کشاورزی مدرن فشرده تنهاظرف 30تا40 سال گذشته ،در نتیجه پیشرفت های علمی وفنی که در طی جنگ جهانی دوم و بلافاصله بعد از آن رخ داده ظهورکرد و در این مورد عوامل مربوطه عبارتند از:
1- افزایش مکانیزاسیون کشاورزی: ومتعاقب آن جایگزین انرژی که قبلا بوسیله حیوانات بارکش وانسان تامین می شد به وسیله ی انرژی تراکتور وافزایش تعداد زیادی از ادوات برای مراحل مختلف در فرآیند زراعت و دامپروری در حال حاضر تعداد اندکی از گیاهان زراعی تجاری بصورت غیر مکانیزه کشت می شوند.
2- افزایش استفاده از مواد شیمیایی به صورت کود،حشره کش وعلف کش وداروهای دامی وغیره.
3- توسعه سریع برنامه های اصلاح بناتات واصلاح دام با تولید واریته هایی با عملکرد بالا که این واریته ها پتانسیل کامل خود را تنها با مصرف زیاد عناصر غذایی کسب می کنند و خصوصیات رشد آنها هماهنگ با زراعت مکانیزه می باشد.دامهای اصلاح شده نیز متکی به مصرف زیاد مواد غذایی هستند بعلاوه فشرده شدن کشاورزی، همراه با تخصصی شدن انواع زراعت ومجزا کردن تولیدات زراعی ودامی از نظر مکانی،تمرکز تولید محصولات زراعی در زمینهای که استعداد زیادتری برای کشاورزی دارند و بالاترین درآمد را بر اساس سرمایه گذاری انجام شده دارند،بوده است. در این مورد اندازهی واحد های تولید نیز در واکنش به افزایش هزینه ی نهاده ها، با سرعتی بیشتر از قیمت کسب شده از بازده بزرگتر شده است . در حالیکه کشاورزی فشرده به یک محیط بیو فیزیکی خاص منحصر نیست این نوع کشاورزی بیشتر در مناطق معتدله ی مرطوب
دنیا،بخصوص در کشورهای توسعه یافته در آمریکای شمالی واروپای غربی و در طرحهای مدرن آبیاریو در کشاورزی مناطق حاره ای توسعه یافته است.
(در میان غلات ،گندم وذرت بطور گسترده ای کشت می شود. گیاهان زراعی ریشه ای و غدهای مناطق معتدله شامل سیب زمینی سفید و تعدادی از گو نه های جنسی Brassica از قبیل کلم علوفه ای شلغم وچغندر قند،در مناطق معتدله نیز همانند مناطق حاره بقولات دانه ای بعد از غلات از نظر عملکرد و سطح زیر کشت،در ردیف دوم قرار دارند. در میان آنها سویا،اوبیاونخود در بالاترین ردیف قرار دارند. آنها بخصوص کیاهان زراعی چند منظوره ی با ارزشی هستند که غذا و علوفه تولید می کنند و همزمان باعث افزایش ازت و مواد آلی خاک می شوند.)
2- زراعت فشرده:
توسعه کشاورزی در مناطق معتدله از طریق جایگزینی کشت ممتد،به جای روشهای سنتی کشت علفهای چمنی به صورت
متناوب با گیاه زراعی بوده است. در کشت سنتی گیاه غلات (گندم وذرت) با نیاز های غذایی و شخم متناوب با یک گیاه زراعی تا بستانه مانند:گیاهان علوفه ای ریشه ای،سویا یا لوبیا به صورت متناوب با مخلوطی از علفهای چمنی و بقولات
علوفه ای چند ساله که 3تا6سال زمین را اشغال می کند بوده است. مزیت اصلی تناوب علف چمنی با گیاه زراعی،
ممانعت از ازدیاد علفهای هرز،آفات وبیماریهاوحفظ حا صلخیزی خاک است. علف چمنی کود دامی وسرک دریافت
می کند و در نهایت با شخم به زیر خاک می رود و باعث افزایش مواد آلی خاک می شود.
ازدهه 1950 به علت افزایش استده از کودهای معدنی وتوسعه گیاهان زراعی پرمصول که به عناصر غذایی بیشتری نیاز د ارند ، سیستم های تناوب زراعی به تدریج تغییر کرده یا منسووخ شده اند . که شامل چایگزینی نیروی کارگری وحیوانات بارکش باماشینهاین بزرگتر بوده است که می توان ازکمباین که یکی از مهمترین آنهاست نام برد . استفا ده از علف کشها وافت کشها وتنظیم کننده های رشد هم افزایش یافت .
حفظ حاسلخیزی خاک دیگر به سیستم تناوب زراعی خاص واستفاده از کود د امی وابسته نیست وافزایش سرت عملیات در نتیجه مکانیزاسیون باعث انعطاف پذیری بیشتر در انتخاب گیاهان زراعی وسیستم هیا زراعت شده است. در مناطقی که از نظر اقلیمی برای زراعت مناسب هستند ، زراعت مداوم کم وبیش ، جایگین تناوب علفهای چمنی وگیاه زراعی شده است.
سادگی ترکیب گیاهان زراعی با تخصصی شدن گیاهان زراعی همراه شده است .
خصوصیات کشاورزی فشرده :
1- جدایی انسان از طبیعت (Domination of nature)
استفاده بدون محدودیت از منافع طبیعی عدم توجه به دوباره به گردش در اوردن ضایعات مزرعه ودر یک کلام برهم زدن نظم طبیعی اکوسیستم ها از مهمترین اثرات جانبی استفاده ازاین سیستم هاست .
2-رقابت (Cimpetition)
پیروان کشاورزی فشرده رقابت رایکی از اصول اساسی در فرایند تولید می د انند . تاکید بر علایق ومنافع فردی عدم نیاز به همکاری ، سنتهای مربوط به فعالیتهای کشاورزی ، همچنین فرهنگ روستایی به کنار گذاشته شده ، عدم نیاز کشاورز به جوامع کوچک روستایی ، حداقل نیاز به نیروی کارگر ویکنواختی در کارهای کشاورزی ، تاکید بر جنبه های تجاری (اقتصادی ) در انجام فعالیتهای کشاورزی وتاکید بیشتر بر سرعت کار ومنافع بیشتر دراین قسمت قابل بحث وبررسی هستند
3-بهره برداری بی رویه (Exploition) از دیگر خصوصیات وعناصر کلید ی کشاورزی فشرده امروزی بهره برد اری بی رویه است که در یک جمع بندی کلی حول موارد ذیل بحث می کند :
الف ) نادیده گرفتن هزینه های غیر مستقیم
ب ) اهمیت به منافع کوتاه مدت
ج) وابستگی شدید به منابع تجدید ناشنوده
د) وابستگی به رشد اقتصادی وبالارفتن سطح مصرف
هـ ) تاکید بر موفقیتهای اقتصادی ومالی
4- تخصصی شدن (Specialzation)
در این سیستم ها زرات عمدتا تک محصولی Mono culture است . لزوم حفظ تنوع ژنتیکی به عنوان یکی از منابع مهم در ایجاد پایداری در سیستم هایتک کشتی با کمی نابسامانی روبرو می گردد.
توجه به این نکته که گیاهان زراعی د ارای خاصیت بافرشوندگی کمی هستند . در واقع رو ی اوردن به سیستم های تک کشتی باعث پراکنش جغرافیایی وسیع یک ژنوم خاص در سطح منطقه وسیعی می گردد که عدم انطباق احتمالی یکی از شرایط لازم برا ی طی مراحل رشد وتکامل ان می تواند محصول را از رسیک پذیری بالایی برخورد ار کند و نهایتا از لحاظ توجیه پذیری اقتصادی با نوعی بی تضمینی روبرو گردد . از طرفی استفاده از گیاهان زراعی باترکیب ژنتیکی یکسان این ضرورت را خود به خود پیش می اورد که واریته های بومی منطقه که در طول دوران تکامل منطقه ایجاد گردیده واز عوامل ثبات اکوسیستم هستند حذف شده وجای خود رابه واریته های پر بازده بدهند که ثباتشان منوط به اعمال نهاده های خارجی است.
3- عواقب سیستم های تک کشتی :
1- اسیب پذیرشدن گیاهان زراعی نسبت به هجوم افات ، علفهای هرز ،عوامل بیماریزا ودیگر گیاهخواران در واقع در ارائه چنین سیستم هایی مقدار زیادی فضای خالی اکولوژیک ایجاد می گردد که مهاجمان بالقوه ای می توانند ان را اشغال کنند . در مراحل اولیه حمله افات ، فقدان دشمنان طبیعی موجب می گردد تا خسارت ناشی از هجوم از سطح استانه اقتصادی فراتر رود وکنترل انها رادر مراحل بعدی از لحاظ اقتصادی غیر موجه سازد . یکنواختی کشتهای تک محصولی به همراه شرایط محیطی مناسب که به همراه ابیاری وافزایش حاصلخیزی بوجود می اید باعث رشد علفهای هرز می گردد . علفهای هرز به صورت غیر قابل کنترلی افزایش یافته وکاملا سطح مزرعه را می پوشانند که عملکرد را کاهش می دهد ، از طرفی خسارت گیاهان توسط عوامل بیماریزا باعث کم شدن توانایی گیاه در رقابت با علفهای هرز می گردد . مجموع این موارد باعث ایجاد یک شبکه غذایی ناخواسته می گردد که باعث کاهش شدید عملکردمی گردد.
2- لزوم اعمال نهاده های خارجی به صورت مکرر
یکنواختی گیاهان زراعی در یک بخش اززمین سبب می شود تا دریک مدت زمان معین وبطور همزمان گیاهان زراعی از منابع مشابهی بهره برد اری کنند . خصوصا اگر این گیاه زراعی بطور مداوم ومکرر در این زمین مورد کشت قرارگیرد وریشه های گیاه مرتبا از یک عمق مشخص بهر ه برد اری کنند در نتیجه لزوم اعمال نهاده های خارجی خصوصا کودهای شیمیایی باتاکید بیشتر کود ازت امری اجتناب ناپذیر می شود . مواد الی به حداقل کاهش می یابد وثبات ساختمان خاک از بین می رود . تحت چنین شرایطی خطر فرسایش ابی د راثر رواناب سطحی در خاکهای سنگین تر وفرسایش بادی در خاکهای سبکتر افزایش می یابد . به منظور کاهش اثرات مخرب کشت وکار مداوم بعضی از زارعین از تکنیکهای شخم حداقل استفاده می کنند که شامل کاشت بذر در خاکهای شخم نخورده است .
3- کاهش تنوع ژنتیکی
اکوسیستم های طبیعی د ارای تنوع ژنتیکی بالایی هستند که سبب افزایش ثبات انها در برابر شرایط متغیر می گردد ، در حالیکه سیستم های فعلی کشاورزی وگونه های زراعی مورد استفاده به دلیل انتخاب مداوم د ارای یکنواختی ژنتیکی بالایی هستند که نهایتا به علت محدود بودن حساسیت بیشتری نسبت به نوسانات بالقوه محیطی نشان د اده وخسارت ناشی از حشرات وپاتوژنها را افزایش می دهد .
4- بزرگ شدن مزارع و واحدهای زراعی :
این مسئله سبب گردید ، تا کشاورزان خرده پا در بسیاری از موارد از سیستم خار ج شوند اگرچه این کشاورزان تولید چندان بالایی نداشتند ن اما در مجموع با ارائه یک سیستم کم نهاده باتولید کم در سطوح کوچک بخشی از تولید را به عهده می گرفتند . بزرگ شدن مزارع وواحدهای زراعی باعث ایجاد نوعی تملک ازاضی گردید که تولید را در بسیاری از جاها به دست ثروتمندان وسرمایه گذاران سپرد تا ازان به عنوا ن حربه ای برا ی بهره کشی از اقشار ضعیف تر استفاد ه کنند .
5- ایجاد شرایط نامناسب برای میکروارگانیزم های خاک وکاهش درصد مواد الی :
متعاقب فراهم شدن امکان شرایط نامناسب برای رشد موجود ات زنده خاک وامکان شرایط کاشت بیشتر ومداوم عملیاتهای زراعی به شدت اعمال می گردد که زیروروشدن بیش از حد خاک از جمله موارد ی است که با برهم زدن شرایط خاک زراعی موجب می گردد تا خاک بیش از حد در معرض اکسیداسیون قرار بگیرند. بصورتیکه نزول مواد الی خاک در این شرایط زیاد خواهد بود .
6- ایجاد فشردگی (Comaction)
فشردگی در خاک باعث ایجاد مشکلات زهکشی در اثر ایجاد لایه نفوذ ناپذیر می شود. رفت وآ مد ماشین الات در زمینهای زراعی باعث ایجاد فشردگی در بافت خاک زمینها می گردد ، این مسئله باعث از بین رفتن ساختمان خاکدانه ها می شود که از طرفی سبب افزایش رواناب های وفرسایش آ بی خواهد گردید . همچنین در زمینهای سبک بافت موجب تشدید فرسایش بادی خواهد گردید .
7- سرشارسازی (Eutrophication)
عدم تعادل در سیستم های کشاورزی باعث تلفات عناصر غذایی مورد نیاز گیاه از طریق ورود به آ بهای سطحی و زیرزمینی می شود. این مسئله به پدیده سرشار سازی مرسوم است . علاوه بر آلودگی ذخایر مورد استفاده بشر ( آبهای زیرزمینی ) باعث کاهش تنوع وفراوانی فون وفلور در آ بهای سطحی نیز می شود . اضافه شدن فسفر به مواد امونیاکی باعث ازبین رفتن ماهیها وسایر بی مهرگان آبزی می گردد. فضولات حاصل از دامداریهای صنعتی به علت نبودن وسایل مناسب حمل ونقل وزمین کافی از مهمترین منابع فسفره هستند . مواد ارگاتیک موجود در این فضولات به دلیل بالابودن نیاز بیولوژیکی انها به اکسیژن باعث کاهش میزان اکسیژن آب می شود . افزایش سرعت فرسایش خاکها در زمینهای زراعی تحت سیستم های کشاورزی فعلی نیز باعث آزادشدن بیشتر فسفر وورود ان به آبهای سطحی می شوند . آلودگی رسوبی رسوبی در بستر سنگریزه ای رود خانه ها یک خطر جدی برا ی گونه های با ارزش ماهیها به شمار می رود. وجود نیترات در غیاب فسفر مشکل زیادی از نظر سرشارسازی ایجاد نمی کند ولی وجود ان در آب شرب می تواند برای سلامت انسان مضر باشد . بیماری متا هموگلوبین از انتقال نتیرات به منابع ابهای زیرزمینی وانتقال ان به بدن انسان بوجود می اید.
4-کشاورزی فشرده وتاثیر بر چرخه های غذا
بایک نگاه دقیق به روند تولید محصولات زراعی یک نکته را به روشنی در می یابیم وان اینست که در سیستم های تولید زراعی که د امپروری هم جز لاینفک ان می باشد انسان بانوعی انحصار طلبی در لفافه خود خواهی روبرو است . تولید کننده الزاما بایستی گیاهی باشد یعنی از ارقامی که ما می خواهیم . این محدود شدن مختص تولید کننده بعنوان اولین حلقه زنجیره نیست بلکه در مراحل بعدی زنجیره غذایی نیز انسان در متمرکز نمودن جریان انرژی د ریک گونه خاص علفخوار مشغول است . بنابراین باتوجه به توضیحات بالا در اکوسیستم های زراعی اولا طول زنجیره های غذایی کوتاه می گردد که به سبب تاثیر مستقیم بر روی تنوع گونه ای وکاهش داد ن این فاکتور ، عامل بی ثباتی است . ثانیا چرخه های بیولوژیک که اساس ان حفظ توازن عناصر غذایی است دچار اختلال می گردد.
لذا در زمینه های اثرات منفی سیستم های کشاورزی بر چرخه های عناصر غذایی چها ر بخش قابل ذکر است :
1) تاکید روی زنجیره های چرا ی کوتاه که به قیمت حذف زنجیره های غذایی تجزیه کننده به وجود می آید .
2) حذف گونه های نامطلوب یارقبای سطوح غذایی توسط انسان
3) بخشی از فرایندهای طبیعی موثر در ثبات سیستم ها که با اثرات اکولوژیکی شدید همراه است .
4) خارج کردن بخش زیادی از انرژی از سطح اکوسیستم در قالب تولیدات زراعی ود امپروری .
5- جایگاه تناوب زراعی در سیستم های کشاورزی فشرده
گفته شده که :
ازدهه 1950به علت افزایش استفاده از کودهای معدنی وتوسعه گیاهان زراعی پر محصول که وابستگی به اعمال نهاد ه های خارجی دارند موجب ایجاد تغییر ویا منسوخ شدن سیستم های تناوب زراعی گردید که در سیستم های کشاورز ی
سنتی جایگاه ویژه ای د اشت . تناوب زراعت به دلیل نقشی که در حفظ حاصلخیزی خاک ، جلوگیری از شیوع بیماریهای خاص یک گیاه در اثر کشت ممتد ، کاهش اثرات اللوپاتیک ، کنترل علفهای هرز و یا بهبود ذخیره آ ب زمین در طی دوران ایش وامکان احیای زمین د ارد ، ا زاهمیت ویژه ای برخورد ار است سیستم های فعلی کشاورزی با ارائه سیستم های تک کشتی وگیاهان زراعی تجاری که د ارای گسترش ریشه ای ونیازهای یکنواخت هستند ، باعث بهر ه برد اری از یک عمق خاص خاک زراعی از نظر منابع غذایی وآب گردیده است .
اگر اصول تناوب که در واقع ایجاد کننده نوعی تنوعی در مصرف منابع بود وامکان احیا ذخایر آ ب و مواد غذایی در بعضی از مواقع سال ( د رقالب آیش ) فراهم می آورند ، اجرا نشوند به اصطلاح خاک دچار نوعی خستگی یا فقر تدریجی می گردد ومتعاقب حاصلخیزی وباروی خاک تحت تاثیر قرار می گیرند . اینچنین اثراتی در دراز مدت ، تضمین حیات نسل اینده راضمن مغایرت با اصول توسعه پایدار به خطر می اندازد .
6- کشاورزی فشرده ومکانیزاسیون
در واقع پس از ظهور مکانیزاسیون بود که کشاورزی همپای صنعت سیستم هیا تولید گردید . در یک بررسی دقیق تر ظهور مکانیزاسیون از لحاظ اجتماعی باعث کم رنگ شدن نقش نیروی انسانی وگرفته شدن بعضی از فرصتهای شغلی از کشاورزان وافراد وابسته گردید . در نمودی واضح تر مشکلاتی از قبیل مهاجرت از روستاهها به شهرها ، کمتر شد ن نقش حیوانات د راکوسیستم های زراعی ، کاربر د گسترده تر انرژی ومنابع موجود ، لزوم ایجاد صنایع وابسته به ماشین آ لات ، افزایش آلودگی های زیست محیطی ویکسری از فاکتورهای وابسته گردید .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله عوامل ظهور کشاورزی فشرده
