مقدمه:
یکی از مباحث بسیار مهم در فلسفه اخلاق این است که تعیین نماید خاستگاه اصول و یا احکام اخلاقی چه چیزی می تواند باشد. چه چیزی یا چه کسی می تواند مشخص کند که: ظلم قجیح است . عدل حسن است ، راستگویی خوب است ، منشاء این مفاهیم اخلاقی چیست؟ آیا خداوند است؟ عقل ، فطرت ، جامعه ، و یا طبیعت . بر همین اساس دیدگاه های مختلفی در این زمینه وجود دارد ، اما در این مختصر ، ما فقط به بررسی دیدگاه کسانی می پردازیم که منشاء قضایا و اصول اخلاقی را طبیعت می دانند. در اینجا طبیعت به معنای وسیع کلمه به کار رفته است، طبیعت هم مبتنی است بر جهان پیرامون ما و مهم مبتنی است بر طبیعت کنشگر اخلاقی ، این برسی مساله طبیعت به ما کمک می کند که از تصور نوعی اخلاق منفی یا جبری رهایی یا بیم و مطمئن باشیم که اخلاق امر مثبتی است و نه منفی. گاهی چنین پنداشته می شود که اخلاق و رعایت مسایل مربوط به آن کار بسیار دشواری است. گویی انسان بهرمند از اخلاق ، بار سنگینی را بر دوش کشیده است و گمان می رود که اخلاق فهرستی از اوامر و نواهی است ، این کار را بکن ! آن حرف را نگو، شایسته نیست تو آن کار را انجام دهی ! بعضی معتقدند که چنین اخلاقی برای بردگان است و نه برای انسان های آزاد ، اگر اینگونه باشد ، چگونه می توان از مراجعه با چنین اخلاق اختناق آوری اجتناب و دوری کرد. گفته می شود این امر هنگامی میسر است که اخلاق را بر پای « طبیعت انسانی » بنا کنیم که در واقع خود نوعی انسان شناسی برای چگونگی رفتار اخلاقی می باشد . اما نه انسان شناسی از نوع انسان شناسی تجربی و ماتریالیستی داروینی و فیلسوفان خلف او همچون هیوم و یا صرفاً از نوع انسان شناسی ایده آلیستی افلاطونی. از این رد برای درک هر چه بهتر نظریه طبیعت گرایی اخلاقی لازم است مطالبی را درباره طبیعت و غایت ، طبیعت انسانی ، طبیعت و خیر بیان کنیم تا زمینه ای برای فهم این دیدگاه فراهم شود.
طبیعت و غایت
وقتی به طبیعت و امور طبیعی نگاه می کنیم در می یابیم که هر چیزی در طبیعت کارکرد معینی دارد. از ریشه ی گل ها در جذب مواد معدنی موجود در خاک گرفته تا پرواز پرندگان مهاجر که به منظور حفظ حیات خود مهاجرت می کنند ، همه ی این ها بیانگر این است که که ساختار اورگانیسم موجود زنده و همچنین مواد غیر زنده دارای کارکرد طبیعی معین همراه با یک غایت می باشد و هنگامی که موجودات طبیعی کارکرد خود را ارایه می کنند در کامل ترین صورت ممکن به کمال وجودی خود نایل می شوند. پرندگان و همه ی موجودات زنده ی دیگری که در طبیعت هستند هنگامیکه از قابلیت های غریزی خود تبعیت می کنند ، نوعی رفتار و عمل از خود بروز می دهند. می دانیم که این موجودات کارکرد خود را به طور ضروری و غیر قابل تغییری برآورده می سازند. دو عامل مهم در حوزه ی جانوری و گیاهی است که رفتار آن ها را تعیین می کند ، ساختار تکوینی یا غرایز درونی و دیگری تاثیرات بیرونی این دو عامل مهم زندگی حیوانات و گیاهان را انتظام می بخشد ، از این رو رفتارهای حیوانات و گیاهان با طبیعت آن ها به طور کامل سازگار است ، به عنوان مثال یک شیر دقیقاً آن طور رفتار می کند که باید رفتار کند. و هیچ گاه دیده نشده است که یک غزال مانند یک شیر رفتار کند. یک شیر هرگز در این تکلیف که یک شیر باشد ناکام باقی نمی ماند و شکست نمی خورد ، زیرا طبیعتش برای او یک رفتار شر خصال را تدارک و تثبیت کرده است. بنابراین غایت یک حیوان این است که قابلیت های خود را اعمال کند و چنان رفتار کند که با طبیعتش در سازگاری و تناسب باشد.
طبیعت انسان
دیدیم که چگونه رفتار هر موجود زنده ای سازگار با طبیعت همان موجود زنده می باشد و گفته شد که هرگز دیده نشده است که از یک موجود زنده رفتاری بر خلاف طبیعتش سرزند ، همچنین بیان کردیم که رفتار این موجودات براساس کارکرد معینی که دارند بیانگر نوعی غایت هستند هر چند ما غایت آنها را تشخیص ندهیم ، اما در مورد انسان، طبیعت چگونه است؟ چه نسبتی بین رفتار و طبیعت انسانی وجود دارد ، آیا انسان هم مثل یک حیوان و یا یک گیاه تنها دارای یک کارکرد مشخص و یک رفتار معین است؟ یا نه انسان به لحاظ استعدادهایی که دارد طبیعتش چیزی متفاوت تر از طبیعت سایر موجودات است .
براساس آموزه های قرآنی انسان یک موجود دو بعدی و یا دو حیثیتی است به این معنا که انسان علاوه بر بعد جسمانی دارای بعد روحانی و طبیعت عقلانی نیز هست ، حیثیتی مربوط به بدن و غرایز است که ودیعت عالم خلق است و از این حیث انسان با سایر حیوانات مشترک است اما حیثیت دیگر مربوط به روح است که در واقع ودیعت عالم امراست به لحاظ فلسفی هم انسان مرکب از دو بعد یا دو جوهر می باشد که در جای خود بحث شده است اما نکته ای که باید در اینجا به آن توجه داشت این است که انسان بر خلاف سایر موجودات در طبیعتش آزاد و مختار است . به نظر کانت این آزادی ذاتی عقل است. بنابراین چنین نیست که رفتار انسان مانند سایر حیوانات همواره با طبیعتش تناسب داشته باشد.چرا؟ برای اینکه انسان این اختیار را دارد که رفتار و طبیعتش را با هم هماهنگ سازد و یا اینکه رفتاری مخالف با طبیعت خود اعمال کند ، انسان مثل حیوانات صرفاً محکوم به تبعیت از غرایز و امیالش نیست. چرا که در طبیعت آدمی علاوه بر غرایز چیز دیگری نیز به ودیعه نهاده شده است که به واسطه ی آن می تواند تصمیم بگیرد و از مرحله کودکی به انسانی کامل تبدیل شود بنابراین کسی که فقط به فکر غذا و جمع اموال و یا حتی برای سر کیف شدن به مواد مخدر روی می آورد در واقع رفتاری خلاف طبیعت انسانی و حتی جسمانی خود انجام داده است و از عقل یا روح خود پیروی نکرده است . رفتار او تناسب با طبیعت انسانی او نیست بلکه رفتاری غیر معقول است و در حقیقت در تکلیفی که بر عهده ی او نهاده شده است نتوانسته پیروز شود. درست است که هر فردی از همان زمان تولد به لحاظ صورت و جنبه ی ظاهری انسان است اما در اینکه آنچه مربوط به تحقق شخصیت او برای کمال است باید گفته شود که یک انسان تمام و کامل نیست لذا از این جهت است که گفته می شود انسان یک تکلیف ناتمام و یک پروژه ی باز است ، که می تواند در به انجام رساندن این پروژه موفق باشد یا با شکست مواجهه شود. این بخاطر همان طبیعت آدمی است که می تواند در هماهنگی با طبیعت خود زندگی کند و براساس عقل رفتار نماید و یا اینکه بر علیه طبیعت انسانی خود قیام کند و خود را تحقیر و آزادی اش را قربانی نماید.
نکته بسیار مهم در اینجا این است که وقتی گفته می شود انسان از آزادی برخوردار است به این معنا نیست که محرک های بیرونی و غرایز بر رفتار او تاثیر گذار نباشد بلکه در کنار بهره مندی از غرایز و متأثر شدن از آنها ، از این قابلیت هم برخوردار است که به کمک عقل بر غرایزش مسلط گردد و آنها را هدایت کند ، در حالیکه یک حیوان چنین قابلیتی را ندارد و انگیزه های حسی و امیال بر او مسلط هستند.
فهرست مطالب
مقدمه 1
طبیعت و غایت 2
طبیعت انسان 3
قایده ی رفتار طبیعی 4
طبیعت و خیر 6
مفهوم طبیعت گرایی از دیدگاه هیوم 8
تئوری طبیعت گرای اخلاقی 9
مغالطه طبیعت گرایانه 10
منابع مورد استفاده در این تحقیق 12
شامل 14 صفحه Word
دانلود تحقیق طبیعت گرای اخلاقی
