به طور کلی جمعیت و ویژگیهای آن تأثیر مستقیم بر توسعه کالبدی شهرها دارد. افزایش برخی از خصوصیات جمعیتی مانند تعداد و ابعاد جمعیت، بُعد خانوار، میزان مهاجرت، نرخ رشد طبیعی و ... باعث افزایش تقاضا برای زمین، مسکن و در نتیجه برنامه ریزی برای توسعه کالبدی می وشد و برنامه ریزی برای مسکن و تأمین مسکن شهری بدون بررسی فاکتورهای جمعیتی ممکن نخواهد بود.
یکی از اساسی ترین مشکلاتی که جغرافی دانان جمعیت، همواره با آن مواجه بودند، این است که اطلاعات جمعیتی از نظر خصوصیت و کیفیت در زمان و مکان تفاوت می کند. (مهدوی، 1373، ص 22).
در کشورهای پیشرفته آمار و اطلاعات دقیق و به هنگام در اختیار محققان قرار دارد ولی در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه، دسترسی به این آمار به سختی صورت می گیرد. تحولات سیاسی که در سال های اخیر در شهرها و کشورها اتفاق می افتد باعث تغییر در آمار و ارقام جمعیتی می شود. بخصوص اینکه در سال های اخیر در شهرتسان قوچان اتفاق افتاده و باعث تغییر در آمار و ارقام جمعیتی این شهرستان شده است و از این نظر دسترسی به بخشی از این آمار و اطلاعات مشکل بوده و بعضاً ممکن نشده است.
اوضاع جمعیتی شهرستان قوچان
شهرستان قوچان در اولین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1335 جمعیتی معادل 21250 نفر داشته است که در سال 1345 به 29133 نفر با رشد 2/3 درصد رسیده است. در سال 1355 جمعیت این شهر 40301 نفر سرشماری شده است که نسبت به سال 1345 از رشد سالانه 29/3 درصد برخوردار بوده است.
جمعیت این شهر در سال 1365 به مرز 66531 نفر با رشد سالانه 14/5 درصد رسیده است. در سرشماری سال 1375 جمعیت این شهر 85750 نفر بوده که نسبت به سال 1365 سالانه 57/2 درصد رشد داشته است.
در سرشماری سال 1385 جمعیت این شهر 102150 نفر بوده و در سال 1386 جمعیت به 117202 نفر رسیده است. (معاونت برنامه ریزی استاندارد خراسان رضوی ـ دفتر آمار و اطلاعات، 1386).
تحولات جمعیتی
پیش بینی جمعیت در طرح جامع
در این طرح سه فرض اساسی، مبنای محاسبات مربوط به پیش بینی جمعیتی در
سال های آتی می باشد که عبارتند از:
- ادامه وضعیت دهه گذشته در سال های آینده؛
- کاهش میزان مهاجرت ها و افزایش جمعیت با رشد طبیعی جمعیتی؛
- افزایش میزان مهاجرت های وارده جمعیت با رشد طبیعی و مطلق جمعیت،
در گزینه اول روند مهاجرت همچون سال های گذشته بوده، چرا که در سال های آینده تغییر اساسی در وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی شهر قوچان و سایر مناطق به وجود نخواهد آمد.
رشد طبیعی جمعیت 8/1 درصد و میزان مهاجرت 57/0 درصد در نظر گرفته شده و این میزان ها در کل دوره طرح ثابت فرض شده اند.
مطالعات انجام شده در شهر قوچان نشان می دهد بنا به دلایلی از قبیل نوع برنامه های اجتماعی ـ اقتصادی در مناطق مختلف، اقدامات انجام شده در شهر قوچان و ... وضعیت گذشته نمی تواند ادامه داشته باشد. فعالیت های عمرانی انجام شده در سال های اخیر، توسعه صنعتی شهر و رونق فعالیت های خدماتی و ... باعث خواهند شد شهر قوچان در سال های آینده از وضعیت بهتری برخوردار شده و وضعیت مهاجر پذیری در آینده تغییر نماید و لذا می توان گفت عملاً این گزینه در شهر قوچان محقق نخواهد شد.
در گزینه دوم به دلیل تثبیت جمعیت روستایی و عدم تغییر در وضعیت شهر، میزان جمعیت وارد شده به شهر کاهش یافته و عملاً مهاجرت نقشی در افزایش جمعیت نخواهد داشت. مطالعات نشانگر آن است که بنا به برخی دلایل از جمله موارد زیر، امکان نحقق این فرض وجود ندارد:
الف) مهاجرت مازاد شاغلین روستایی به شهر؛
ب) بهتر شدن وضع اقتصادی روستاها و به دنبال آن مهاجرت آن ها به شهر؛
ج) اختلاف بین سطح خدمات و امکانات موجود در شهر و روستا که موجب ایجاد جاذبه های شهری می گردد؛
د) رونق بخشیدن به بخش های صنعت و خدمات و موقعیت خوب ترانزیتی شهر،
(سند توسعه قوچان، سال 1385، سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان).
درگزینه سوم میزان رشد جمعیت شهر قوچان در سال های آتی به دو دلیل رشد طبیعی جمعیت و همچنین بالا رفتن سهم مهاجرپذیری افزایش خواهد یافت و از رشد بالای در مقایسه با دهه گذشته برخوردار خواهد شد. عوامل متعددی باعث افزایش جذب مهاجرین به شهر قوچان در سال های اخیر شده است که عبارتند از:
- بازگشایی مرزهای شمالی استان و رونق فعالیت های تجاری؛
- گسترش فعالیت های صنعتی؛
- گسترش فعالیت های عمرانی؛
- تغییر و تحولات فرهنگی و گسترش دانشگاه ها؛
- بهره برداری بهینه از سد تبارک آباد در شمال شرقی شهر قوچان و تأمین آب شرب سالم و بهداشتی مردم.
با توجه به سه گزینه ارائه شده و بررسی و تحلیل وضعیت هر یک از آن ها و موارد اشاره شده به نظر می رسد گزینه سوم از امکان بیشتری برای تحقق برخوردار باشد و بدین جهت این گزینه به عنوان گزینه قابل قبول انتخاب و معرفی شده است. پیش بینی تعداد جمعیت و متوسط رشد آن در سه گزینه مختلف در جدول زیر منعکس شده است.
شامل 11 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق بررسی تحولات سیاسی ـ جمعیتی و تأثیر آن بر توسعه شهری شهرستان قوچان
