فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 77 صفحه
فهرست
رنگ آمیزی در میکروب شناسی
اهداف رنگ آمیزی
انواع رنگ در میکروب شناسی
مقدمات رنگ آمیزی
رنگ آمیزی ساده
رنگ آمیزی منفی
رنگ آمیزی گرم
نمونه های بالینی برای رنگ آمیزی گرم
روش رنگ آمیزی گرم
گزارش نتایج رنگ آمیزی گرم
نکات مهم در رنگ آمیزی گرم
رنگ آمیزی دیواره سلولی
رنگ آمیزی اسپور
رنگ آمیزی اسید – پایدار
رنگ آمیزی کپسول
رنگ آمیزی دانه های ولوتین
رنگ آمیزی دانه های چربی
رنگ آمیزی دانه های ذخیره ای پلی ساکاریدی
رنگ آمیزی هسته
رنگ آمیزی تاژک
رنگ آمیزی در میکروب شناسی :
یکی از مشخصات مهم باکتری ها که به شناسایی آنها کمک می کند. رنگ پذیری آنها با رنگ های مختلفی است که برای این منظور به کار می روند.اولین گام در شناسایی باکتریها بررسی مستقیم آنها در زیر میکروسکوپ است.برای این منظور می توان از روشهای زیر استفاده کرد
- بررسی و مشاهده سلولهای زنده و بدون رنگ آمیزی
- بررسی و مشاهده سلولهای مرده و رنگ آمیزی شده با مواد رنگی
باکتریهای زنده تقریبا" بی رنگ بوده و تضاد کافی با محیط خود ندارند لذا بدون رنگ آمیزی بخوبی در زیر میکروسکوپ دیده نمی‌شوند ولی از نظر شیمیایی کاملا"با محیط اطراف خود متفاوتند. این اختلاف شیمیایی اساس رنگ آمیزی آنها می گردد، زیرا ماده رنگی با مواد شیمیایی موجود در باکتریها واکنش نشان داده و موجب رنگ آمیزی آنها می شود. رنگ آمیزی علاوه بر افزایش کنتراست بین باکتری و محیط، ممکن است به افتراق و شناسایی باکتریها نیز کمک نماید رنگ های مختلفی که برای این منظور به کار می روند.این رنگ ها در حالت کلی یا رنگ های عمومی هستند یعنی همه باکتری ها را یکسان رنگ می کنند مثل متیلن بلو و یا بصورت رنگ های اختصاصی و افتراقی هستند که فقط گروه خاصی از باکتری ها را رنگ آمیزی می نمایند.
با وجود پیشرفتهای تکنیکی فراوان در زمینه باکتریولوژی، مطالعه گسترش رنگ آمیزی شده هنوز به عنوان بهترین روش تشخیص فوری عفونت های باکتریال مطرح است . در این روش ، بررسی ترشحات، مواد آسپیره شده، مایعات بدنی نظیر مایع مغزی نخاعی (C.S.F) و ادرار از اهمیت خاصی برخوردار است. در این روش علاوه بر مشاهده شکل ، شناسایی و پی بردن به اندازه باکتریها و بررسی سلولهای موجود در نمونه، تشخیص فرآیند التهابی نیز امکان پذیر است.
اهداف رنگ آمیزی
- نشان دادن میکروارگانیسمها و سلولهای موجود در نمونه.
- مشاهده شکل ، اندازه وترتیب قرار گرفتن میکروارگانیسم های مورد مطالعه
- مشاهده اجزایی مانند فلاژل، اسپور، کپسول، دانه های متاکروماتیک و ...
- تفکیک میکروارگانیسمها براساس خواصی چون ساختمان شیمیایی دیواره سلول . مثال رنگ آمیزی گرم
اصول رنگ‌آمیزی:
برای اینکه یک ماده بتواند باکتریها و بافتها را رنگ آمیزی کند باید علاوه بر ریشه رنگی که کروموژن نامیده می شود ریشه دیگری نیز داشته باشد که پس از حل شدن در آب یونیزه شده و ماده رنگی را دارای بار الکتریکی مثبت و منفی نماید تا بتواند با مواد اسیدی یا بازی سلولها ترکیب شود که آن را ریشه اگزوکروم می نامند. رنگهائی که پس از یونیزه شدن دارای بار الکتریکی منفی باشند بنام رنگ هائی اسیدی (آنیونیک) معروف هستند رنگ‌های اسیدی مانند ائوزین، فوشین اسیدی، روزبنگال بدلیل دارا بودن بار منفی به اجزایی از سلول که دارای بار مثبت هستند اتصال پیدا میکنند.
رنگهائی پس از یونیزه شدن دارای بار الکتریکی مثبت باشند بنام رنگ هائی قلیایی (کاتیونیک) نامیده می شوند مانند متیلن بلو، فوشین بازی، کریستال ویوله، سافرانین و مالاشیت گرین بدلیل دارا بودن بار مثبت به اجزایی از سلول که دارای بار منفی هستند متصل می‌شوند. رنگ آمیزی بر اساس پیوند‌های یونی بین بار‌های مخالف صورت می‌گیرد. میکروب‌ها بدلیل دارا بودن شارژ الکتریکی منفی با رنگ‌های قلیایی و بازی (کاتیونیک) بهتر رنگ می‌شوند.
سطح باکتریها دارای خصوصیات اسیدی است زیرا تعداد زیادی گروه‌های کربوکسیل (-COOH) در سطح سلول قرار دارد گروه‌های کربوکسیل بنیان‌های اسیدی در اسید‌های آمینه هستند تعداد زیادی اسید آمینه در دیواره سلول وجود دارد با یونیزاسیون این گروه‌هاسطح سلول دارای بار منفی می‌شود.
-COOH -COO- + H+
ژنوم در باکتریها در داخل سیتوپلاسم پراکنده است اسید‌های نوکلوئیک بدلیل وجود یون‌های فسفات دارای بار منفی هستند و براحتی با رنگ‌های کاتیونیک پیوند برقرار میکنند.
انواع رنگ آمیزی در میکروب شناسی:
روشهای مختلفی برای رنگ‌آمیزی باکتریها وجود دارد. در یک روش آنها را به انواع ساده و مرکب تقسیم‌بندی میکنند.
در رنگ‌آمیزی ساده تنها از یک رنگ مانند متیلن بلو، کریستال ویوله، سافرانین و فوشین استفاده می‌شود. در این رنگ‌آمیزی همة سلولها به یک صورت رنگ می‌گیرند.
در رنگ‌آمیزی مرکب از دو یا چندین رنگ استفاده می‌شود. این نوع رنگ‌آمیزی علاوه بر تسهیل امکان مشاهدة اشکال مرفولوژیک باکتریها، گروه‌های مختلف باکتریها را نیز از همدیگر تفکیک می‌کند. رنگ آمیزی مرکب می تواند رنگ آمیزی افتراقی، رنگ آمیزی اختصاصی و یا رنگ آمیزی انتخابی و .. باشد مانند رنگ آمیزی گرم که یک در آمیزی افتراقی بوده و در آن باکتریهای گرم مثبت بصورت بنفش و باکتریهای گرم منفی بصورت قرمز مایل به صورتی رنگ می‌گیرند. رنگ آمیزی ذیل نلسون نوعی دیگری از رنگ آمیزی مرکب و اختصاصی است که برای رنگ‌آمیزی باکتریهای اسید فست (Acid Fast) مانند مایکوباکتریوم‌ها بکار می رود.
در روش دیگر آنها را به انواع مثبت و منفی تقسیم‌بندی میکنند
در رنگ‌آمیزی مثبت باکتری رنگ می‌گیرد ولی محیط رنگ نمی‌گیرد لذا باکتریها بصورت اجسام تیره و یا رنگی در یک زمینة روشن مشاهده می‌شوند. مانند رنگ‌آمیزی ساده و گرم
در رنگ‌آمیزی منفی برعکس، محیط رنگ می‌گیرد ولی بدلیل عدم توانایی نفوذ رنگ در سلول، باکتری رنگ نمی‌گیرد. لذا باکتری بصورت یک جسم روشن در یک زمینة تاریک دیده می‌شود. مانند رنگ‌آمیزی مرکب چین برای کپسول پنوموکوک.
مقدمات رنگ آمیزی :
- تهیه گسترش
لامی که برای این منظور بکار می رود باید خشک ، تمیز و عاری از چربی و ترجیحا" لام نو و تازه باشد. قبل از تهیه گسترش بایستی مشخصات بیمار یا نمونه بروی لام با مداد الماس یا ماژیک و یا برچسب خاص ثبت گردد. در صورتیکه از ماژیک برای علامت گذاری لام استفاده می شودبایستی علامت روی لام را توسط یک چسب نواری پوشانده شود تا در وراحل شستشو پاک نشود.
برای تهیه گسترش از محیط کشت مایع با استفاده از حلقه فیلدوپلاتنین یا پیپت پاستورو یا سواب، مقدار کمی از مایع حاوی نمونه مورد آزمایش را برداشته در وسط لام قرار دهید سپس آن را همچون ورقه نازکی روی لام گسترش دهید.هنگامی که از محیط کشت جامد گسترش تهیه می نمایید. ابتدا باید یک قطره سرم فیزیولوژی را روی لام ریخته سپس با فیلدوپلاتین مقداری از کلنی باکتری را برداشته و در قطره سرم فیزیولوژی روی لام حل کنید تا شیرابه یکنواختی تهیه شود بعد آن را در وسط لام پخش نمایید. علت اینکه از آب مقطر برای تهیه لام استفاده نمی کنیم این است که آب مقطر فشار اسمزی را تغییر داده و باعث لیز باکتری ها می شود.
تحقیق درباره روش های رنگ آمیزی و تهیه محلول های کاربردی جهت تشخیص افتراقی در میکروب شناسی
