لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:17
فهرست:
نویسنده: آیت الله محمد هادى معرفت
شیوه فقاهت امام راحل (قدس سره الشریف) اگرچه بیشتربه شیوه فقاهت قدما شباهت داشت اما از ویژگیهایىبرخوردار بود که در عرصه فقاهت معاصر ممتاز به شمارمىرفت.
این ویژگیها عبارتند از: اولا - ریشهیابى هر مسئله - درامهات مسائل - و به دست آوردن تاریخچه آن و دستیابى بهآراى سلف و بررسى آنها در سطحى گسترده. علامه حلى دریکى از توصیههایش به فرزندش فخرالمحققین مىفرماید:«و اکثر منالاطلاع على آراءالفقهاء» براى آن که فقیهى توانمند وورزیده شوى بکوش تا بر آراى فقها هر چه بیشتر دستیابىو نظرات فقیهى آنان را در هر مسئله بروشنى به دستآورى.
امام (ره) در این زمینه مىفرمود: عرضه آراى فقها، علاوه بر آنکه فقیه را هر چه بیشتر به راز و رمز فقاهت آشنا مىسازد، او را ازانحراف و کجروى از جاده مستقیم، بهتر باز مىدارد. ایشانهمچنین مىفرمود: احترام گزاردن به آراى سلف، همان نقد وبررسى آراى ایشان است زیرا اگر براى آراى ایشان احترام قائلنبودیم، متعرض آنها نمىشدیم.
ایشان، مسئله قداست را از مسئله حرمت و احترامگزاردنجدا مىکرد. قداست (به معناى خط قرمز) مخصوص اقوالقطعىالصدور معصومین علیهم السلام است. البته احترام وحرمتگزاردن به تمامى آراى دانشمندان - در تمامىرشتههاى علوم - امرى لازم و جارى است ولى به همینمعنا که آن را مورد نقد و بررسى قرار دهیم و در عین حالکمال احترام را رعایت داریم.
ثانیا - موضوعیابى در عرصه واقعیت موجود بر هر فقیهىفرض است که در بررسى مسائل شرعى، نیازهاى فقهى(حقوقى - شرعى) جامعه را از متن واقعیات موجود بدستآورده و بداند که چه موضوعاتى در شرایط کنونى، مورد نیازمبرم جامعه است. چه در سطح عمومى و چه در سطحکاربرد دولتى.
امام راحل براین امر تاکید اکید داشت و چندین بار بر منبرتدریس درمسجد شیخ انصارى - که در منتهىالیه بازارحویش (1) قرار داشت - فرمود: طلاب عزیز، مسائل فرعى فقهىرا در میان بازار حویش بررسى کنید، نه در اتاقهاى دربستهمدرسهها! این توصیه کنایه از آن بود که در متن واقعیتجامعه قرار بگیرید و نیازهاى کنونى آن را از نزدیک لمسکنید، آنگاه به بررسى احکام هر یک - طبق ضوابط فقاهت -بپردازید. نه آن که موضوعات مسائل را نزد خود فرضنموده و براى هر یک احکام مترتبه بیان دارید، در حالى کهبسیارى از آنها مورد ابتلاى کنونى جامعه نیستیا هرگزمورد نیاز نخواهد بود، مگر در عالم وهم و خیال! (2) شیوهعلامه حلى و دیگر فقهاى سلف بر آن بود که پیش از طرحمسائل، براى موضوعیابى، خود شخصا در متن جامعه قرارمىگرفتند و از نزدیک به نیازهاى موجود آشنا مىشدند، وپس از موضوعیابى به بررسى احکام هر یک مىپرداختند.در حقیقت: طبیبانى بودند که براى علاج دردهاى موجودنسخه مىنوشتند. بویژه در باب معاملات، معاهدات رایج رادقیقا مورد بررسى قرار مىدادند و حلال و حرام و صحیح وفاسد هر یک را - طبق ضوابط شرع - بیان مىداشتند.
به هر حال شناسایى مفهومى موضوعات رائج عرفى، درکنار شناخت احکام شرعى هر یک، از وظائف اصلى فقیهشمرده مىشود. و لذا تاثیر زمان، مکان و شرایط متحول هردوره را نباید از نظر دور داشتبلکه باید با عنایت کامل،بدان توجه شود تا تحول در روند نیازهاى جامعه را در بسترزمان به طور دقیق بدست آورد و حکم هر معاملهاى را طبقشرایط روز بیان نمود.
از این رو، شرایط زمان و مکان، نقشى اساسى درموضوعشناسى در عالم فقاهت ایفا مىکند و امام راحل نیزبر آن تاکید وافر داشت. دلیل این نقش روشن است: فقه،بیان احکام عملى جامعه است که روند آن طبق شرایط زمانو مکان در حال تحول است. فقهاى سلف، دقیقا به این نکتهتوجه داشتند. شهید اول محمدبن مکى عاملى (شهادت بهسال 786) در قاعده خامسه که پیرامون عادت سخنمىگوید، در فائده دوم فرموده:
«یجوز تغیرالاحکام بتغیرالعادات، کما فىالنقودالمتعاورة(اىالمتداولةالمتعارفة) و الاوزانالمتداولة، و نفقات الزوجات والاقارب،فانها تتبع عادةالزمان الذى وقعت فیه...» (3) احکام، طبق تغییر عاداتتغییر مىکند. چنان که در پولهاى رایج (سکه و اسکناس) وسنگوزنها و نحوه نفقه همسر و بستگان، که تابع عرف و عادتزمانه است.
تحقیق در مورد امام خمینی و ابداع در فقه و استنباط
