فرمت فایل : WORD (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات 212 صفحه
بخشی از متن
در این بخش، ابتدا به سیر تکوینی خدمات اطلاعات و کتابخانه ای در چند دهه اخیر ونقش آن در پیشرفت و توسعه جوامع آمریکا و انگلیس اشاره گردیده و سپس نمونه هایی از کتابخانه های الکترونیک و روند اجرا در چند کشور مورد بررسی قرار گرفته است.
با بررسی تاریخ تمدن بشری مشخص میشود که کتابخانه ها بخش جداناپذیر جامعه متمدن بوده و با نحوه فکری و بافت سازمانی جامعه انسانی ارتباط نزدیک دارد.در گذشته کتابخانه شکلی سنتی داشته و کتابدار همانند یک انبار گردان مسئول نگهداری و ارائه اطلاعات به مراجعین بوده است، با ورود به عصر انفجار اطلاعات و افزایش روزافزون حجم اطلاعات وتکنولوژیهای جدید، کتابخانه ها باید از محیط داخلی خود فراتر رفته و روندهای سیاسی، اجتماعی، حقوقی و بازارهای تکنولوژی اطلاعات را مد نظر داشته باشند.
آمریکا: خدمات اطلاعات و کتابخانه ای
در ویرایش جدید گزارش سالیانه‌ی، بخش ویژه‌ی کتاب خانه‌ی پزشکی قرن 21 اضافه شده است که می‌توان آن را از صفحه‌ی‌یک ملاحظه نمود. با افزایش مسؤلیت‌های کتاب خانه‌ی ملی پزشکی، NLM و برای پیاده کردن سیستم‌های جدید و بسیار توانمند اطلاعاتی جهت پاسخ دهی به نیاز عموم مردم و متخصصین پزشکی، NLM به امکانات و تسهیلات بیشتری نیاز دارد . با این حال، سال مالی 2002 پیشرفت‌هایی را در بسیاری از جهات نشان می‌دهد. برای گزینش تعداد کوچکی از انبوه مقوله‌های اجرا شده، چند گاه شما ر در این گزارش ذکر شده است .
در سال جاری تعداد سوابق MEDLINE به 12 میلیون رسید. در سال 2002، MEDLINE و سایر پایگاه‌های داده، از طریق سیستم باز‌یابی PubMed، بیش از 500 میلیون بار، مورد باز دید و جستجو قرار گرفتند.
خدمات اطلاعاتی مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولژی، روند توسعه خود را ادامه داد. برای نمونه، بانک اطلاعاتی GenBank از بیش از00/100 گونه‌ی اطلاعاتی تشکیل شده است که 15 میلیون توالی و بیش از 14 میلیارد زوج اساسی دارد.. این بانک روزانه مورد بازدید 50 هزار محقق قرار می‌گیرد.
MEDLINE PIUS. به عنوان‌یکی از منابع جامع و مطمئن اطلاعات پزشکی مطرح است . در سال 2002، نسخه‌ی اسپانیایی آن نیز در دسترس مصرف کنندگان قرار گرفت .
در تقسیمات NLM پیشرفت‌های مشابه مهّم دیگری نیز وجود داشته است که برخی از آنها عبارتند از : گسترش تاریخچه‌ها در بخش علوم و Clinical Trial. Gov مرکز لیستر هیل (Lister Hill)، پاسخ سریع به 11/9 از خدمات اطلاعاتی تخصصی پرسنل و قرار گرفتن این خدمات روی وب، بهره‌برداری از شبکه جدید و مرکز امنیتی نصب شده‌ی اداره‌ی سیستم‌های ارتباطات و رایانه‌ای، ارائه‌ی بیشتر برنامه‌های جدید آموزشی داده‌ورزی زیستی (bioin formatics) و IAIMS با استفاده از برنامه‌های موسوم به برنامه‌های برون سازمانی (Extramural) موفقیت‌هایی مذکور و بسیاری دیگر از کامیابی‌هایی که در این گزارش تشریح شده‌اند نتیجه‌ی فعالیت‌های اختصاصی پرسنل مجرب و متخصص و هم چنین‌یاری و هم فکری کادر با استعداد مشاورین و رای‌زنان NLM بوده است . مشارکت همه کاربران سبب شده است که این مؤسسه در سراسر جهان به عنوان‌یکی از منابع کارا و قابل اعتماد اطلاعات زیست‌پزشکی ( Biomedical ) در کلیه‌ی اشکال خود شهره گردد.
NLM: کتابخانه ی پزشکی قرن 21
سال مالی 2002یکی از سالهای محوری برای برنامه توسعه‌ی امکانات NLM به شمار می‌آید . در این سال قرارداد 35 درصد از طراحی ساختار به شرکت بوستونی Pervy Dean Rogors داده و قرار داد تکمیل طرح نهایی نیز بسته شد. مسائلی چون نقش تاریخی NLM، به عنوان بزرگ ترین مجموعه‌ی کتاب ها، مجلات و سایر اطلاعات زیست‌پزشکی و مسئولیت بزرگ و جدید آن در زمینه فناوری زیستی، تحقیقات خدمات پزشکی، سلامت مصرف کنندگان و حفظ آن از مهم ترین عواملی هستند که نیاز به گسترش فضا را برای مجموعه‌ها و مراجعان NLM افزون می‌کند.
کنگره‌ی آمریکا در سال مالی 2000 از NLM خواسته است که برای ساختار ساختمان جدید، مطالعات امکان سنجی را انجام دهد و به این ترتیب برنامه‌های روبه رشد مرکز ملی اطلاعات فناوری زیستی ( NCBI) و محدودیت‌های فزاینده‌ی فضای موجود بزرگترین مجموعه‌ی پزشکی جهان مورد تایید کنگره قرار گرفت. در سال مالی 2001، کنگره، منابع مالی را برای فعالیت طراحی مهندسی و ساختاری مجتمع جدید تاسیس کرد. اخیراً، کنگره در گزارش سنا موسوم به تخصیص اعتبار به نیروی کار، خدمات انسانی، بهداشت و آموزش و پرورش، بر تسریع گذر از فاز طراحی به مرحله‌ی ساخت تاکید کرده است:
بسیاری از بیماری‌های خیلی جدی مبنای مولکولی دارند. از آنجایی که مرکز اصلی اطلاعات فناوری زیستی NLM، حجم عظیمی از اطلاعات پوشش داده نشده را، در دهه‌ی گذشته سازمان دهی و تحلیل کرده است، لذا این مرکز‌یکی از مناسب ترین اجزای فرایند تحقیقات به شمار می‌آید. کنگره معتقد است که اگر این مرکز بخواهد در ایفای نقش عمده‌ی خود در مبارزه با بیماری‌ها نهایت مشارکت را داشته باشد، باید برای پاسخ گویی به تقاضای فزاینده ایی که به آن می‌رسد به سرعت به تسهیلات و امکانات مورد نظر مجهز شود . کمیته، اعتبار لازم برای چنین تسهیلاتی را تامین و اظهار امید واری کرد که با تکمیل طراحی، به سرعت فاز ساخت آغاز گردد. از همین رو کمیته از NIH خواست که تا تاریخ آوریل 2003 طی گزارشی، ویژگی‌ها و ابعاد تسهیلات جدید و هزینه ی پیش بینی شده را براساس برنامه زمانی با خطوط اجرایی سریع برای این کمیته ترسیم کند.
امکانات فیزیکی جدید ( با توجه به طرح جلد این گزارش ) ساختار منحصر به فردی است که با توجه به فعالیت کتاب خانه‌ی پزشکی قرن 21 و چشم انداز رو به تکوین آن طراحی شده است . نظر به گسترش انواع اطلاعات از کتاب ها، مقالات، رسانه‌های جمعی، و قرار گرفتن این اطلاعات در بانک اطلاعات GenBank، وظیفه‌ی NLM نیز سنگین تر شده است . انفجار اطلاعات و افزایش تقاضای دسترسی به اطلاعات از سوی دانشمندان، فراهم آوران مراقبت‌های پزشکی، بیماران،عموم مردم و لزوم مدیریت براین مقوله ها، الزام به تسهیلات نوآورانه و جدید را بیش از پیش نشان می‌دهد.
توانایی NLM در اجرای مؤثر و کارا ماموریتی که با گذشت زمان سنگین تر شده است، کلید پاسخ گویی به سرمایه گذاری کنگره در پژوهش‌های زیست‌پزشکی در سالهای اخیر به شمار می‌آید. به تعبیری زیست شناسی مولکولی سائق اصلی پیشرفت‌های پزشکی در قرن 21 می‌باشد که این امر نیاز به توانایی‌های مدیریت اطلاعات و رتق فتق هزاران تن داده‌های تولیدشده در پروژه‌های ژنوم انسانی و پژوهش‌های ژنتیکی سازمان‌های مختلف دارد.
کتاب خانه‌ی NCBl، مجموعه‌ای از رایانه‌های بسیار توانمند نرم‌افزار‌های پیچیده و محققین آموزش دیده را در محیطی مشارکتی گرد آورده است تا بتواند به سرعت نتایج پژوهش‌های ژنتیکی را در دسترس هزاران دانشمند در سراسر جهان قرار دهد . در واقع NCBI با جمع آوری مدیریت و افزون داده‌های دریافتی از سراسر جهان در حاشیه‌ی داده‌ها، حلقه‌ی بین داده‌های تولید شده‌ی مراکز پژوهشی و‌یافته‌های آتی را ایجاد می‌کند. سازمان دهی و قرار دادن اطلاعات در کتاب خانه و افزودن امکانات جستجوی عناوین به روش‌های مختلف و پیوند دادن منابع مختلف اطلاعاتی از عواملی است که این امکان را به پژوهش گران می‌دهد تا ژن‌های بیماری زا را شناسایی و مکانیزم‌های زیست‌پزشکی بانی بیماری را رمز گشایی نمایند و بتوانند راهبردهای درمانی را برای درمان و جلوگیری از بیماری را طراحی و ایجاد کنند . واضح است که اگر چنین منابعی وجود نداشته باشد سرعت پیشرفت پژوهش‌های زیست‌پزشکی نیز تا حد زیادی گرفته میشود.
یکی دیگر از مزایای NLM، گسترش طیف و تعداد مصرف کنندگان اطلاعات از طریق انتقال دانش از مراکز اطلاعاتی و پژوهشی NIH به افراد است . این اطلاعات گاهی تاثیر آنی در زندگی افراد دارد. محیط ارتباطی پیشرفته وبی NLM، سبب شده است که عموم مردم برای دریافت اطلاعات پزشکی به این بانک اطلاعاتی مراجعه نمایند. NLM نیز برای پاسخ دهی به این در خواست ها، تعدادی از خدمات بسیار موفق را برای استفاده متخصصین و عموم مردم ایجاد کرده است . MEDLINE و PubMed که پایگاه‌های داده‌ی روی خط NLM نزدیک به 12 میلیون مرجع و خلاصه‌های مقالات علمی مجلات پزشکی را در خود جای داده اند . این سایت ها، سالیانه 500 میلیون بار مورد جستجوی پژوهشگران قرار می‌گیرند.
MEDLINE plus، یکی دیگر از پایگاه داده هاست که اختصاصاُ برای مصرف کنندگان ایجاد شده است. این پایگاه داده، اطلاعات اخذ شده از NIH و سایر منابع معتبر و مجاز را به سهولت و به صورت مجانی به دو زبان انگلیسی و اسپانیایی در اختیار کار بران قرار می‌دهد. در واقع اقبال این پایگاه داده‌ها به واسطه‌ی موثق بودن اطلاعات پزشکی و توانایی فزاینده‌ی آن در جمع آوری کارا، سازمان دهی و توزیع اطلاعات چند رسانه ایی به عموم مردم می‌باشد.
برنامه‌های اطلاعاتی و پژوهش‌های NIM، نقش مهمی در آمادگی بهداشت عمومی در مدیریت بلایا و محلات تروریسمی دارد. در این کتابخانه ابزارهای پژوهش بنیادی را پشتیبانی می‌کند: این ابزار‌ها عبارتند از : پایگاه داده‌ی پژوهشی دانش ژنوم جهت ساخت دارو، واکسن و سایر اشکال درمانی برای بیماری‌هایی چون ابله، سیاه زخم، طاعون، ابولا و وبا، داده ورزی‌های R&D مربوط به مدیریت پلایا و تروریسم، آموزش متخصصین پزشکی در رابطه با کاربری منابع اطلاعاتی توسعه‌ی منابع اطلاعاتی تجربی در رابطه با دست اندرکاران اولیه و سایر کسانی که در مدیریت پلایا درگیر هستند : بهبود زیر ساخت اطلاعات برای ارسال و تسهیم داده‌ها در مواقع بحران، یکی از مؤسسه‌های برنامه ریز که در NLM سرمایه گذاری کرده نوعی سیستم هشداردهنده‌ی نمونه را برای موارد پزشکی اضطراری عمومی ایجاد کرده است.
این سیستم اخیراً به نظر بوش، رئیس جمهوری امریکا رسیده ایشان از آن به عنوان مدلی برای اپیدمی‌های مشابه سیاه زخم‌یاد کرد. پس از ماجرای 11 سپتامر سال 2001، NLM در راستای برنامه‌های اطلاعاتی مدیریت بلایا، صفحات جدیدی را در MEDLINE pIus برای عناوین پزشکی مانند اختلالات استرس‌های پس از ضربه (Post trauma fic Stress)، سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی، آبله، سیاه زخم و هم چنین صفحات خاص جدیدی در مورد خطرات ناشی از عوامل جنگ‌های شیمیایی و بیولژیکی را ایجادکرده است. هم چنین تعدادی کتاب و گزارش فنی جدید را به اضافه مسائلی که قبلاً وجود داشت، در خصوص آبله و سایر عناوین مناسب را به پایگاه داده اضافه کرد. به این ترتیب پژوهشگران و جامعه‌ی پزشکی عمومی به نحو بهتری می‌توانند جهت مبارزه با بیوتروریسم از این اطلاعات استفاده کنند . برای استمرار در تحرک بخشی به نتایج پژوهش‌های زیست‌پزشکی به نحوی که این اقدام منجر به ازتقای بهره وری پژوهشی و بهبود مراقبت‌های پزشکی و جلوگیری از بیماری‌ها شود، NLM باید فضا و امکانات بیشتری داشته باشد تا بتواند مشارکت بیشتری ایجاد کند و دانش موجود را در دسترس دیگران قرار دهد. طراحی امکانات جدید به گونه‌ای است که منبع منحصر به فردی برای ارتقاء تعامل مابین دانشمندان، متخصصین بالینی و متخصصین اطلاعاتی ایجاد می‌کند. این امکانات شامل فضای مشارکتی است که در آن فضا، پرسنل NCBI و سایر، اجزای پژوهشی NLM دانشمندان NIH، کتابداران پزشکی به صورت مشارکت رودررو و هم چنین تعاملات مشخص بارایانه، با‌یکدیگر ارتباط بر قرار می‌کنند. طراحی این فضا به نحوی است که در آن کابین‌های مطالعه‌ی فردی برای ملاقات با دانشمندان، محل بزرگی برای تشکیل جلسه‌هایی که در آن خدمات جدید و پروژه‌های مهم معرفی می‌شوند و هم چنین محلی برای گروه‌های کاری کوچک تعبیر میشود. از طرف دیگر گستره ایی از فعالیت‌های NLM مانند تولید مجموعه‌ای از منابع روی خط ( on _ line )، حاشیه نویسی پایگاه داده‌های ژنوم، توسعه سیستم زبان‌یکسان پزشکی (Unified Medical Language system) و سایر فعالیت مشارکتی با شبکه‌ی ملی کتاب خانه‌های پزشکی در این فضا انجام خواهد شد. بهره‌برداری از شبکه‌ی منصوبه و منابع رایانه ای، مشارکت بیشتر افراد خارج از سازمان را در جوانب پژوهشNLM، NIH ایجاد خواهد کرد. محل مشارکت در سازمان NIH نقشی منحصر به فرد ایفا و بهترین مغزهای علمی را به خود جذب خواهد کرد. یکی دیگر از ویژگی‌های اختصاصی امکانات مذکور، ایجاد مرکز به روزآوری‌ها است که امکانات جدید کاربردی فناوری‌های مخابراتی و محاسباتی پیشرفته را در زمینه‌ی ارتباطات و پژوهش‌های پزشکی، مشخص و برجسته می‌کند. نمونه‌هایی از این نو آوری‌ها عبارتند از: مجموعه داده‌های انسانی قابل رویت که خود NLM آن را ایجاد کرده است و پروژه‌های پزشکی راه دور مخصوص نواحی دوردست و کاربردهای نسل آتی شبکه‌ی اینترنت . این مجموعه‌ها در قسمت زیر زمین در دو سطح گسترش خواهد‌یافت. به این ترتیب فضای لازم برای توسعه مجموعه‌ها ایجاد و از طرفی ظاهر تاریخی و اصلی ساختمان کتاب خانه نیز حفظ میشود.
در حقیقت دنیای اطلاعات زیست‌پزشکی به سرعت در حال گسترش است و از همین رو نه تنها تعداد سالن‌ها برای مجموعه‌های کتاب‌ها باید افزایش‌یابد بلکه فضای بیشتری به کارشناسانی که مسئول سازمان دهی مدیریت و حفظ منابع بسیار با ارزش هستند، احتصاص داده شود.
به طور خلاصه با افزایش درک انسان از رابطه‌ی میان ژن ها، و بیماری ها، قابلیت کنترل اطلاعات NLM نیز به نسبت حجم داده‌های تولید شده توسط دانشمندان باید افزایش‌یابد.
NCBI به ویژه در حال ایجاد پایگاه داده‌های عمومی ژنوم و ابزارهای داده کاوی (data mining) است تا بتواند پیشرفت‌های پیش بینی شده را محقق کند. مسئولیت NCBI در جمع آوری، مدیریت و تجزیه و تحلیل بخش روبه رشد داده‌های مربوط به ژنوم که حاصل فعالیت‌های تعیین نقشه و دنباله‌ی پروژه ژنوم انسانی است، امری بنیادی در پیشرفت علمی به شمار می‌آید.
متاسفانه، امکانات فعلی NLM بر می‌گردد به تاریخ 1987 زمانی که کنگره NCBI را تاسیس نمود؛ یعنی برای تعداد کم تراز 650 کارمند ولی در حال حاضر تعداد کارکنان بیش از 1000 نفر می‌باشد که کارکنان قراردادی را نیز شامل میشود. یکی از دلایل ازدیاد کارکنان، مرکز ملی فناوری اطلاعات بیوتکنولژی و جایگاهی است که این مرکز در علم پزشکی قرن بیست و یکم دارد. وعده پزشکی قرن21 پیشگیری و درمان بیماری هاست؛ بر همین اساس ضروری است که ما سرمایه گذاری لازم را برای ایجاد امکاناتی چون 350 هزار متر مکعب دفتر آزمایشگاه و فضای مشارکتی انجام دهیم تا بتوانیم مجموعه‌های کتاب را در آن جای دهیم و از استمرار در پیشرفت فعالیت‌های مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی مطمئن شویم.
تحقیق درباره کتابخانه‌های الکترونیک در کشورهای دیگر
