امور حقیقی‌ و اعتباری‌ است‌
دین‌ از طرف‌ پروردگار آمده‌ است‌ تا سلسلة‌ اعتباریّات‌ انسان‌ را در حدودی‌ که‌ برای‌ انسان‌ منفعت‌ دارد و مانع‌ از ترقّی‌ و تکامل‌ او نمی‌گردد مشخّص‌ و معیّن‌ کند. بسیاری‌ از آنها را که‌ به‌ درد او نمی‌خورد بلکه‌ او را به‌ جهنّم‌ می‌کشد از دست‌ او بگیرد و یک‌ رشته‌ دستوراتی‌ که‌ انسان‌ را به‌ عالم‌ هستی‌ و حیات‌ می‌رساند به‌ او تعلیم‌ کند.
کسانیکه‌ طبق‌ این‌ دستورات‌ عمل‌ می‌کنند ثمرة‌ وجودی‌ آنها به‌ مرحلة‌ کمال‌ خود می‌رسد و از استعدادات‌ و قوائی‌ که‌ به‌ آنها داده‌ شده‌ است‌ حدّاکثر استفاده‌ نموده‌ قوای‌ هستی‌ خود را به‌ فعلیّت‌ می‌رسانند. در این‌ صورت‌ هنگام‌ مرگ‌ بشّاش‌ و خندان‌ بوده‌ (چون‌ از مراحل‌ ابتدائیّة‌ تکامل‌ گذشته‌ و به‌ سِرّ عالم‌ رسیده‌اند) حقائق‌ بر آنها منکشف‌ گشته‌ و با خدای‌ خود ربط‌ پیدا نموده‌ و وجود جزئی‌ خود را به‌ کلّیّت‌ این‌ عالم‌ مربوط‌ و در علم‌ و حیات‌ و قدرت‌ کلّیّه‌ مُنغمر و فانی‌ شده‌اند. و هیچ‌ حال‌ منتظره‌ای‌ برای‌ آنها باقی‌ نمانده‌ و از مردن‌ هراس‌ ندارند بلکه‌ عاشق‌ مردن‌ و دلباختة‌ مرگند که‌ آن‌ عوالمی‌ را که‌ در اینجا ندیده‌اند و بنا به‌ مصلحتی‌ از ایشان‌ نهفته‌ مانده‌ است‌ در پیش‌ ببینند.
و کسانیکه‌ به‌ این‌ دستورات‌ عمل‌ نمی‌نمایند و دوران‌ عمر خود را به‌ بازی‌ مشغول‌ و از دائرة‌ اعتبار قدم‌ فرا نمی‌نهند، چون‌ باطل‌ دلهای‌ آنان‌ را مسخّر نموده‌ و در لباس‌ حقیقت‌ و با صورتهای‌ زینت‌ دهندة‌ خیالیّه‌ افکار آنان‌ را به‌ خود مشغول‌ ساخته‌ و بالاخره‌ بدون‌ کامیابی‌ از ثمرات‌ هستی‌بخش‌ عالم‌ واقع‌ و وصول‌ به‌ مقصد خلقت‌ و سرّ آفرینش‌ و آشنائی‌ با وطن‌ اصلی‌ و ربط‌ با عالم‌ کلّی‌ و مناجات‌ و انس‌ با خدای‌ خود بسر برده‌اند؛ ناچار حرکت‌ آنها به‌ عالم‌ بعد توأم‌ با ضعف‌ و نقصان‌ وجودی‌ آنها بوده‌، با حال‌ انکسار و شکستگی‌ و همّ و غم‌ و حسرت‌ و اندوه‌ بدون‌ دریافت‌ نتیجه‌، تشنه‌کام‌ از این‌ عالم‌ رحلت‌ می‌کنند.
رِجَالٌ لاَّ تُلْهِیهِمْ تِجَـ'رَةٌ وَ لاَ بَیْعٌ عَن‌ ذِکْرِ اللَهِ وَ إِقَامِ الصَّلَو'ةِ وَ إِیتَآءِ الزَّکَو'ةِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الاْبْصَـ'رُ * لِیَجْزِیَهُمُ اللَهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَ یَزِیدَهُم‌ مِّن‌ فَضْلِهِ وَ اللَهُ یَرْزُقُ مَن‌ یَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ * وَ الَّذِینَ کَفَرُو´ا أَعْمَـ'لُهُمْ کَسَرَابِ بِقِیعَةٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْـَانُ مَآءً حَتَّی‌'´ إِذَا جَآءَهُ و لَمْ یَجِدْهُ شَیْـًا وَ وَجَدَ اللَهَ عِندَهُ و فَوَفَّـی'هُ حِسَابَهُ و وَ اللَهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ[7].
تابش‌ نور حقیقت‌ و جلوة‌ الهی‌ در دل‌ مردمانی‌ است‌ که‌ تجارت‌ و خرید و فروش‌ آنها را از یاد خدا و اقامة‌ نماز و زکاة‌ باز نداشته‌ و امور اعتباریّة‌ این‌ عالم‌، از آن‌ مقصد و مقصود و از آن‌ هدف‌ و معبود آنها را به‌ خود مشغول‌ نکرده‌ است‌. پیوسته‌ آنان‌ از روزی‌ که‌ عاقبت‌ وخیم‌ اعمال‌ زشت‌ دلها و چشمها را واژگون‌ کند در خوف‌ و هراسند.
آری‌، خداوند به‌ بهترین‌ پاداش‌ آنان‌ را مفتخر خواهد نمود، و از فضل‌ و رحمت‌ خود مقدار بیشتری‌ به‌ آنان‌ عنایت‌ خواهد فرمود، و خداوند از روزیهای‌ وافر خود بدون‌ دریغ‌ و حساب‌ به‌ آنها مرحمت‌ خواهد نمود.
امّا کسانیکه‌ به‌ خدای‌ خود کافر شدند، اعمال‌ آنها، رفتار آنها، مقصد و منظور آنها مانند سراب‌ است‌. سراب‌، آب‌ خیالی‌ است‌ نه‌ واقعی‌؛ شخص‌ برای‌ پیدا کردن‌ آب‌ هر چه‌ می‌رود دستش‌ به‌ آب‌ نمی‌رسد، چون‌ سراب‌ است‌، از شعاع‌ خورشید روی‌ ریگها و خاکهای‌ متلالی‌ منظره‌ای‌ از آب‌ از دور به‌ چشم‌ می‌خورد و انسان‌ تشنه‌ تصوّر آب‌ می‌کند.
کافر تشنه‌کام‌ برای‌ آنکه‌ خود را از آب‌ سیراب‌ کند، در بیابان‌ خشک‌ و سوزان‌ عالم‌ اعتبار بدنبال‌ آب‌ می‌دود ولی‌ به‌ آب‌ هرگز نمی‌رسد و کامش‌ سیراب‌ نمی‌گردد. عمرش‌ سپری‌ می‌شود، نعمت‌ حیات‌ را از دست‌ می‌دهد. چون‌ به‌ صراط‌ مستقیم‌ حرکت‌ نکرده‌ و نقاط‌ ضعف‌ وجود خود را ترمیم‌ نکرده‌، نقصان‌ وجودی‌ تبدیل‌ به‌ کمال‌ نشده‌، آب‌ نخورده‌، از آب‌ حیات‌ استفاده‌ نکرده‌ است‌. تنها بدنبال‌ سراب‌ رفته‌؛ سراب‌ که‌ انسان‌ را سیراب‌ نمی‌کند! در نتیجه‌ عمر تباه‌ و در پیشگاه‌ خدا و عالم‌ حقیقت‌ شرمنده‌ و مورد حساب‌ و بازجوئی‌ قرار خواهد گرفت‌.

فرق‌ مؤمن‌ و کافر در پیروی‌ از عقل‌ و حسّ
از اینجا استفاده‌ می‌شود که‌ کفّار هم‌ بدنبال‌ آب‌ می‌گردند. کفّار هم‌ بدنبال‌ خدا می‌گردند. آنها هم‌ گمشده‌ای‌ دارند و برای‌ بدست‌ آوردن‌ آن‌ در حرکت‌ و جستجو و برای‌ نیل‌ به‌ آن‌ در تکاپو و تلاشند لیکن‌ راه‌ را گم‌ کرده‌اند. راه‌، راه‌ آب‌ باید باشد نه‌ راه‌ سراب‌. مؤمن‌ بدنبال‌ آب‌ می‌رود و از راه‌ آب‌ به‌ چشمة‌ زلال‌ و گوارای‌ حقیقت‌ دست‌ می‌یابد و سیراب‌ می‌شود؛ کافر برای‌ رفع‌ تشنگی‌ و رسیدن‌ به‌ آب‌ راه‌ آب‌ را بدست‌ نسیان‌ سپرده‌، راه‌ سراب‌ در پیش‌ می‌گیرد، و برای‌ زیاد کردن‌ اعتباریّات‌ دنیا از جاه‌ و مال‌ و زن‌ و فرزند و ریاست‌ و حکومت‌ هر چه‌ بیشتر می‌کوشد، و هر چه‌ بیشتر بکوشد از راه‌ حقیقت‌ دورتر شده‌ و به‌ سراب‌ نزدیکتر، حرارت‌ آفتاب‌ و سوزندگی‌ بیابان‌ خشک‌ جگر او را تشنه‌، عمر سپری‌، راه‌ برگشت‌ باقی‌ نمانده‌، با نکبت‌ و وبال‌ در آرزوهای‌ خود مدفون‌ می‌گردد و خیالات‌ و افکار باطل‌ مقبرة‌ او می‌شود.

تقسیم‌ مراحل‌ اعتباری‌ در طول‌ حیات‌ انسان‌ از نظر قرآن‌ مجید
در قرآن‌ مجید چقدر این‌ موضوع‌ به‌ شکل‌ عالی‌ و تشبیه‌ لطیفی‌ بیان‌ شده‌ است‌:
اعْلَمُو´ا أَنَّمَا الْحَیَو'ةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفَاخُرُ بَیْنَکُمْ وَ تَکَاثُرٌ فِی‌ الاْمْوَ ' لِ وَ الاْوْلَـ'دِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ و ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَن'هُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَـ'مًا وَ فِی‌ ا لاْ خِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَهِ وَ رِضْوَ ' نٌ وَ مَا الْحَیَو'ةُ الدُّنْیَآ إِلاَّ مَتَـ'عُ الْغُرُورِ[8].
ببینید خداوند علیّ أعلا چگونه‌ حقیقت‌ را برای‌ انسان‌ مجسّم‌ می‌کند؛ می‌فرماید: این‌ زندگی‌ دنیا، این‌ زندگی‌ که‌ بشر با این‌ صحنة‌ وسیع‌ از اعتبارات‌ و خواسته‌ها و آرزوها که‌ عمر خود را بر اساس‌ آنها سپری‌ می‌کند، و ساعات‌ و دقائق‌ خود را بر آنها منطبق‌ می‌نماید، و بالاخره‌ با دست‌ تهی‌ از دنیا می‌رود، از پنج‌ موضوع‌ خارج‌ نیست‌. این‌ زندگی‌ که‌ حقیقةً مادون‌ زندگی‌ حیوانات‌ و بهائم‌ است‌، این‌ اعتباریّاتی‌ که‌ بشر را بخود مشغول‌ نموده‌ و از حقائق‌ دور نموده‌ و از زیست‌ درندگان‌ پائین‌تر آورده‌ است‌، مرکّب‌ است‌ از لَعِب‌: بازی‌ بدون‌ خواهش‌ نفسانی‌، و لَهْو: کارهائی‌ که‌ انسان‌ روی‌ تمایلات‌ نفسانی‌ انجام‌ می‌دهد و غرض‌ عقلائی‌ صحیحی‌ بر آن‌ مترتّب‌ نیست‌، و زینَة‌: روی‌ باطل‌ و اعتبارات‌ را به‌ لباس‌ حقیقت‌ پوشانیدن‌ و امور م‌ فانیه‌ را بصورت‌ امور باقیه‌ جلوه‌دادن‌، و تَفَاخُرُ بَیْنَکُمْ: خودپسندی‌ نمودن‌ و بر اساس‌ تفاخر و مباهات‌ امور زندگی‌ خود را بنا نهادن‌، و تَکَاثُرٌ فِی‌ الاْمْوَ ' لِ وَ الاْوْلَـ'دِ: پیوسته‌ بدنبال‌ زیاد نمودن‌ مقدار اموال‌ و تعداد اولاد بر آمدن‌.
مرحوم‌ شیخ‌ بهاء الدّین‌ عاملی‌ (ره‌) کلام‌ لطیفی‌ [9] در تفسیر این‌ آیه‌ دارد و می‌فرماید: خداوند این‌ پنج‌ مرتبه‌ را به‌ موازات‌ سیر عمر افراد بشر بیان‌ فرموده‌ است‌. چون‌ انسان‌ در اوّل‌ مرحله‌ از زندگی‌ که‌ همان‌ دوران‌ صباوت‌ است‌ به‌ بازی‌ مشغول‌ می‌گردد، و سپس‌ در اوان‌ بلوغ‌ به‌ لهو و امور مُشهیانه‌ دست‌ می‌زند، و در هنگام‌ شباب‌ و جوانی‌ زینت‌ به‌ حدّ اعلا بدو روی‌ می‌آورد، و در نیمة‌ عمر به‌ تفاخر و حسّ تفوّق‌ می‌پردازد، و بالاخره‌ در اوان‌ پیری‌ و شیخوخیّت‌ داعیة‌ زیاد نمودن‌ اموال‌ و اولاد در سر او می‌افتد.
آری‌! انسان‌ پس‌ از گذرانیدن‌ دوران‌ صباوت‌ و بلوغ‌ دوست‌ دارد به‌ خود زینت‌ ببندد. لباس‌ خود را، شغل‌ خود را، زندگی‌ و مکان‌ خود را، و بالاخره‌ تمام‌ متعلّقات‌ خود را بنحوی‌ ترتیب‌ دهد که‌ نقش‌ بقاء و بنحو ابدیّت‌ زیست‌ نمودن‌، روی‌ حقیقت‌ فناء را بپوشاند و واقع‌ امر در تحت‌ این‌ نقشهای‌ باطله‌ مختفی‌ و منتفی‌ گردد. از این‌ مرحله‌ که‌ بگذریم‌ دوران‌ تفاخر است‌، می‌گوید: قدرت‌ من‌ چنین‌ است‌، مال‌ من‌ چنان‌ است‌، علم‌ من‌ فلان‌ است‌؛ حتّی‌ با کمال‌ جرأت‌ به‌ استخوانهای‌ پوسیده‌ و خاکستر شدة‌ آباء و نیاکان‌ خود فخر می‌کند و رجز می‌خواند، و بر اشیاء درهم‌ شکسته‌ و نقشه‌های‌ پوسیده‌ افتخار می‌کند و آنها را در موزه‌های‌ مجلّل‌ و با شکوه‌ قرار می‌دهد و شعرهای‌ حماسی‌ می‌خواند. و بالاخره‌ در آخر دوران‌ زندگی‌ نیروی‌ وجودی‌ خود را در زیاد کردن‌ مال‌ و فرزند متمرکز می‌کند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  126  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید