مشخصات این فایل
عنوان: تعزیه و تعزیه خوانی
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 35
این مقاله درمورد تعزیه و تعزیه خوانی می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله تعزیه و تعزیه خوانی می خوانید :
فصل سوم : شیوۀ گفتار در تعزیه‌خوانی
عناصر سازندۀ تعزیه
الف) تک‌خوانی یا تک‌گویی
تک‌خوانی گفتاری خطابی با خود یا با دیگران است که شبیه‌خوان به تنهایی می‌خواند و انتظار پاسخ نیز ندارد. تک‌خوانی چند قسم است:
1. مناجات
در تعزیه‌هایی که پیامبرخوان، امام‌خوان و مظلوم‌خوانان نقش اصلی را دارند، تعزیه معمولا با نوعی اشعار آغاز می‌شود که اصطلاحا آن را مناجات می‌نامند. زمینۀ مناجات‌ها، راز و نیاز با خداوند یا شکایت و گله از روزگار و منافقان و کفّار (بسته به دید و شناخت تعزیه‌ساز) و مانند اینهاست. در بعضی از مجلس‌های تعزیه، اهل‌بیت امام نیز هر یک به ترتیب مقام و موقعیت خود، در آغاز تعزیه، قطعاتی را با اندکی تغییر مضمون به صورت مناجات می‌خواندند. در جریان تعزیه نیز گاهی چند بیتی به عنوان دعا و مناجات خوانده می‌شد، اما رایج‌ترین و در عین حال زیباترین نوع این اشعار همان مناجات‌های آغاز تعزیه بودند. مظلوم‌خوانان دیگر در مناجات‌خوانی نقشی نداشتند.
2. خطابه
خطابه در تعزیه معنا و مفهوم وسیعی دارد که شامل مناجات نیز می‌شود. مضمون یا مفهوم بسیاری از گفت و گو ها و مکالمه‌ها نیز تا حدی جنبۀ خطابی و کلی دارد. در اینجا، منظور ما نوع خاصلی از اشعار تک‌خوانی است که زمینه و مضمون آنها با مناجات فرق می‌کند و طرف خطاب خوانندۀ این اشعار غالبا همۀ مردم یا مسلمانان و یا تماشاگران مجلس‌اند. این نوع خطابه‌ها بر چند قسم‌اند. گاهی، تعزیه‌خوان در خطابه نظر به تماشاگران مجلس یا همۀ مردم دارد، مانند:
امام:
می‌سزد حمد خدا را همه شاهد باشیـد این عروسی و عزا را همه شاهد باشید
زهره با مشتری امروز قران خواهد کرد وصلت نور و ضیا را همه شاهد باشید..
(تعزیۀ «عروسی و شهادت قاسم»، نسخۀ تکیۀ دولت و قزوین)
3. مبارزخوانی
گفتاری است حماسی در مقابل رجزخوانی مظلوم‌خوانان که مخالفان و اشقیا در آغاز تعزیه برای پیکارجویی با لحنی خشنو اشتلم‌وار می‌خوانند. این نوع گفتار را معمولا قبل از مناجات امام و اولیا می‌خوانند. در بیشتر تعزیه‌های شهادت که در دهۀ اول محرم خوانده می‌شوند، معمولا شمر و ابن‌سعد مبارزخوانی می‌کنند. این مبارزخوانیها، به‌خصوص در تعزیۀ «شهادت امام»، در روز عاشورا شور و هیجان بیشتری می‌یابد.
ب) مفاوضه، یا گفت‌وگو میان دو یا چند تن
گفت و گو میان دو یا چند شخصیت تعزیه از رایج‌ترین و مهم‌ترین اقسام گفتارهای تعزیه است. این نوع گفت و گو در نسخه‌های قدیم غالبا طولانی و تکراری و یکنواخت و ملال‌آور بود (برای آگاهی بیشتر نک: بخش تحولات ادبی تعزیه). گفت و گو های بلند رفته رفته کوتاه شدند و قطعات بلند به تک‌خوانیها و خطابه‌ها و زبان‌حال‌ها اختصاص یافتند.
1. محاورۀ عادی
گفت و گوی دو به دو میان شخصیتهای مختلف تعزیه که بخش اعظم اشعار تعزیه را در بر می‌گیرد. مثلا، گفت و گوی حضرت قاسم با امام:
قاسم:
ای نور چشم احمد مختار، ای عمو ای جانشین حیدر کرار، ای عمو ...
2. مناظره و مفاخره
گاهی گفت و گوی دو به دو به صورت مناظره و مفاخره انجام می‌گیرد. این طرز گفت و گو هم میان مظلوم‌خوانان با اشقیا رایج است و هم میان اشقیا با خود. مثلا گفت‌وگوی حضرت عباس و شمر در تعزیۀ «شهادت عباس».
3. سؤال و جواب
گفت و گوی دو به دو گاهی به شیوۀ سوال و جواب صورت می‌گیرد. این طرز گفت و گو اغلب در قالب تک مصراعی است. مثال:
امام:
بگو در کوفه چون شد حال مسلم؟
قاصد:
بدان برگشته شد اقبال مسلم
4. مکالمۀ چند نفری
گفت و گویی است درباره موضوعی واحد که در آن چند تن سخنانی را به تناوب با هم رد و بدل می‌کنند، به نحوی که سخن هر یک مکمل سخن دیگری است. این گونه گفت و گو ها غالبا به مجالس مشاوره و رایزنی اختصاص دارد.
پ) همخوانی یا همسرایی
گاهی در تعزیه دو یا چند تن اشعار و نوحه و ترانه‌ای را با هم می‌خوانند. این نوع گفتار را می‌توان به دو گونه «باهمخوانی» و «پیشخوانی» تقسیم کرد. باهمخوانی؛ در جریان تعزیه گاهی تعزیه‌خوانان اشعاری را دو نفری یا جمعی با هم می‌خوانند. مثلا، در تعزیۀ «شهادت مسلم» یا «طفلان زینب»، طفلان مسلم یا طفلان زینب اشعار زیر را با هم می‌خوانندک
آیــا ستمگـــر بی‌آبـرو خطــا کــردی که تو تصور این رتبه را به ما کردی
که ما دو طفل پسرهای خواهرش باشیم غلام کوچک شهزاده اکبرش باشیم ...
(گفت‌وگوی طفلان زینب با اشقیا، نسخه‌های تهران و شهرهای دیگر)
ت) حدیث کردن
در آغاز هر تعزیه، تعزیه‌گردانان به صحنه می‌آیند و دعا می‌خوانند و شرح و توضیح مختصری درباره تعزیه می‌دهند و به این ترتیب شروع تعزیه را اعلام می‌کنند. شرح و توضیح همراه با دعاخوانی را «حدیث‌کردن» یا به اصطلاح امروزی «پیشگفتار» تعزیه می‌نامند.
حدیث کردن جزو متن اصلی تعزیه‌ها نبود، اما در برخی از نسخه‌ها و تعزیه‌های قدیم شاعر تعزیه یا تعزیه‌گردان قعطه شعری را که آن نیز عنوان «پیشخوانی» داشت و خلاصۀ واقعه در آن آمده بود، بر دیباچه و مقدمۀ نسخه می‌افزود و تعزیه‌گردان آن را به صورت خطابۀ بدون آهنگ و آواز، به جای حدیث کردن می‌خواند.
ث) دعای پایان مجلس، یا گفتار پایانی
در تعزیه‌های ساده و تعزیه‌هایی که در تکایای عمومی خوانده می‌شد، تعزیه‌گردان پس از ختم تعزیه، معمولا اشقیا را سب و لعن می‌کرد. این لعن کردن را دعای پایان مجلس یا به اصطلاح امروزی گفتار پایاین و پس‌گفتار نامیده‌اند. دعای پایان مجلس، معمولا لعنهایی این چنین بود: «بر شمر لعنت!» یا «بر قاتلان شهیدان کربلا تا روز قیامت لعنت حق باد!» یا «بر قاتلان سیدالشهدا لعنت باد!» و مانند اینها.
....
بخشی از فهرست مطالب مقاله تعزیه و تعزیه خوانی
فصل اول : رخت و لباس و اسباب تعزیه
1. رخت و لباس
مقدمه 4
لباس امام‌خوان 6
لباس بچه‌‌خوانان 7
لباس شهادت‌خوانان و جنگجویان موافق 7
لباس اشقیا و مخالف‌خوانان 8
لباس زن‌خوانان 8
لباس فرشتگان و حوریان 9
لباس درگذشتگان و مردگان 9
2. اسباب تعزیه
شمشیر 9
خنجر 10
سپر 10
تیر و کمان 10
خود یا کلاهخود 11
پر 11
زره 11
چکمه 12
عصا 12
مشک 13
چادر 13
عَلَم یا بیرق 14
کجاوه یا هَودَج 14
اسب 15
فصل دوم : موسیقی تعزیه
1. موسیقی آوازی
شیوه‌های مختلف آوازی تعزیه‌خوانان 16
انواع موسیقی ویژۀ تعزیه‌خوانی 17
2. موسیقی‌سازی و غیرآوازی
موسیقی اعلام و فراخوانی 19
موسیقی مقدماتی و تشریفاتی 19
موسیقی صحنه 20
آهنگ‌های ورود تعزیه‌خوانان 20
3. سازهای موسیقی تعزیه
سازهای بادی سنتی 21
سازهای کوبی 22
فصل سوم : شیوۀ گفتار در تعزیه‌خوانی
عناصر سازندۀ تعزیه
الف) تک‌خوانی یا تک‌گویی 24
ب) مفاوضه، یا گفت‌وگو میان دو یا چند تن 25
پ) همخوانی یا همسرایی 26
ت) حدیث کردن 27
ث) دعای پایان مجلس، یا گفتار پایانی 27
فصل چهارم : ضرب‌المثل‌ها، تشبیه‌ها، تمثیل‌ها و اصطلاح‌ها
ضرب المثلها 28
تشبیه ها 30
تصویرها 34
دانلود تحقیق تعزیه و تعزیه خوانی
