روش تدریس، ویژگیهای تدریس، روشهای نوین یاددهی و یادگیری مورد بررسی قرار میگیرد و در ادامة آن مفهوم چندرسانهای، یادگیری الکترونیک، درسافزار و ویژگیهای آن تشریح میشود و همچنین چرایی آموزش ریاضی بررسی میشود.
2-2. تعریف واژهها:
2-2-1. روش تدریس: عبارت است از راه منظم، با قاعده و منطقی برای ارائه درس و در واقع برنامهای مدوّن و از پیش تعیین شده برای رسیدن به اهداف مورد نظر معلم که بر اساس آن هدفهای کوتاه مدت و بلند مدت، محقق میگردد. اصطلاح تدریس، اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر میرسد، اکثر معلمان و مجریان برنامههای درسی با معنی و ماهیّت درست آن آشنایی دارند. برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس میتواند در نگرش آنان نسبت به دانشآموزان و نحوهی کار کردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد. برداشت چندگانه از مفهوم تدریس میتواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و اغتشاش در درک مفاهیم تربیتی به حدی است که بسیاری از کارشناسان، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش، آموزش، تدریس و حرفه آموزی را یکی تصور میکنند و به جای هم به کار میبرند. این مفاهیم اگر چه ممکن است در برخی جهات وجوه مشترک و در هم تنیده داشته باشند، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معنای خاص خود را دارند .(گانیه، 1985، 96)
در روش تدریس نیز آشنایی با واژههای زیر ضرورت دارد:
روش: تلاش برنامهریزی شده جهت دستیابی به مطلوب را روش گویند. بنابراین اگر تلاشی بدون برنامهریزی صورت گیرد، آن کار روشمند نخواهد بود. همچنین برنامهریزی بدون تلاش و کوشش جهت دستیابی به مطلوب نیز تحت مقولهی روشها قرار نمیگیرد.
تدریس: فعالیت دوجانبه یا کنش متقابل را بین فرادهنده و فراگیر با هدف یادگیری تدریس گویند. نکتهی اساسی این نوع فعالیت، دو جانبه بودن آن است که روانشناسی ارتباط، زمینه ساز این مسأله خواهد بود. گفته شده است، مجموعهی اعمال سنجیدهی منطقی و پیوسته که معلّم به منظور ارایه درس انجام میدهد، فرآیند تدریس نامیده میشود. (گانیه، 1987، 38 )
چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد که عبارتند از :
- وجود تعامل بین معلم و دانشآموزان
- فعالیت بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده
- طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات
- ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری . »
2-2-2. روشهای نوین یادگیری و یاددهی: رویکرد یادگیری به چگونگی برخورد یادگیرندگان با مطالبی که میخواهند یاد بگیرند اشاره میکند.(سیف، 1388، ص 271) بر این اساس یادگیری و یاددهی نوین، آن است که باعث تغییر نگرش در یادگیرنده گردیده و انطباق مطالب با شیوههای استاندارد آموزشی است. در واقع روش های نوین یا "فعال" آن است که در آن مشارکت دانشآموز و معلم محرز باشد و به جای انتقال مطالب به دانش آموز، به افزایش توانایی یادگیرنده در فرآیند یادگیری عنایت داشته باشد. امروزه شیوه های نوین و فعال تدریس، توجه مسئولان و دبیران را به خود جلب کرده است. در این شیوه فراگیر، علایق و توانمندیهای او در مرکز توجه قرار دارد و معلّم تلاش میکند تا توانایی فراگیران را در مهارتهای گوش دادن، گفتن، خواندن، نوشتن، استدلال، مقایسه، تطبیق، تجزیه و تحلیل، سازندگی و خلاقیت تقویت کند و با توجه به این موضوع محتوای درسی را در کلاس ارائه میدهد.
پارهای از این روشها در ادامه آورده شده است:
2-2-2-1. روش توضیحی: عبارت است از انتقال مستقیم داده به دانشآموزان با استفاده از مطالب چاپی (کتاب و جزوه) و یا بوسیلهی سخنرانی.
2-2-2-2. روشسخنرانی: در روش سخنرانی معلم کم و بیش بدون وقفه در کلاس صحبت میکند شاگردان به سخنان معلم گوش میدهند، یادداشت بر میدارند و سپس درباره سخنان معلم میاندیشند. ولی با او گفتگو نمیکنند هدف فقط ارائه داده از سوی معلم به دانشآموز است.
2-2-2-3. روش اکتشافی: فرآیندی است که در آن دانش آموز باید مسئله ی مورد نظر را مشخص کند راهحلهای ممکن را برای مسئله در نظر بگیرد. در این روش شاگردان با راهنمایی معلم یا بدون راهنمایی او به هدف مورد نظر نائل می آید. معلم فقط اصول را شرح می دهد اما درباره ی راه حل چیزی نمی گوید.
2-2-2-4. حل مسئله: فرآیندی است برای کشف توالی و ترتیب صحیح راههایی که به یک هدف یا یک راه حل منتهی میشود. عامل اصلی در روش کاربرد تجربهی قبلی فرد برای رسیدن به راه حل و پاسخی است که پیش از آن برای انسان شناخته شده نبوده است.
2-2-2-5. روش مباحثه: روش مباحثه یکی از کهنترین روشهایی است که در طول تاریخ تعلیم و تربیت به کار رفته است. روشهای جدید آن عبارتند از:
الف- بحث کنترل شده توسط معلم
ب- بحث آزاد
ج- بحث گروهی
2-2-2-6. روش پرسش و پاسخ: فنّی است که میتواند در کلیه روشهای تدریس و فعالیتهای آموزشی به کار رود به ویژه هنگامی که معلم میخواهد دانشآموز را به تفکر دربارهی مفهومی جدید یا بیان مطلبی که آموخته شده است تشویق کند. این روش ممکن است برای مرور کردن مطالبی که قبلاً تدریس شده است مفید باشد و یا وسیلهی مناسبی برای ارزشیابی میزان درک دانشآموز از مفاهیم مورد نظر باشد.
پیشینه ومبانی نظری تحقیق روش تدریس، ویژگیهای تدریس، روشهای نوین یاددهی و یادگیری