در مورد لفظ ابلیس سخنهای فراوان در کتب مختلف اعم از فرهنگهای اسلامی، دائره المعارفها و لغت نامه‌های مختلف فارسی و عربی ........ به میان آمده است و هر یک ریشه ان لغت را در جایی و زبانی جستجو نموده اند گفته‌اند که ابلیس از لغت یونانی Diabalos گرفته شده است و کلمة Diable در زبان فرانسه و Devil در زبان انگلیسی از همین ریشه گرفته از Diable در زبان یونانی به معنی تمام و مختصری است.
ابلیس غالباً به صیغة جمه استعمال شده و در رسالة «پولس» به بوتیموتاوس» کلمة ابلیس با معانی گوناگون ولی نزدیک به هم استعمال گردیده است. در انجیل، باب شانزده آیة 23 «پطرس» ابلیس نامیده شده و همچنین در انجیل یوحنا باب ششم آیة 70 هب «یهودا» خطاب ابلیس شده است این دو مورد، ابلیس تقریباً‌جنبة عملیت دارد و به اعتبار شرارت دائم یا موقت، مجازاً نام ابلیس بر آنها اطلاق گردیده است.
ابلیس از لحاظ لغوی در قاموس المحیط:
ابلیس به تحریک، کس است که خیر ونیکی نزد او نباشد یا کسی است که از او شرو بدی به مردم برسد و «ابلاس» به معنی یأس است و ابلیس نیز از این کلمه مشتق است و شاید ابلیس کلمه عجمی باشد. جوالیقی در«المجرت» می نویسد، ابلیس عربی نیست، هر چند برخی آنرار عربی و از اصل در «ابلاس» پنداشته اند زیرا اگر عربی بود ممنوع المصرف نمی‌شد.
ز فخری صاحب لسان العرب به اعجمی بودن ابلیس تصریح کرده و جمع ابلاس مانند اسمهای اعجمی دیگر بر وزن «فعاله» به کار می رود و «اباسه» هموزن با«فراغنه» و قیاسده و اکاسده است.
ابلیس در لغت نامة دهخدا
نام خاص (عَلَم) برای موجودئ که از فرمان خدا سرباز زد و از درگاه رانده شد . نیز اسمی عام برای شیاطین دربارة ابلیس از دیدگاههای مختلف می توان در زبانهای مختلف ریشه یافت لغت شناسان مسلمان از دو جهت به این واژه پرداخته اند.
برخی به خصوص همة کسانی که قرآن را از واژه های بیگانه تهی می دانند برای آن ریشه‌ای عربی فرض کرده اند گفته شده است که ابلیس، از ریشة بلَسَ مشتق است . باب افعال این کلمه یعنی ابلاساً ابلیس یبلیس ابلاساً به معنی نومید شدن و گاه نومیده کردن است .
در مورد ضرف باب افعال دلیلی تنوین بر روی ابلاس مشخص نیست و اینکه این لغت بر چه اساسی تنوین یافته است.
اما از آنچه گفته اند که این لفظ 5 بار در قرآن کریم به این شکل آمده است .
بیلس المجرمون
سورة روم آیه 12
و یوم تقوم السّاعه یبلس المجرمون
و روزی که قائم شود در قیامت نومید شوند گناهکاران و شرکان.
فلمّا تسواما ذکّر وا به فتحنا علیهم ابواب کلّ شیء حتّی اذا فرجوابما اوتوأ خذفهم بختهً فاذا هم تبلسون
آیه 44 سورة انعام
پس چون فراموش کردند آنچه را پند داده شدند با آنان گشیودیم برایشان درهای هر چیز را تا آنکه چون شاد شدند به آنچه داده شدند گرفتیم ایشان را .
شامل 27 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق ابلیس از لحاظ لغوی در اعلام قرآن
