اختصاصی از
ژیکو دانلود مقاله ابزارهای اعتباری در بانک ها دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مبحث اول
ویژگیها
ابزارهای اعتباری، وسائل متنوعی می باشند که تسهیلات اعتباری در قالب آنها و با ویژگیهای مختلف اعطاء می گردند. این ابزارها عمدتاً در تبصره ماده 3 قانون عملیات بانکی بدون ربا ذکر و در آئین نامه اجرائی قانون مذکور و همچنین دستورالعملهای مربوط تشریح گردیده اند.
ماهیت اساسی ابزارها در نظام نوین بانکداری، مبتنی بر عقود، معاملات و قراردادهای شرعی و نتیجتاً محور ربا (بهره) از سیستم بانکی است که این امر، مهمترین خصیصه ابزارهای جدید و محور اصلی تغییر نظام را تشکیل می دهد. ابزارهای جدید سیستم بانکی، علاوه بر تأمین نیازهای مالی (پولی) متقاضیان، عمدتاً تامین کننده نیازهای مالی (فیزیکی) آنان بوده که مآلاً موجب تثبیت و پایداری بیشتر منابع مالی (به صورت دارائیهای فیزیکی) در سازمان مالی موسسات ذیربط می باشند.
از دیگر ویژگیهای ابزارهای جدید، همانطور که قبلاً بیان شد، خصیصه سیال بودن منابع بانکی است، به طوری که با معین بودن مورد مصرف و تناسب میزان تسهیلات با مصرف و نظارتهائی که بر استفاده از منابع به عمل می آید، از بلوکه شدن و توقف گردش منابع جلوگیری می نماید.
تنوع و تعدد ابزارهای جدید اعتباری موجب گردیده که هر یک از ابزارها در بخش یا بخشهای اقتصادی خاص کاربرد داشته و از نظر مدت برگشت منابع، متغیر و متنوع باشند به طوری که برای زمانهای کوتاه، متوسط و بلند مدت، به کار گرفته شوند.
ابزارهای اعتباری عمدتاً مستند به مبانی فقهی و قانونی (قرض الحسنه، سلف، مضاربه ....) و در مواردی قانون تجارت (مشارکت حقوقی، سرمایه گذاری مستقیم) است و به دلیل ماهیت معاملاتی اغلب آنها (مضاربه، مشارکت مدنی، سلف، خرید دین ) و همچنین خاصیت خودنظارتی و خود وصولی این ابزارها، منابع بانک در سررسید قراردادها، آزاد می گردد.
ابزارهای اعتباری جدید، هر یک از ویژگی خاصی برخوردار بوده و هر کدام به مثابه کلیدی می باشند که برای گشایش باب معینی از حوائج اقتصادی متقاضیان به کار گرفته می شوند. بدین معنی که این ابزارها جز در موارد تعیین شده و مرتبط با نوع فعالیت متقاضی، کاربرد بی منظور و بی هدفی نداشته و نتیجتاً اعطای تسهیلات در نظام جدید و با ابزارهای جدید، بدون وجود توجیهات لازم و ملاحظاتی چون توجه به نیاز متقاضی، نوع فعالیت، نوع مصرف، آثار اقتصادی، مدت برگشت و لزوم برگشت منابع و ... اصولاً میسر نمی باشد.
طبقه بندی ابزارها :
با توجه به خصوصیت مشترک ابزارها، آنها را به صور مختلف طبقه بندی می کنند.
براساس مدت :
1 ) کوتاه مدت : مانند قرض الحسنه، مضاربه، مشارکت مدنی، مزارعه، مساقات، جعاله، ضمان، خرید دین، سلف، فروش اقساطی مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار.
2 ) میان مدت : قرض الحسنه، مشارکت مدنی (تولیدی و خدماتی)، فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات، اجاره به شرط تملیک.
براساس بخشهای اقتصادی :
1 ) بخش بازرگانی : مضاربه، مشارکت مدنی، خرید دین، ضمان، جعاله.
2 ) تولیدی صنعتی : فروش اقساطی مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار، فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات، سلف، خرید دین، مشارکت مدنی، اجاره به شرط تملیک، جعاله، قرض الحسنه، ضمان، مشارکت حقوقی، سرمایه گذاری مستقیم.
3 ) تولیدی کشاورزی : فروش اقساطی مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار، فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات، تاسیسات، سلف، خرید دین، مشارکت مدنی، اجاره به شرط، تملیک، جعاله، مزارعه، مساقات، قرض الحسنه، ضمان، مشارکت حقوقی، سرمایه گذاری مستقیم.
4 ) مسکن و ساختمان : مشارکت مدنی، فروش اقساطی مسکن، اجاره به شرط تملیک.
5 ) خدمات : فروش اقساطی وسایل کار، ماشین آلات و تاسیسات، اجاره به شرط تملیک، جعاله، مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، ضمان.
6 ) متفرقه : قرض الحسنه های انفرادی.
براساس وجه اشتراک در کاربرد :
گروه اول : در ارتباط با وام دهی (قرض الحسنه اعطائی).
گروه دوم : در ارتباط با مشارکت (مضاربه، مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، سرمایه گذاری مستقیم، مزارعه و مساقات).
گروه سوم : در ارتباط با مبادلات تجاری (فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، سلف، خرید دین).
گروه چهارم : در ارتباط با تعهدات (جعاله، ضمان).
مبحث دوم
برخی تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات :
از آنجا که شناخت و کاربرد ابزارهای اعتباری، مستلزم آن است که تعاریف، مفاهیم و اصطلاحات مورد استفاده به اختصار مورد بررسی قرار گیرند، در این مبحث پیرامون تعاریف و اصطلاحات مرتبط با تخصیص منابع، توضیح مختصری ارائه خواهد شد.
اعتبار :
اعتبار به معنی اعتماد داشتن و باور کردن مترادف کلمه CREDIT و واژه اخیر مأخوذ از ریشه لاتین CREDERE به معنی اعتماد کردن و CREDO به معنی اعتماد می کنم می باشد.
اعتبار، در مفهوم عام آن، حسن شهرتی است که شخص نسبت به قابلیت ایفای تعهداتش دارد، یعنی اعتماد به انجام تعهدات یک شخص در طول انجام معامله یا معاملاتش.
بر این اساس، واژه اعتبار در عرف بانکداری، مترادف با ایجاد تسهیلات مالی برای مشتریان، اعتبارات بانکی، تسهیلات اعتباری و تسهیلات اعطائی می باشد.
تسهیلات اعطائی :
از دیدگاه قانون عملیات بانکی بدون ربا، هر یک از طرق مختلف تأمین مالی یا تضمین تعهدات واحدهای اقتصادی، گونه ای از تسهیلات اعطائی محسوب می گردد.
بنابراین تسهیلات اعطائی را می توان یک یا ترکیبی از موارد ذیل دانست :
1 ) تامین تمام یا قسمتی از هزینه های مالی (جاری و ثابت) یک فعالیت اقتصادی.
2 ) قبول تعهد یا تضمین آثار مالی تمام یا قسمتی از تعهدات مشتریان بانک.
قبول تعهد یا تضمین آثار مالی تمام یا قسمتی از تعهدات مشتریان، برخلاف تامین مستقیم مالی که در بسیاری موارد مستلزم خارج شدن وجوه نقد از صندوق بانک و به طور کلی تبدیل یک دارائی دیگر می باشد، در شرایط عادی هیچگونه اثر در دارائیها یا بدهیهای بانک ایجاد نمی کند و صرفاً به عنوان حسابهای تعهدی ذیل ترازنامه منعکس می شود.
انواع تسهیلات :
تسهیلات اعطائی را می توان از جهات مختلف مورد بررسی قرار داد، برخی طبقه بندی های عمده به شرح ذیل می باشد :
1 ) از لحاظ مدت :
تسهیلات اعطائی از لحاظ مدت به سه گروه تقسیم می شوند : کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت.
- کوتاه مدت : تسهیلات اعطائی کوتاه مدت، به آن دسته تسهیلات بانکی اطلاق می گردد که حداکثر مدت استهلاک آن یک سال بوده و برای مقاصد مصرفی، جبران هزینه های جاری و تامین سرمایه در گردش موسسات مختلف اقتصادی به کار می رود.
- میان مدت : اینگونه تسهیلات اعطائی که مدت استهلاک آنها بیش از یکسال و کمتر از 5 سال (متوسط 3 سال) است، بیشتر به منظور تامین هزینه های ناشی از جایگزین کردن ماشین آلات و تجهیزات موسسات و یا تکمیل و توسعه طرحهای سرمایه گذاری کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.
- بلند مدت : تسهیلات اعطائی بلند مدت، تسهیلاتی هستند که مدت استهلاک آنها معمولاً بیش از 5 سال بوده و به منظور تامین تمام یا قسمتی از هزینه و طرحههای سرمایه گذاری ثابت (عمدتاً تولیدی که به صورت ایجاد تاسیس بنا می گردند)، به کار می رود.
2 ) از لحاظ موارد استفاده :
الف ) تامین نیازهای جاری : این دسته از تسهیلات، برای تامین هزینه جاری یا سرمایه در گردش موسسات اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرند و به دو نوع تقسیم می شوند :
- تامین مواد اولیه، موجودی کالا ...
این نوع تسهیلات که عمدتاً برای تامین مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار واحدهای تولیدی و یا تامین موجودی کالای ساخته شده واحدهای تجاری به کار می روند با توجه به ماهیتشان، جنبه فیزیکی داشته و فاقد خاصیت نقدینگی و جریان وجوه می باشند. نمونه این تسهیلات، فروش اقساطی مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار می باشد.
- تأمین نقدینگی
این نوع تسهیلات، تامین کننده نیازهای پولی و نقدینگی مشتریان می باشند که هزینه های جاری پولی موسسات نظیر حقوق و دستمزد، هزینه های نقدی اداری، فورش .... را تامین می نماید. نمونه این تسهیلات، سلف را می توان نام برد.
ب ) تامین نیازهای سرمایه ای : تسهیلات اعطایی سرمایه ای برای تامین هزینه های سرمایه ای و یا طرحهای سرمایه گذاری ثابت مانند زمین، ساختمان، ماشین آلات و تاسیسات واحدهای تولیدی به کار گرفته می شوند. اینگونه تسهیلات شامل موارد ذیل می باشند :
- تامین هزینه طرحهای ایجاد (تاسیس) : در اینگونه طرحها، هدف بنیانگذاری و تاسیس یک واحد اقتصادی جدید می باشد که اعطای تسهیلات به آن، موکول به بررسیهای دقیق کارشناسی از ابعاد فنی، اقتصادی و مالی است.
- تامین هزینه طرحهای تکمیلی و توسعه : در اینگونه طرحها، موسسه ی دایر و در حال بهره برداری به منظور تکمیل یک خط تولید و یا توسعه واحد تولیدی از بانک در خواست تسهیلات می نماید .
- تامین هزینه طرحهای جایگزینی : از آنجا که طول عمر ماشین آلات وتاسیسات محدود بوده وبه مرور زمان فرسوده، مستهلک ویا ناباب مگردند، نیازمند جایگزین کردن وسایل موردنیاز و نتیجتا تسهلات اعطایی خواهند بود .
ج- تامین نیازهای شخصی: این قبیل تسهیلات به منظور تامین هزینه های مصرفی ناشی از حوایج شخصی و ضروری اشخاص حقیقی اعطا می گردند و مانند هزینه ازدواج، هزینه درمان و ...
از لحاظ مصرف :
تسهیلات اعلایی از حیث مورد مصرف در انواع بخشهای اقتصادی نیز طبقه بندی ومورد استفاده آماری قرار می گیرد .
الف ) تسهیلات اعطائی تجاری : اینگونه تسهیلات دربخشهای مختلف تجاری (تجارت داخلی وتجارت خارجی مانند صادرات و واردات )مصرف می گردند .
ب ) تسهیلات اعطائی تولیدی: اینگونه تسهیلات در بخش تولید (صنعت و معدن و کشاورزی ) مورد مصرف دارند.
ج ) تسهیلات اعطائی مسکن و ساختمان: اینگونه تسهیلات در زمینه های تامین مسکن و ساختمان کاربرد و مصرف دارد.
د ) تسهیلات عطائی خدمات: در زمینه بخش خدمات مورد استفاده قرار می گیرد.
هـ ) تسهلات اعطائی متفرقه: که به صورت متفرقه و غیره کانالیزه و به مصرف می رسند.
سررسید تسهیلات :
سررسید تسهیلات اعطایی، تاریخ مشخصی است که در آن تاریخ دین یا تعهد موردنظر می باید ایفاء گردد.
حد (سقف) تسهیلات :
منظور از حد یا سقف تسهیلات، حداکثر مبلغی است که بانک حاضر است به عنوان تامین مالی یا قبول تعهد در قالب ابزار مشخصی در یک زمان معین در اختیار یک مشتری قرار داده یا برای او تعهد نماید. در صورتی که بانک حدی برحسب چند ابزار مختلف برای یک مشاری برقرار سازد، حد تسهیلات می تواند به طور کلی و یا به تدریج از تسهیلات مربوطه تا سقف تعیین شده استفاده نموده و به ازاء هر واریزی مجدداً از تسهیلات جدید برخوردار گردد.
معمولاً از حد تسهیلات در سررسید مورد تجدیدنظر قرار گرفته و حسب شرایط زمانی و عملکرد متقاضی، میزان آن تائید، کاهش یا افزایش داده شده یا کلاً باطل می شود. بنابراین حد تسهیلات هیچگاه ثابت نبوده و با تغییر شرایط مخصوصاً وضعیت مشتری تغییر می کند.
حد مجاز قانونی :
حد مجاز قانونی، یکی از ابزارهای اعمال سیاستهای پولی و برنامه ریزیهای اعتباری است که توسط شورای پول و اعتبار و به منظور کنترل حجم و سمت گیری تسهیلات اعطائی وضع می گردد.
سقف تعیین شده برای اعطای هر یک از انواع تسهیلات اعطایی به یک متقاضی حد مجاز فردی و سقف تعیین شده جهت برقراری مجموعه ای از تسهیلات اعطائی برای یک بانک، حد مجاز جمعی نامیده می شود.
مراجع یا ارکان اقتصادی :
افراد یا واحدهائی که دارای اختیار مسئولیت اتخاذ تصمیمات اعتباری می باشند، مراجع یا ارکان اعتباری نامیده می شوند. ترکیب ارکان اعتباری و چگونگی اتخاذ تصمیم آنها تابع سیاستهای اعتباری هر بانک می باشد.
بخش اقتصادی :
هر یک از تقسیمات فعالیتهای اقتصادی را به مقتضای نوع کلی فعالیتهای متجانس، یک بخش اقتصادی می نامند. بخشهای اقتصادی عبارتند از :
1 ) بخش صنعت و معدن : هر نوع فعالیت اقتصادی که با استفاده از نیروی انسانی، وسائل تولید و ماشین آلات، مواد اولیه یا نیم ساخته را با تغییر شکل فیزیکی یا شیمیایی به محصول ساخته شده مصرفی یا واسطه ای تبدیل نماید، فعالیت صنعتی و معدنی نامیده می شود مانند صنعت شیشه، صنعت کاغذ، صنعت نساجی ...
2 ) بخش کشاورزی : عبارتست از به کارگیری عوامل طبیعی و محیط زیست به عنوان مواد اولیه و استفاده از نیروی انسانی و یا وسائل تولید و ماشین آلات و تولید محصولات کشاورزی مانند کشت وزرع، باغبانی، دامپروری، پرورش زنبور عسل، ماهیگیری، شکار ... .
3 ) بخش بازرگانی : عبارتست از خرید، توزیع و فروش کالا بدون ایجاد ارزش افزوده قابل توجه در آن مانند تجارت و بانکداری، خرده فروشی، تهیه و پخش کالا و .... .
4 ) بخش ساختمان : عبارتست از تولید و ساخت هر نوع ابنیه و تاسیسات شهری و روستائی به عنوان ایجاد یا توسعه تشکیلات مدنی و رفاه عامه، مانند راهسازی، ساختمان سازی، ساختن اسکله، تاسیسات برق، نیروگاه ...
5 ) بخش خدمات : هر نوع فعالیت اقتصادی که عمدتاً با استفاده از نیروی انسانی و وسائل کار و بدون به کارگیری مواد اولیه قابل ملاحظه انجام می گیرد مانند هتلداری، حمل و نقل، انبارداری، خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات فرهنگی ... .
(به لحاظ اهمیت موضوع، فعالیت ها و زیر بخش های اقتصاد در ضمائم کتاب درج گردیده است.)
عقد :
عقد عبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر، تعهد بر امری بنمایند و مورد قبول آنها باشد.
براساس تقسیم بندی قانون مدنی، عقود بر دو گونه اند : عقود معینه و عقود غیرمعینه.
عقود معینه : عقودی هستند که دارای آثار و احکام مخصوص به خود بوده و هر یک به نام خاصی موسومند مانند : نکاح، بیع، اجاره، سلف ....
عقود غیرمعینه : عقودی هستند که در قالب هیچیک از عقود معینه قرار نمی گیرند و طرفین عقد مقتضا و شروط (غیر معین) خود را در ضمن عقد تعیین می نمایند، این نوع عقود عمدتاً شامل قراردادها می شوند.
به علاوه طبق ماده 184 قانون مدنی، عقود به اقسام ذیل تقسیم می شوند : لازم، جایز، خیاری، منجز و معلق.
عقد لازم : عقدی است که هیچیک از طرفین معامله (متعاقدین) حق فسخ آنرا نداشته باشند مگر در موارد معینه.
موارد معینه ای که عقد لازم را می توان بر هم زد، سه مورد است :
اول : موردی که طرفین، در ضمن عقد شرط کرده و اختیار فسخ را به کسی داده باشند (عقد خیاری).
دوم : موردی که حق فسخ معامله به موجب حکم قانون، برای یکی از طرفین پیدا شود (خیارات).
سوم : موردی که هر دو طرف تصمیم بگیرند و با توافق یکدیگر معامله را بر هم زنند (اقاله).
ایقاع :
ایقاع در مقابل عقد قرارداد و با قصد انشاء یک تن، بدون آنکه موافقت شخص دیگری را لازم داشته باشد حاصل می گردد و حقی را ایجاد یا اسقاط می کند. (ایجاد حق : مانند تملک در حیازت مباحات، اسقاط حق : مانند ابراء حق دین).
قرار داد :
عبارتست از توافق اراده دو طرف که در نتیجه آن رابطه حقوقی جدیدی به وجود می آید یا رابطه حقوقی موجود را تغییر می دهد و یا به خاتمه آن رابطه می انجامد. عمل موضوع قرارداد، لازم نیست که حتماً فیزیکی باشد. عمل، اعم است از فعل یا ترک فعل. در مورد وجه تمایز عقد و قرارداد کافیست اشاره شود که هر عقدی، قرارداد است ولی هر قراردادی، عقد نیست.
معامله :
معامله مترادف است با عقد با این تفاوت که معامله اخص از عقد یا قرارداد است که بیشتر آثار مالی و تجاری را دربر می گیرد مانند مضاربه، سلف، بیع، اجاره ... (معاملات تجاری) طرفین معامله را متعاملین نامند.
رهن :
رهن، عقدی است که به موجب آن، مدیون مالی را برای وثیقه به دائن می دهد. عمل رهن را ارتهان، رهن دهنده را راهن، طرف دیگر را مرتهن، مال موضوع رهن را رهینه و خروج مال مورد رهن از حالت وثیقه را فک رهن می نامند. (مفاد مادتین 771 و 774 ق . م).
صلح :
صلح، عقدی است که در آن طرفین توافق بر امری از امور کنند بدون اینکه توافق آنها عنوان یکی از عناوین معروف عقود (مانند رهن، بیع، اجاره و ....) را داشته باشد، عمل صلح را مصالحه، پیشنهاد دهنده را مصالح و قبول کننده را متصالح و طرفین عقد را متصالحین نامند.
ضمان :
ضمان، عبارتست از این که شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد. متعهد را ضامن، طرف دیگر را مضمون له و شخص ثالث را مضمون عنه یا مدیون اصلی می گویند. (مفاد ماده 684 ق.م)
هبه :
عقدی است که به موجب آن، یک نفر مالی را، مجاناً به دیگری تملیک می کند، تملیک کننده را واهب، طرف دیگر را متهب و مالی را که مورد هبه است، عین موهوبه می گویند. (مفاد ماده 795 ق.م)
بیع :
تملیک عین است به عوض معلوم. مال موضوع بیع را مبیع، خریدار را بایع، عوض را «ثمن» و معوض را «مثمن» گویند. (مفاد ماده 338 ق.م).
تعهد :
تعهد، رابطه حقوقی است که به موجب آن، شخص یا اشخاصی ملتزم به دادن چیزی یا متعهد به انجام فعل یا ترک فعل معینی به نفع شخص یا اشخاص معینی می شوند، تعهد کننده را «متعهد» و تعهد شونده (ذینفع) را «متعهد له» می نامند. تعهد مترادف التزام می باشد.
وجه التزام :
مبلغ مقطوع و معینی است که در قرارداد به تراضی طرفین مقرر می شود. وجه التزام گاهی فقط به منظور تامین خسارت عدم انجام تعهد یا تأخیر آن مقرر می شود و گاهی طبیعت آن، طبیعت تأمین خسارت نبوده بلکه برای توثیق و استواری انجام قراردادی می باشد و گاهی هر دو کیفیت در آن دیده می شود.
جریمه تأخیر :
خسارتی است که از بابت دیر پرداخت وجه نقد از طرف مدیون باید به دائن داده شود.
دین حال :
دینی که موعد داشته و موعدش رسیده و یا به علت قانونی یا سایر موارد (مانند عدم ایفای تعهدات طبق قرارداد)، تبدیل به دین حال شده باشد مانند دیون شخصی متوفی.
اشاعه :
عبارتست از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحوی که از هر قسمت و هر ذره آن سهمی به صورت مشاع متعلق به یک تن و سهمی متعلق به دیگری یا دیگران باشد.
افزار :
افراز مقابل اشاعه می باشد و منظور تقسیم مال بین دارندگان آنست به طور مستقل. مال افزار شده را مفروز می نامند.
وکالت :
وکالت عبارتست از تفویض یا واگذاری و در اصطلاح عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب خود می نماید. کسی را که وکالت می دهد «موکل» و شخصی را که وکالت به او تفویض می شود «وکیل» و موضوعی را که وکالت بابت آن انجام می شود «مورد وکالت» می نامند.
وکیل در توکیل :
وکیلی است که از جانب خود، اختیار یکی از دو امر ذیل را دارد :
الف ) وکیلی دیگر برای موکل خود معین کند. در این صورت وکیل انتخابی، وکیل وکیل اول نخواهد بود.
ب ) وکیلی برای خود معین کند. در این صورت وکیل انتخابی، منحصراً وکیل وکیل اول است.
جلسه اول :
تفاوت وام و اعتبارات : وام یعنی تشکیل پرونده و دریافت وجه معین. اما اعتبارات به عنوان مثال : اگر به اندازه 2 میلیارد ریال که در نزد بانک سپرده گذاری کردیم می توان از بانک وجه نقد دریافت کنیم. یکی از چالشهای سیستم بانکداری تغییر نرخ سود می باشد.
بانکداری :
1 ) داخلی ؛ 1 و 2
2 ) خارجی ؛ 1 و 2
وظیفه بانکدار : تجهیز منابع و تخصیص منابع می باشد که به آن مجهز شده است.
بانکداری بدون ربا در اواخر سال 61 تصویب شد و در سال 62 اجرا شد.
بانک شخصی که از خارج به بانک نگاه می کنه دیدش ربوی
(ترازنامه بانک ربوی)
دارایها :
مصارف :
1 ) وامها
2 ) اعتبارات
3 ) تسهیلات
- ضمانت نامه ها
- اعتبارات اسنادی سرمایه :
بدیها :
جاری
پس انداز
مدت دار با نرخ ثابت
وام برای بانک دارایی محسوب می شود.
(ترازنامه بانک غیر ربوی) (اسلامی)
1 ) مصارف :
(رابه دائن(بانک) و مدیون (مشتری))
- تسهیلات
- قرض الحسنه
2 ) مشارکتی
(گروه مشارکتی)
- مشارکت مدنی
- مشارکت حقوقی
- مساقات
- مزارعه
- مضاربه
- سرمایه گذاری مستقیم
3 ) مبادلاتی :
(گروه مبادلاتی)
- خرید دین
- سلف
- اجاره به شرط تملیک
4 ) تعهداتی :
(گروه تعهداتی)
- جعاله
- ضمانت نامه
- اعتبارات اسنادی
سرمایه :
بدیها :
1 ) سپرده قرض الحسنه
- پس انداز
- جاری (دائن و مدیون)
2 ) سپرده های سرمایه گذاری
- کوتاه مدت
- بلند مدت (رابطه وکیل و موکل ) (بانک و مشتری)
1 ) قرض الحسنه چه عقدی است ؟ فرایند شرایط سرمایه گذاری را آسان می کند (تسهیلات). تسهیلات برای رفع نیاز، خرید جهیزیه، خرید مسکن و ... .
2 ) تسهیلات مشارکتی : بانک با مشتری مشارکت می کند به قصد انتفاع مشارکتی.
- مشارکت مدنی : مثل وام احداث مسکن، احداث یک کارخانه. (نرخ بهره توافقی است).
- مشارکت حقوقی : مثل خرید سهام توسط بانک، تسهیل سرمایه اولیه برای تاسیس شرکت.
- سرمایه گذاری مستقیم : برای پروژه های ملی و عمرانی و پروژه های مصوبات هیئت دولت مربوط می شود. مثل اتوبان قزوین – زنجان با مشارکت بانک ملی.
مساقات و مزارعه : مساقات برای بخش باغداری و محصولات سردرختی قابل پرداخت می باشد و مزارعه در بخش زراعت و محصولات سطحی مانند گندم و جو و ... می باشد.
- مضاربه (ضرب) : عقدی است که به موجب آن بانک تامین کننده سرمایه نقدی و عامل با این سرمایه به فعالیت اقتصادی یا بازرگانی پرداخته و بانک و مشتری با نسبت مشخص شده در سود حاصله شریک خواهد بود. مثال : کسی بخواهد از رشت برنج بخرد و در ابهر به فروش برساند. از بانک پول دریافت می کند و خرید و فروش خود را انجام می دهد و در سود حاصله به نسبت مشخص شده شریک می شوند.
تفاوت نرخ بهره در مشارکتی و قرض الحسنه : در تسهیلات مشارکتی نرخ بهره توافقی می باشد اما در قرض الحسنه نرخ بهره وجود ندارد که فقط کارمزد وجود دارد که آنها هم 4% می باشد.
3 ) تسهیلات مبادلاتی : عقد بیع (خرید و فروش)، خرید در زمان حال قطعی می باشد و صورت می پذیرد.
- خرید دین : خرید اوراق تجاری مدت دار : (نقد کردن چک).
- سلف : پیش خرید محصولات تولیدی که در دو بخش کشاورزی و صنعت و معدن قابل پرداخت است. مثال : در مزرعه محصولی که در مرحله داشت می باشد خریداری می شود.
- اجاره به شرط تملیک : مالی در اختیار مشتری قرار داده می شود که تا وقتی مشتری از آن استفاده می کند بعد از گذشت مدت زمان مشخص ماهانه 500100 ریال قسط می پردازد که 400100 مربوط به قسط و 100000 مربوط به اجاره که در سرموعد مالک آن مال می شود.
4 ) گروه تعهداتی : تعهد انجام کار توسط بانک تحت شرایط خاص.
- جعاله : از جُعل گرفته شده، بانک مبلغی را در اختیار مشتری می گذارذ تا به فعالیت بپردازد. مثال : تعهد تعمیر مسکن (نقاشی خانه).
- ضمانت نامه : عقدی است که به موجب آن بانک ضمانت انجام تعهدات ضمانت خواه (مشتری) در برابر شخص ثالث (ذینفع) عهده دار می شوند.
اعتبار اسنادی : گشایش اعتبار در بخش بازرگانی بین المللی است.
بدهیها : رابطه بانک و مشتری براساس دائن (مشتری) و مدیون (بانک) می باشد. چون بانک بدهکار به صاحب حساب یا مشتری می باشد.
قرض الحسنه :
جاری هزینه ای ندارد
پس انداز هزینه آن 2% کل موجودی بانک می باشد که مربوط به تامین جوایز می باشد.
سپرده گذاریهای سرمایه گذاری (کوتاه مدت، بلند مدت) : نوع رابطه مشتری و بانک براساس وکیل و موکل است اما همزمان، بانک بر مشتری حق توکیل دارد.
نرخ سود :
قطعی ربا می باشد (چون زایش پول است)
علی الحساب
تسهیلات کوتاه مدت (زیر یکسال) میان مدت (بالای یکسال) بلند مدت (پنج ساله) می باشد.
بخشهای اقتصادی :
- بازرگانی : خدمات بازرگانی
- صنعت و معدن
- کشاورزی
- متفرقه (قرض الحسنه)
- ساختمان و مسکن
(ساختمان = جاده سازی – فرودگاه و بندر مسکن = مسکونی - تجاری)
اصول بانکداری :
نقدینگی ، امنیت ، منفعت.
نقدینگی : یک بانکدار از وجه نقد کافی باید برخوردار باشد تا پساخگوی نیاز مردم باشد.
امنیت : بانک امین مشتریان می باشد زمانی که اعتبار در اختیار مشتریان قرار می دهد مطمئن باشد از اصل و فرع آن.
منفعت : بانک یک موسسه انتفاعی است و هدف آن کسب حداکثر سود است و این منفعت در قالب عقود اسلامی قابل دریافت است.
جلسه دوم :
طبقه بندی تسهیلات و مطالبات در سیستم بانکی :
طبقه جاری 2 ماه سررسید گذشته 6 ماه معوق 18 ماه مشکوک الوصول هزینه
000/000/66 000/000/1 000/000/67 000/000/67
- سود تسهیلات
نرخ ذخیره مطالبات : 5/1% 10% 20% 50% (تا سررسید 18 ماه)
100% (تا سررسید 5 سال)
سالهای 86 :
5/1% × 000/000/85 = A
5/1 = A' 10% × 000/000/1 = B
اصل × 10% = C'
طبقه سررسید گذشته 20% × 000/000/67 = C
اصل × 20% = C' 5/1% × 000/000/67 = d
اصل × 50% = d'
طبقه مشکوک (هزینه) E'-E=K
ذخیره انتهای 86 یا ابتدای سال 87 E = A + B + C + D
انتهای 87
ــــــــــــــ اصل × 5/1
ذخیره سال 87
(به خاطر شفاف سازی برای مشتریان یا سهامداران این طبقه بندی انجام می شود) :
طبقه ای است که از تاریخ سررسید 2 ماه گذشته باشد. یعنی اگر تاریخ سررسید بانک 21/1/86 باشد تا تاریخ 21/3/86 مهلت دارد. اما در طبقه بندی جدید از صفر روز تا 60 روز مهلت دارد تا وام خود را پرداخت کند. اما اگر بدهی خود را تا 2 ماه پرداخت نکند بدهی به طبقه دوم انتقال داده می شود.
نکته 1 )
1 ) تسهیلاتی که دارای وثائق به شرح زیر می باشند از فرایند ذخیره گیری خارج می شوند.
1 . 1 ) اگر چنانچه وثیقه پرونده : وجه نقد، برگ سپرده مدت دار باشد در این صورت نرخ ذخیره گیری صفر خواهد بود.
1 . 2 ) اگر وثیقه ملکی باشد در این صورت نرخ ذخیره گیری بر مبنای 70% خواهد بود یعنی 70% ارزش وثیقه (ارزش به روز شده وثیقه) از فرایند ذخیره گیری خارج و مابقی مشمول ذخیره گیری خواهد بود.
1 . 3 ) اگر وثیقه ماشین آلات باشد در این صورت 50% از فرایند ذخیره گیری خارج و مابقی مشمول ذخیره گیری می شود.
1 . 4 ) اگر چنانچه وثیقه تسهیلاتی سفته باشد در این صورت 100 % اصل تسهیلات مشمول ذخیره گیری خواهد گردید.
نکته 2 )
در تسهیلات با اهمیت علاوه بر پارامتر زمان، 2 پارامتر وضعیت مشتری و وضعیت صنعت نیز لحاظ خواهد گردید.
1 ) وضعیت مشتری : اگر چنانچه مشتری به گونه ای باشد که اعمال پارامتر زمان موجب بدتر شدن ایفای تعهدات مشتری تشخیص داده شود می توان زودتر از برنامه زمان بندی شده طبقه بندی را اجرا نمود (صرفاً در مورد تسهیلات با اهمیت) که تشخیص آن برعهده هیئت مدیره بانک می باشد.
2 ) وضعیت بازار صنعت : اگر چنانچه وضعیت بازار و صنعت به گونه ای باشد که پارامتر زمان موجب بدتر شدن ایفای تعهدات مشتری پیش بینی بشود این پارامتر مقدم بر پارامتر زمان شود.
تسهیلات با اهمیت : تسهیلاتی است که از پرتفوی تسهیلاتی پرداختی بانک از سال ما قبل بیشتر باشد تلقی می گردد.
1 ) انتقال به طبقه سررسید گذشته صرفاً میزان اقساطی خواهد بود که دو ماه از سررسید آن گذشته باشد. یعنی یک تسهیلات می تواند هم در طبقه جاری باشد و هم در طبقه سررسید گذشته باشد.
2 ) در زمان انتقال بدهی (اقساط سررسید گذشته) به طبقه معوق کل مانده بدهی مشتری (مجموع طبقه سررسید گذشته و جاری) به طبقه معوق انتقال یافت.
مثال : با توجه به اطلاعات زیر، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول را محاسبه نمایید، ذخیره مطالبات چند درصد است؟
1 ) مانده اصل تسهیلات مشتری 000/000/1
سررسید اقساط 21 / هر ماه
مبلغ اصل هر قسط 000/100 ریال
تعداد اقساط معوق 4 تا
وثیقه سفته
سررسید گذشته 2 قسط 000/200
طبقه جاری 000/800
2 ) کل مانده تسهیلات 000/500
اقساط معوق ندارد
وثیقه ملکی به ارزش روز 000/000/2
سود بیمه آتی 000/80
000/400/1 = 70% × 000/000/2
5001000 < 000/400/1 پس مانده ذخیره است.
3 ) مانده اصل تسهیلات 000/500/1
اقساط معوق 19 قسط
وثیقه ماشین آلات به ارزش 000/000/2
نرخ خروج از ذخیره گیری نرخ وثیقه
000/000/1 = 5 % × 000/000/2
000/500 = 000/000/1 – 000/500/1
000/250 = 50% × 000/500
4 ) مانده اصل تسهیلات 000/000/5
اقساط معوق 12 قسط
وثیقه برگ سپرده بلند مدت
000/282 = 000/250 + 000/32 = کل ذخیره
جلسه سوم :
عقد قرض الحسنه : عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین (قرض دهنده) مقداری معین از مال خود را به قرض گیرنده تملیک می کند تا قرض گیرنده پس از گذشت زمان مشخصی مثل و یا بهای آنرا به قرض دهنده پرداخت نماید یا برگرداند. هدف اصلی از حق قرض الحسنه تامین نیازهای عمومی و جامعه است بدون انتظار دریافت سود خواهد بود. لذا رابطه بانک و مشتری در عقد قرض الحسنه مستقیم بوده و ارتباط بر مبنای دائن و مدیون می باشد. قرض گیرنده سودی را به قرض دهنده پرداخت نمی نماید اما به منظور تامین هزینه های اداری مبلغ ناچیزی تحت عنوان کارمزد پرداخت وام قرض الحسنه و امور مربوطه از مشتری دریافت می گردد (4%).
موارد اعطای قرض الحسنه :
1 ) تامین وسایل و سایر امکانات موردنیاز برای افرادی که فاقد اینگونه امکانات می باشد در قالب تشکلهای تعاونی.
2 ) کمک به افزایش تولید (کشاورزی و صنعتی).
3 ) رفع نیازهای ضروری .
نیازهای ضروری :
1 ) کمک هزینه ازدواج ؛
2 ) کمک هزینه تهیه جهیزیه ؛
3 ) کمک هزینه تحصیل ؛
4 ) هزینه درمان بیماری ؛
5 ) تعمیر و تامین مسکن ؛
6 ) رفع نیازهای متفرقه.
ضوابط اعطای قرض الحسنه :
1 ) حصول اطمینان از نیاز متقاضی ؛
2 ) حصول اطمینان از ایجاد کار ؛
3 ) حصول اطمینان از افزایش تولید ؛
4 ) حصول اطمینان از مصرف قرض الحسنه توسط شخص متقاضی ؛
5 ) حصول اطمینان از عدم بدهی قرض الحسنه به سایر بانکها ؛
6 ) حصول اطمینان از سکونت متقاضی در محدوده فعالیت بانکی که متقاضی جهت دریافت وام مراجعه می نماید.
تبصره :
1 ) اعطای قرض الحسنه به کارکنان شاغل در بانکها ممنوع می باشد.
2 ) اعطای قرض الحسنه جهت رفع احتیاجات ضروری بانکها طبق مقررات و ضوابط مربوط به خود بلامانع است.
3 ) اعطای قرض الحسنه به واحدهای صنعتی که کالاهای غیرضروری تولید می نمایند ممنوع می باشد.
4 ) صدور منابع قرض الحسنه (مجموع مانده حسابهای قرض الحسنه) باید صرف مصارف (وامهای) قرض الحسنه گردد.
5 ) مدت بازپرداخت قرض الحسنه می تواند تا 5 سال درنظر گرفته شود (برای واحدهای تولیدی و صنعتی برای رفع نیازهای ضروری حداکثر تا 3 سال).
مدارک لازم جهت دریافت قرض الحسنه :
1 ) درخواست مشتری ؛
2 ) داشتن حساب یا افتتاح حساب ؛
3 ) تصویر مصوق شناسنامه و کارت ملی ؛
4 ) ارائه مسندات موضوع قرض الحسنه مثال اگر ازدواج عقدنامه ؛
5 ) تکیمل قرارداد مربوطه ؛
6 ) استعلام عدم بدهی قرض الحسنه به سایر بانکها ؛
7 ) اخذ اطلاعات اعتباری (متقضای و ضامنین) ؛
8 ) وثیقه (به میزان 100%).
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 41 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود با لینک مستقیم
دانلود مقاله ابزارهای اعتباری در بانک ها 
