مقدمه
هدف هر موسسه تولید کالا و خدمات به اقتصادی‌ترین شیوه‌ی ممکن است. به منظور تحقق چنین هدفی لازم است روشهای انجام کار طراحی و در عمل به اجرا درآیند. روشهایی که ضمن حفظ سلامت و ایمنی نیروی کار در محیط کار، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت محصول را به دنبال داشته باشند. همچنین برای برنامه‌ریزی تولید و نیروی انسانی، برآورد هزینه تولید، نظارت بر حسن انجام کار، تعیین زمان تحویل کالا به مشتری و برقراری نظام پرداخت دستمزد و حقوق بر اساس میزان کار، ضرورت دارد زمانهای استاندارد را برای هر یک از کارها و فعالیت‌هایی که لازمه‌ی تولید عملیات می‌باشند، مشخص شوند.
مطالعه‌ی کار 1: به مجموعه روشهایی گفته می‌شود که با مطالعه و بررسی و تجزیه و تحلیل روشهای موجود انجام کار بهبود آنها و تعیین زمانهای استاندارد برای انجام کار بهبره‌وری و کارآیی سازمان کمک می‌کند.
روش سنجی2 : به ثبت، و بررسی سیستماتیک روشهای موجود انجام کار با نگرشی انتقادی پرداخته و راهها و روشهایی موثرتر، ساده‌تر، و اقتصادی‌تر را برای انجام کار به منظور افزایش کارآیی و بهره‌وری در موسسه طراحی و پیشنهاد می‌کند.
کار سنجی3 : به مجموعه روشهایی که به منظور بررسی و تعیین زمان لازم برای این که یک کارگر واجد شرایط بتواند کار خاصی را در سطح معینی از عملکرد انجام دهد گفته می‌شود.
درباره‌ی مطالعه‌ی کار و دامنه آن گه‌گاه استنباط‌های غلطی می‌شود؛ برخی از افراد فقط به یکی از جنبه‌ی آن یعنی مطالعه‌ی زمان توجه دارند و گاهی اوقات آن را با برنامه‌ی دستمزد- انگیزش معدل می‌دانند و یا مطالعه‌ی کار را صرفاً در بنگاه‌های بزرگ صنعتی که دارای تولید انبوه می‌باشند، قابل استفاده می‌دانند. در حالی که مطالعه‌ی کار می‌تواند در کلیه بنگاهها اعم از کارخانه‌ها، مزارع، ادارات، بانک‌ها، رستوران‌ها، هتلها، سوپر مارکت‌ها، پمپ بنزین‌ها و تعمیر‌گاهها کاربرد داشته باشد.
مطالعه‌ی کار به مدیریت کمک می‌کند تا علل مشکلات و مسائل را در سازمان خود به خوبی درک کرده و بتواند در جهت بهبود روشها و تقلیل زمان انجام کار به منظور افزایش بهره‌وری و کارآیی اقدامات لازم را انجام دهد.
تاریخچه‌ی روش سنجی
روشهای مطالعه‌ی کار در قالب دو روش مستقل از هم یعنی مطالعه‌ی زمان ومطالعه‌ی روش (که قبلاً به مطالعه‌ی حرکت1 معروف بود) رشد کرد. به همین دلیل در گذشته و امروزه در برخی از متون، مطالعه‌ی زمان و حرکت2 نیز می‌نامند.
استخدام فردریک تیلور در سال 1881م. در کارگاه کمپانی فولادسازی میدوال سبب شد، سیستم موجود به فرم مورد علاقه‌ی وی تغییر جهت داده، در نتیجه او به سرعت به سمت سرپرستی کارگران رسید و تصمیم گرفت تلاشی در جهت تغییر مدیریت انجام دهد. به این ترتیب که ً به جای مغایرت منافع کارگران و مدیران، آنها را همسو کند. ً و از این رو بیان داشت که ً بزرگترین مانع بین همکاری کارگران و مدیریت در این است که مدیریت تصور درستی از مقدار کار روزانه کارگر ندارد. ً
تیلور در سال 1883 با روش سیستماتیک مطالعه‌ی کار توانست یک کار مشخص را به عناصری تقسیم کرده و تک تک این عناصر را بررسی کند. وی هنگامیکه در کارخانه‌ی فولادسازی رئیس گروه بود با این مسئله روبرو شد که چه روشی بهترین راه انجام کار است؟ و یا چه چیزی یک روز کاری را تشکیل می‌دهد؟ تیلور به کارش اهمیت می‌داد و انتظار داشت که افراد زیر دستش کارشان را به خوبی انجام دهند. او برای خودش مطالبی تنظیم نمود تا بتواند بهترین روش انجام کار را پیدا نماید. مجموعه‌ی مطالب تنظیم شده‌ی خود را به کارگران تعلیم می داد و همه‌ی شرایط را طوری ایجاد می‌کرد که کارگران بتواند کارشان را به روش پیشنهادی او انجام دهند. در ضمن تعداد محدودی زمان استاندارد برای انجام کارها تعیین کرد و سپس به کارگرانی که کار را به شکل تعریف شده انجام می‌دادند، جایزه و پاداش می‌داد.
تیلور تشخیص داد که تعیین بهترین روش انجام کار، از مهمترین کارهای مدیران است. او بیان کرد که یکی از وظایف مهم مدیریت این است که ً یک روش علمی برای تمام کارهای انسان تدوین کند. ً او در این راستا با هر مسئله‌ی جدیدی با روش علمی برخورد می کرد.
بر اساس نظریات تیلور، همانگونه که مدیران صنعتی امروز معتقد هستند، مطالعه‌ی کار از یک طرف موجب افزایش کارآیی در کارخانه و از طرف دیگر موجب افزایش حقوق کارگران بوده و در عین حال کاهش قیمت تمام شده را نیز به همراه دارد.
تجزیه و تحلیل حرکات یا فن صرفه‌جویی در حرکات یکی از نتایج مکتب علمی فردریک تیلور است. با بررسی‌های مداوم و علمی خود در کارخانه‌های صنعتی آمریکا، متوجه گردید که مقدار قابل توجهی از انرژی و وقت کارگران صرف حرکات بیهوده و تلاش‌های غیر مفید می‌شود. به نظر وی، علت اساسی این امر آشنا نبودن با نحوه‌ی صحیح حرکت دادن دست، پا و بدن هنگام انجام کار بود، او عقیده داشت که مدیران هر سازمان باید با بررسی و تجزیه و تحلیل حرکات دست، پا و بدن کارگر، حرکات لازم برای انجام هر کار را به حداقل تقلیل دهند و بدین ترتیب، ضمن جلوگیری از خستگی کارگر، سطح کارآیی و راندمان کار را نیز افزایش دهند.
امروزه از تجربیات تیلور در سنجش زمان به منظور بالا بردن راندمان کار یک کارخانه و تشویق کارگران با فراهم آوردن مزایا و حقوق بالاتر و بالاخره تحویل دادن محصول با تمام مشخصات لازم با هزینه‌ی کمتر برخوردار می‌باشیم.
توسعه‌ی فعالیتهای مطالعه‌ی روش توسط گیلبرت‌ها :
به دنبال نظریات تیلور مبنی بر لزوم تجزیه و تحلیل حرکات، فرانک گیلبرت و همسرش لیلیان گیلبرت، کوششهای فراوانی صرف پایه‌گذاری آن توسط روش علمی تجزیه و تحلیل حرکات کردند و در این زمینه موفقیت‌های بزرگی کسب نمودند. در اثر تلاش‌های تیلور، فرانک ولیلیان گیلبرت، تجزیه و تحلیل حرکات به عنوان یکی از فنون ساده کردن کار و یکی از ملزومات اندازه‌گیری کار شناخته شد.
اهداف مطالعه‌ی کار :
مطالعه‌ی کار، مطالعه‌ی درباره‌ی روشها و سیستم‌ها و زمانهای انجام کار است که به منظور اهداف زیر انجام می‌گیرد:
ا0 طراحی سیستم‌ها و روشهای بهتر، کارآمدتر و کم هزینه‌تر و اقتصادی‌تر برای انجام کار.
2. استاندارد کردن سیستم‌ها و روشهای علمی انجام کار.
3. تعیین زمانهای استاندارد برای انجام کار.
4. کمک به آموزش کارکنان جهت اجرای روشها بهتر کار.
منافع ناشی از مطالعه‌ی کار :
مطالعه‌ی کار از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در زیر دلایل این اهمیت در سازمان ارائه شده‌اند:
الف) در برنامه‌ریزی تولید: روش استاندارد و زمان استاندارد کارها در تعیین این که:
- چگونه تولید باید انجام شود؟
- در هر دوره‌ی زمانی چه مقدار تولید شود؟
- تعیین ظرفیت تولید.و نظایر آن بسیار مهم است.
ب) در متعادل کردن خط تولید: توازن تولید عبارت است از تلاش در یکسان کردن زمان استاندارد در ایستگاه‌های کاری بطوری که تأخیری در تولید به وجود نیاید. اساس و مبنای برقراری و ایجاد و توازن در خط تولید، روش سنجی و کار سنجی میباشد.
ج) تعیین قیمت تمام شده‌ی محصول: قیمت تمام شده‌ی محصول عبارت است از مجموعه‌ی هزینه‌های مواد، نیروی انسانی، ماشین‌آلات، سربار و هزینه‌های غیرمستقیم. در این مورد نیز با دانستن زمان لازم برای انجام کار حداقل تعداد کارگران می‌توان هزینه‌ی مستقیم نیروی انسانی را به دست آورد و از اینجا با در نظر گرفتن هزینه‌ی سایر عوامل، قیمت تمام شده‌ی محصول را محاسبه کرد.
د) پیش بینی ماشین آلات و نیروی انسانی مورد نیاز : برای اینکه بتوانیم در هنگام احداث هر واحد تولیدی تعداد انسانی وماشین آلات مورد نیاز را برآورد کنیم لزوماً باید اطلاعات مربوط به مجموعه‌ی عملیات مختلف اعم از دستی و ماشینی را به همراه زمان انجام آنها در دست داشته باشیم. با داشتن زمان مفید کار روزانه و ظرفیت ماشین‌آلات و هدف برنامه‌ی تولید می‌توان تعداد ماشین‌آلات و نیروی انسانی مورد نیاز را برآورد نمود.
ه) تهیه‌ی شاخصهایی برای نظارت و ارزیابی کارآیی نیروی انسانی وماشین‌آلات : بر اساس استاندارد زمان انجام کار می‌توان نظام پرداخت حقوق و دستمزد را بنیان نهاده و طبق آن کارآیی افراد را سنجیده وتشویق و تنبیه را انجام داد ونظارت بر کار را اعمال نمود.
به طور کلی کارسنجی و روش‌سنجی کمک به برنامه‌ریزی تولید، افزایش کارآیی نیروی انسانی و نظارت و کنترل برانجام کارها می‌کند. با روش‌سنجی اقتصادی‌ترین روشها اننتخاب شده و یا تعیین زمان استاندارد کار می‌توان تعداد نیروی انسانی و ماشین‌آلات مورد نیاز را برآورد کرده و قیمت تمام شده‌ی محصول را به دست آورد. همچنین بر اساس کارسنجی و روش‌سنجی می‌توان شاخصهایی برای سنجش عملکرد افراد به دست آورد و نظامی برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان بر اساس کارآیی افراد بنیان نهاد. مطالعه‌ی کار ابزار قوی ومفیدی دردست مدیران و مجریان و مسئولان در جهت افزایش کارآیی و بهره‌وری میباشد.
کاربرد روش‌سنجی و کارسنجی در امور اداری و تولیدی :
اغلب بررسیها تا قبل از جنگ جهانی دوم در زمینه‌های روش‌سنجی و زمان‌سنجی معطوف به کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی بود و به امور اداری و دفتری اهمیت کمتری داده می‌شد. علت این بود که سازمانهای صنعتی، هزینه‌های اداری و دفتری جزء کوچکی از هزینه‌های مربوط به تولید را تشکیل می‌داد. اما پس از جنگ جهانی دوم به علت وسعت امور سازمان‌ها و افزایش حجم خدمات و اهمیت کارهای اداری که برای سازمان دادن و انجام امور تولیدی و صنعتی لازم است، مدیران متوجه شدند که هزینه‌های اداری و دفتری درصد قابل توجهی از هزینه‌ها را در مقایسه با هزینه‌های تولیدی تشکیل می‌دهند. به این علت در سال‌های اخیر روش‌سنجی و زمان‌سنجی در اندازه‌گیری کارهای اداری و دفتری مورد توجه خاص قرار گرفته و تجزیه تحلیلگران سیستم‌ها همواره می‌کوشند با تجزیه و تحلیل مداوم و ابداع و بکرگیری روشهای صحیح، حجم کارها و زمان لازم برای انجام کار را تعیین نمایند.
به تدریج و با توسعه‌ی تکنیک‌های زمان و حرکت‌سنجی، در دهه‌ی اخیر چنین احساس شد که عبارت فوق با توجه به کاربرد وسیع آن در فعالیتهای تولیدی و غیر تولیدی غیرکافی و همین طور بسیار کوچک و محدود میباشد و نتیجتاً عبارات زمان‌سنجی تبدیل به ً روش‌سنجی ًو ً اندازه گیری کار ًً تواماً به ً مطالعه کار ً تغییر و تحول یافته است.
به طور خلاصه تکنیک مطالعه‌ی کار (ارزیابی کار و زمان) که خود از دو تکنیک مطالعه‌ی روش و اندازه‌گیری کار فراهم آمده و در واحدهای صنعتی بخشی به نام بخش مهندسی روشها و استانداردها و در سایر سازمانهای غیر صنعتی دفتری به نام تعمیم و بهبود روش را امروزه به وجود آورده است .
مطالعه‌ی روش :
همانطور که دیدیم مطالعه‌ی روش، ثبت سیستماتیک و بررسی دقیق و منتقدانه روش فعلی انجام کار به منظور طرح و بکار بردن روشهای ساده‌تر و مؤثرتر و کاهش فعلی انجام کار به منظور طرح و بکار بردن روشهای ساده‌تر و مؤثرتر و کاهش هزینه‌ها میباشد. اصطلاح روش‌سنجی به جای (مطالعه‌ی حرکت) به طور چشمگیری مورد استفاده قرار گرفته است اما در ترمینولوژی مهندسی صنایع تعاریفی به طور جداگانه برای مطالعه‌ی روش و مطالعه‌ی حرکت آمده است؛ که بنابر آنها مطالعه‌ی حرکت بر حرکات دستی و چشمی در ایستگاه‌های کاری (موقع عملیات کاری) محدود می‌شود. اما با وجود ً مطالعه‌ی حرکات ً بعضی مواقع در متن کتابها به همان معنی ً مطالعه‌ی روش ً مورد استفاده قرار گرفته است.
موضوعات مطالعه‌ی روش :
. بهبود فرآیند و روشهای کاری؛
. بهبود استقرار تجهیزات در کارگاه و ایستگاه کاری و بهبود طرح استقرار ماشین‌آلات و تجهیزات؛
. صرفه جوئی در بکارگیری نیروی انسانی و کاهش کارهای پر زحمت، خسته کننده و غیر ضروری؛
. ایجاد بهتر از مواد اولیه، تجهیزات و نیروی انسانی؛
. ایجاد و توسعه‌ی محیط فیزیکی بهتر برای کار؛ و
. طراحی میز کارها و ایستگاه‌های کاری با توجه به اصول اقتصادی حرکات و مهندسی فاکتورهای انسانی.
این‌ها تعدادی از زمینه‌های مناسب مطالعه‌ی روش برای مسائل و مشکلات از طرح استقرار پیچیده تا ریزترین حرکات کارگران روی اعمال تکراری، در هر محل هستند.
دستورالعمل کلی :
هنگامی که هر مشکل و مسئله بررسی شد، بایستی آنها معین شده و به طور منظم و متوالی آنالیز شوند. چنانچه یک توالی ممکن است به صورت زیر خلاصه شود:
- تعریف مشکل یا مسئله؛
- بدست آوردن همه‌ی عوامل مربوط به مشکل؛
- بررسی عوامل بحرانی اما با اهمیت؛
- در نظر گرفتن راه‌های ممکن تصمیم گیری، اینکه چه دنبال شود؛
- عمل روی تصمیم گیری؛ و
- تعقیب و توسعه دادن.
مراحل مطالعه‌ی روش :
1- انتخاب: انتخاب کاری که ضرورت دارد مورد تجزیه و تحلیل و مطالعه قرار گیرد.
2- ثبت: ثبت کلیه‌ی جزئیات روش موجود با مشاهده‌ی مستقیم آنها در قالب ابزار ترسیمی مناسب.
3- بررسی: بررسی دقیق اطلاعات و منتقدانه اطلاعات جمع‌آوری شده.
4- طرح و تدوین: طرح و تدوین مناسبترین روش ممکن با در نظر گرفتن شرایط واقعی نه کاذب.
5- تعریف: تعریف روش جدید با توجه به زمان مربوط.
6- بکارگیری: بکارگیری روش جدید بر مبنای استانداردهای تعیین شده در زمان مجاز آن.
7- ابقاء: ابقاء استانداردهای جدید به وسیله‌ی روشهای صحیح کنترل.
این‌ها هفت مرحله‌ی عمده و مهم در کابرد مطالعه‌ی روش هستند که هیچ یک از مراحل را نمی‌توان حذف کرد (به طور دقیق به هم پیوسته و مرتبط است). و به شرایط اینکه به طور سیستماتیک در مراحل ارزیابی مشکلات و بررسی یافتن راه‌حلهای آنها بکار گرفته شود، موفقیت را تثبیت خواهد کرد. با افزایش مرحله‌ی زمان‌سنجی به عملیات فوق، مراحل ارزیابی کار و زمان تکمیل می‌گردد و معمولاً پس از طرح و تدوین روش جدید، عملیات تعیین زمان استاندارد صورت می‌گیرد.
مطالعه‌ی روش از اهمیت خاصی برخوردار است ونباید نسبت به آن بی‌توجه بود و آن را کاری ساده و کم اهمیت دانست.
فصل دوم :
معرفی شرکت نفت بهران
1- تاریخچه‌ی شرکت
2- نوع محصولات تولیدی
3- نمودار سازمانی و تشکیلات
4- معرفی اجمالی عملیات
5- بررسی عملکرد شرکت بوسیله‌ی محاسبه‌ی نسبت‌های مالی
تاریخچه‌ی شرکت نفت بهران
شرکت نفت بهران در سال 1341 با شرکت چند ملیتی اکسان (exon) تاسیس شد و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی؛ محصولات خود را با نام تجاری esso به بازار عرضه می‌نمود.
در حال حاضر این شرکت تحت پوشش بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی ایران و با علامت تجاری بهران فعالیت می‌کند. این شرکت با تولید بیش از صد نوع فرآورده همگام با پیشرفت‌های تکنولوژی در جهان شرکت می‌نماید.
شرکت نفت بهران با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و مجرب و بهره‌گیری از امکانات پالایشگاهی و آزمایشگاهی تحقیقات بزرگترین تولید کننده روغنهای صنعتی و ضدیخ در ایران است. این شرکت همچنین انواع روغنهای موتور؛ مکمل سوخت؛ موم‌ها پارافینی؛ روغنهای فرآیند و تولید و به بازار عرضه می‌نماید.
گروه مهندسین فروش شرکت نفت بهران جهت ارئه خدمات مشاوره‌ای به طور گسترده و مستمر با صنایع و مصرف کنندگان در تماس هستند. از جمله خدمات این گروه می‌تواند ساخت روغنهای جدید بر اساس اعلام نیاز صنایع را نام برد.
ساخت روغنهای جدید بر مبنای نیاز صنایع معادل با مشخصات محصولات و یا بر اساس نمونه‌ی ارسالی؛ با همکاری واحد پژوهش شرکت نفت بهران به کمک تجزینه نمونه؛ انجام آزمون‌های فیزیکی؛ شیمیایی و بررسی شرایط کار برد انجام در اکثر مواقع؛ منجر به ارائه فرمولاسیون روغن معادل و جایگزینی اقلام وارداتی می‌شود در نتیجه علاوه بر تامین نیاز صنایع؛ صرفه‌جویی ارزی نیز مستمر می‌گردد.
از جمله‌ی محصولات ساخته شده به این طریق؛ می‌توان از انواع روغنهای برش؛ روغنهای عملیات ماشین کاری فلزات؛ روغنهای گرافیست‌دار برای مصرف در درجه حرارتهای بالا؛ روغنهای کمپرسورهای پستونی؛ ............ را نام برد.
محصولات ویژه براساس سفارش و با توجه به مقدار مورد نیاز قابل تولید هستند.
در برخی موارد که ساخت محصول مورد نیاز در شرایط فعلی امکان پذیر نیست، با توجه به روابط گسترده شرکت با تولید کنندگان بین‌المللی، تامین نیاز صنایع به این گونه روانکار به کمک واحد بازرگانی خارجی شرکت نفت بهران انجام می‌شود.
روغن و روانکاری
تاریخچه روانکاوی:
روانکاوی یا Tribo به عنوان علم تسهیل حرکت نسبی سطوح در تماس با یکدیگر تعریف شده است و سابقه آن به زمان پیش از پیدایش چرخ و استفاده از گردش آن به دور خود به منظور ایجاد حرکتی روان بر می‌گردد.
در هر کجا سطوح در جوار و در تماس با یک دیگر دارای حرکت نسبی هستند و روانکاری نقش مهمی در انجام حرکت به نحو صحیح، و اقتصادی ایفاء می‌کند.
عدم روانکاری صحیح ماشین‌آلات علاوه بر آنکه باعث تقلیل راندمان میکانیکی و پایین آمدن بازده زمانی ماشین می‌شود، منتج به فرسایش بیش از حد، فرسودگی و از کار افتادگی زودرس نیز می‌گردد.
اهم وظایف روغنهای روان ساز:
1) روانکاوی: به حداقل رساندن اصطحکاک و سائیدگی قطعات در حین کار با تشکیل لایه روغن با ضخامت مناسب بین قطعات متحرک.
2) انتقال حرارت: انتقال حرارت ایجاد شده از سطوح مورد نظر و خنک کردن قطعات متحرک.
3) ضربه گیری: یکی از ویژگی‌های مهم روغن گرفتن ضربات در حین انجام اعمال مکانیکی بر روی قطعات است، بدین معنی که روغن از تاثیر ضربه‌های قطعات بر یکدیگر جلوگیری می‌کند.
4) حفاظت از سطوح: روغنهای روان ساز باید بتوانند سطوح قطعات فلزی را در مقابل زنگ‌زدگی و خورندگی شیمیایی محافظت کنند.
5) آب [sealing] : آب‌بندی قطعات از ویژگی‌های مهم روغن است. برای مثال روغن موتور با تشکیل لایه‌ای از روغن بین پیستون و سیلندر در موتورهای احتراق داخلی از فرار گازهای متراکم شده جلوگیری می‌نماید.
6) انتقال مواد {حمل ذرات} : روغنهای روانساز باید بتوانند ذرات ناشی از سائیدگی قطعات و مواد ناشی از تجزیه و سوخت را به صورت معلق نگه دارند و با خود حمل می‌کنند.
7) انتقال نیرو: روغنهای روانساز در بعضی موارد نقش انتقال نیرو را بر عهده دارند.
ویژگی های روغنهای روانساز:
1) باید دارای گرانروی مناسب و فریب اصطلاک بسیار کم میباشد. قابلیت روانکاری قسمتهای مختلف دستگاه را به خوبی داشته باشد.
2) در مقابل حرارت مقاوم باشند و اکسیده نشوند.
3) خاصیت پاک کنندگی مناسب داشته باشند و پس از کار مداوم و حرارت زیاد، موادسنجی و رسوبات در لابهلای قطعات تشکیل ندهند.
4) دارای شاخص گرانروی بالا باشند.
5) با ایجاد لایه نازکی در روی سطوح متحرک که با یکدیگر در تماس هستند، از سائیدگی و فرسودگی آنها جلوگیری می‌نمایند.
6) در حین عملیات، ایجاد کف ننمایند.
7) زنگ‌زدگی و خوردگی مواد شیمایی بر روی قطعات را کنترل ننمایند.
8) با قطعات لاستیکی و پلاستیکی سازگاری کامل داشته باشند.
روش تولید روغنهای روانساز :
روغنهای روانساز عمدتاً منشاء معدنی داشته و از نفت خام تهیه می‌شوند. فرآیند تهیه روغنهای روانساز در پالایسگاه شامل دو مرحله تقطیر در فشار یک اتمسفر و تقطیر در خلاء است.
برش روغن به عنوان یکی از محصولات تقطیر در خلاء است و ماده اولیه‌ی واحدهای روغن‌سازی وارد پالایشگاه شرکت نفت بهران می‌شود. برش روغن تحت یک رشته عملیات پالایش به روغن پایه تبدیل می‌گردد.
روغن پایه تولید شده ویژگی‌های لازم برای روانسازی مناسب را ندارد و بسته به نوع وظیفه‌ای که از آن انتظار می‌رود، مواد افزودنی مختلف به آن افزوده می‌شود.
نمودار زیر مراحل پالایش روغن پایه در پالایشگاه شرکت نفت بهران را نشان می‌دهد:
رافینیت حاوی روغن لوبکات
روغن پایه نهایی روغنهای موتور
روغنهای‌دنده خودر
روغنهای صنعتی
انواع گریس
نوع محصولات تولیدی :
مهمترین محصولات شرکت نفت بهران عبارتند از:
- بهران پیشتاز: روغن موتور بنزینی/ دیزلی، مطابق با استاندارد بین‌المللی
- بهران تکتاز: روغن موتور بنزینی/ دیزلی، مطابق با استاندارد بین‌المللی
- بهران گاز سوز: روغن مخصوص موتورهایی با سوخت دوگانه (گاز و بنزین)
- بهران خودرو: روغن موتور بنزینی مخصوص پژو 405 دارای مجوز پژو فرانسه
- بهران رخش: روغن موتور بنزینی/ دیزلی ممتاز چند درجه‌ای
- بهران توان: روغن موتور بنزینی
- بهران سیکلت: روغن موتور دو زمانه ممتاز با سطح کیفیت
- بهران دوچرخ: روغن موتور دو زمانه ممتاز با سطح کیفیت
- بهران تندر: روغن چهار زمانه موتور سیکلت
- بهران رعد: روغن موتور دیزلی مطابق با استاندارد بین‌المللی
- بهران آذرخش ویژه: روغن موتور ممتاز دیزلی سوپرشارژ
- بهران لنج: روغن موتور دیزلی مخصوص دیزل‌های ثابت سنگین
- بهران لوکوموتیو: روغن موتور دیزلی مخصوص لوکوموتیوهای ذوب آهن
- بهران MZ ویژه: روغن موتور مخصوص موتورهای دیزلی بنز
- بهران اتوماتیک (ATF): روغن ویژه جعبه دنده‌های اتوماتیک و جعبه فرمان‌های هیدرولیک
- بهران سمند ویژه: روغن دنده ممتاز (دیفرانسیل)
- بهران سمند: روغن دنده ویژه‌ی انواع جعبه دنده
- بهران بردبار: روغن دنده صنعتی
- بهران توربین: روغن ویژه‌ی توربین‌های گازی
- بهران درفش: روغن گردشی و هیدرولیک مرغوب
- بهران دورگر: روغن هیدرولیک چند درجه‌ای
- بهران هیدرولیک H: روغن هیدرولیک با قابلیت فیلتر شدن عالی
- بهران هیدرولیک: روغن ویژه‌ی پمپهای هیدرولیکی ریخته‌گری ضدآتش
- بهران نورد 546: روغن مخصوص غلتک‌های نورد فولاد
- بهران کمک فنر: روغن مخصوص کمک فنرهای پیستونی انواع خودروها
- بهران تراش: روغن حل شونده عملیات ماشین کاری عمومی
- بهران دوام: مکمل روغنهای تراش (میکروب‌کش)
- بهران برش: روغن ممتاز عملیات برشکاری
- بهران حرارت: روغن ویژه‌ی انتقال حرارت مناسب برای سیستمهای بسته
- بهران گردان ویژه: روغن ممتاز ماشین‌های کشاورزی
- بهران مقاوم K: روغن سه منظوره‌ی ماشین ابزار
- بهران بافت: روغن حل شونده‌ی نساجی، بازدارنده‌ی الکتریسیته‌ی ساکن
- بهران نساج: روغن حل شونده‌ی نساجی، بازدارنده‌ی الکتریسیته‌ی ساکن
- بهران روان: روغن روانکار، مخصوص چرخ خیاطی، دوچرخه و لوازم خانگی
- بهران کمپرسور: روغن مرغوب کمپرسورهای پیستونی هوا
- بهران مته: روغن ویژه‌ی تجهیزات پنوماتیکی
- بهران موم پارافینی: موم‌های کم روغن برای کلیه‌ی مصارف صنعتی
- بهران رولینگ: روغن ویژه‌ی سیستمهای هیدرولیک ماشین‌آلات نورد
- بهران تایر: روغن فرآیند صنایع لاستیک‌سازی
- بهران موتور شوی: اسری مخصوص تمیزکاری سیستم داخلی خودرو
- بهران بهمن: ضد یخ، ضدجوش و ضدزنگ ویژه
- بهران دی: ضدیخ ویژه‌ی خودوهای دیزلی
- بهران رادیاتور: ضدجوش و ضدزنگ ویژه‌ی سیستم خنک کننده‌ی خودوها
- بهران اکسیر: ماده‌ی کاهش دهنده‌ی نقطه‌ی انجماد گازوییل ویژه‌ی موتورهای دیزلی
- بهران گریس: گریسهای بهران با پایه‌ی صابونهای معدنی (سدیم، کلسیم، لیتیم)
- بهران چرم: روغن مرغوب صنایع چرم‌سازی
- بهران مینا: روغن مخصوص قالب صنایع شیشه
- بهران فیبر: روغن مرغوب صنعت فیبرسازی
- بهران محافظ: روغن ممتاز ضدزنگ و ضدخوردگی
- بهران بهسوز: مکمل گازوییل
- بهران بهزی: مکمل بنزین
- بهران بهپاک: پاک کننده‌ی دست تعمیرکاران
- بهران وایت اویل: روغن فرآیند، مصارف صنعتی
- بهران روان: روغن ویژه‌ی مصارف خانگی
- بهران شبدیز قطره‌ای: روانکار محور و غلات پمپ چاه‌های عمیق
- بهران نیرو: روغن باطری‌سازی نیرو
- بهران آبکار ویژه: روغن مرغوب عملیات حرارتی عمومی
- بهران آبکار گرم: روغن ممتاز عملیات حرارتی در شرایط سخت
- بهران پاک: ویژه‌ی تمیزکاری سیستمهای صنعتی
- بهران بندر: روغن مخصوص موتورهای دیزلی
- بهران ساحل: روغن موتور دیزلی برای شرایط سخت
- بهران جنوب: روغن موتور ممتاز بنزینی
- بهران توربین: ویژه‌ی مصرف در توربین‌های گاز، بخار آب و ...
- بهران مقاوم: روغن قطعات متحرک ماشین‌های نساجی
- بهران بافت: روغن قابل شستشو برای صنایع نساجی
- بهران دوخت: روغن ممتاز ویژه‌ی دستگاه‌های نساجی
- بهران ریس: روغن حل شونده‌ی نساجی، بازدارنده‌ی الکتریسیته‌ی ساکن
- بهران ژنراتور کلاس I: ویژه‌ی مصرف در دیزل ژنراتورهای صنایع
- بهران ژنراتور کلاس II: ویژه‌ی مصرف در دیزل ژنراتورهای سنگین صنایع
- بهران آبنوس: گریس پایه سدیم، دارای مشخصه‌ی پایداری بسیار خوب
- بهران یاقوت: گریس پایه لیتیم، دارای کارآیی خوب در دمای بالا
- بهران زمرد: گریس پایه کمپلس کلسیم
- بهران لعل: گریس پایه کلسیم
- بهران شهاب: روغن مخصوص موتورهای دیزلی سوپرشارژ و توربوشارژ.
پالایش روغن تهران (شرکت سهام عام)
نمودار کلی سازمان
پالایش روغن تهران (شرکت سهام عام)
نمودار سازمانی بهره برداری
ففففف
معرفی اجمالی عملیات:
فرآیندهای پالایش:
1) کلیات: خوراک واحد روغن‌سازی ماده‌ای به نام «لوبکات» است که یکی از محصولات برج تقطیر در خلاء پالایشگاه‌های نفتی است. «لوبکات» به علت دارا بودن (آروماتیک) و (پارافینیک) سنگین نامطلوب و نداشتن مشخصات فیزیکی لازم در سه واحد جداگانه مورد پالایش قرار می‌گیرد.
2) واحد استخراج مواد آروماتیک توسط حلال فورفورال: در این واحد در برج R.D.C که همان برج استخراج است، از اختلاط مواد لوبکات و فورفورال دو فاز مختلف تشکیل می‌شود. آروماتیکها در فورفورال حل شده و به علت دانسیته از فاز روغنی (رافینیت) جدا می‌شوند. از بالای برج، مخلوط رافینیت و حلال؛ و از پایین برج آروماتیکها (اکسترکت) و حلال خارج می‌شوند.
3) واحد موم زدائی توسط حلال‌های تولوئن و M.E.K: رافینیت حاصله از واحد فورفورال ضمن اختلاط با مخلوط حلال‌های تولوئن و M.E.K (متیل اتیل کتن) در مبدلهای برودتی سرد شده و کریستالهای پارافینی سنگین (وَکس) تشکیل می‌شوند سپس مخلوط روغن و حلال ضمن عبور از فیلترهای دوّار، تحت خلاء از کریستالهای وَکس تفکیک شده و جهت بازیابی حلال به سیستمهای بازیابی مجزا هدایت می‌گردد. محصول روغن به دست آمده خوراک واحد (هایدرو) بوده و موم حاصله پس از کاهش درصد روغن، به عنوان پارافین مرغوب به بازار عرضه می‌گردد.
4) واحد تصفیه توسط گاز هیدروژن (هایدروفینیشینگ): محصول به دست آمده از واحد M.E.K ضمن اختلاط با هیدروژن، در فشار و درجه‌ی حرارت بالا وارد رآکتور شده و از نظر رنگ و ثبات حرارتی بهبود می‌یابد؛ در این واحد مواد ناخواسته به وسیله‌ی واکنش شیمیایی از روغن جدا شده و ترکیبات غیراشباع به ترکیبات اشباع تبدیل می‌گردند. محصول بدست آمده از این واحد به عنوان روغن پایه جهت ساخت انواع روغنهای موتور و صنعتی به کار می‌رود.
واحدهای جانبی :
5) واحد تعریق، رنگبری و بسته‌بندی وکس: مطالعات طرح تولید پارافین وَکس کم روغن به روش تعریق در راستای پژوهش و دستیابی به دانش فنی صنایع روغن‌سازی در سال 1365 شروع گردیده و در سال 1370 به عنوان یک ابداع از طریق شرکت نفت بهران تحت شماره‌ی 24392 به ثبت رسید، که در آزماه 1372 با ظرفیت بالغ بر 3000 تن پارافین وَکس کم روغن راه‌اندازی گردید؛ همگام با این طرح روشهای رنگبری وَکس و بسته‌بندی آن، در دو شکل قالب و گِرانول نیز به بهره‌برداری رسید. هدف از این واحد کاهش درصد روغن در پارافین وَکس تولیدی واحد موم‌گیری بروش MEK به روش استحصال حرارتی میباشد، به نحوی که در ابتدا، وَکس در سال‌های تعریق منتقل شده و پس از انجماد، با شیب حرارتی خاص گرم گردیده و این عمل سبب جدا سازی FOOTS OIL از پارافین وَکس می‌گردد.
در ادامه‌ی این عملیات، جهت دستیابی به وَکس پایدار (درمقابل تغییر رنگ) در ابتدا به پارافین وَکس خاک رنگبر اضافه گردیده و سپس عملیات ته‌نشینی و جداسازی به روش فیلتر پرس انجام می‌گردد؛ در انتها وَکس حاصل از این مراحل در دو نوع قالب و گرانول بسته‌بندی و آماده‌ی تحویل به بازار مصرف می‌گردد.
6) واحد اختلاط با مواد افزودنی: در این واحد جهت تأمین مشخصات فیزیکی مورد نظر مطابق با استانداردهای جهانی و برای تولید انواع مختلف روغنهای موتور و صنعتی و با توجه به نوع تولیدی، روغن پایه با مواد افزودنی مناسب مخلوط می‌گردد؛ همچنین محصول ضدیخ در این قسمت تولید می‌شود.
7) واحد ظرفسازی و پرکنی: ضدیخ و روغنهای صنعتی و روغنهای موتور تولیدی در قسمت مخلوط کنی با توجه به توانائی‌های قسمت ظرفسازی و پرکنی در زمینه‌ی ساخت ظروف (کوارت فلزی- گالن فلزی – بشکه 208 لیتری) و خطوط پرکن موجود (خطوط پرکن ظروف فلزی کوارت و گالن بصورت اتوماتیک و نیمه اتوماتیک، خطوط پرکن ظروف پلاستیکی یک و چهار لیتری نیمه اتوماتیک، خطوط پرکن سطل، بشکه‌ی روغن و بشکه‌ی وَکس) در این قسمت بسته‌بندی شده و به بازار عرضه می‌شوند.
8) واحد تسهیلات (تولید آب، بخار، هوا و برق): وظیفهی تأمین تسهیلات مورد نیاز واحدها از قبیل آب صنعتی، آب سرد، بخار، هوا، آب آتش‌نشانی، برق و سوخت را واحد تسهیلات جانبی به عهده دارد. آب پالایشگاه در حال حاضر به میزان متوسط 28 متر مکعب در ساعت از خط لوله‌ی آب شهری (پالایشگاه تهران) تأمین می‌شود. آب نرم (آب صنعتی) توسط 4 مخزن سختی‌گیر با تولید متوسط 23 متر مکعب در ساعت تولید می‌شود و در جهت سرد کردن آب برگشتی از واحدها 4 برج خنک کننده وجود دارد. برای تأمین بخار فشار بالا از 4 دیگ بخار با ظرفیت اسمی 68 تن در ساعت استفاده می‌شود و از کندانس برگشتی از واحدها بخار فشار پائین تولید می‌شود. این بخار در کوره‌ی رافینیت واحد فورفورال به بخار مافوق گرم تبدیل شده و به مصارف مورد نظر می‌رسد.
وظیفهی تولید هوا در کل پالایشگاه بعهده‌ی 5 دستگاه کمپرسور به ظرفیت کلی اسمی 1500 SCFM می باشد، مصرف هوا شامل هوا جهت وسائل و ابزار دقیق و مصارف میباشد.
برق پالایشگاه از دو منبع برق شهر و نیروگاه تأمین می‌شود. حدود 1900 کیلووات از برق شهر استفاده می‌شود وظرفیت تولید نیروگاه 1500 کیلووات میباشد.
فعالیتهای آزمایشگاهی، پژوهشی و کیفی :
9) آزمایشگاه و کنترل کیفیت: به طور آزمایشاتی که در آزمایشگاه انجام می‌شود به دو دسته‌ی عادی و ویژه تقسیم می‌گردند. آزمایشات عادی که بر روی روغن پایه و محصولات انجام می‌شود شامل مشخصات فیزیکی از قبیل رنگ، مقدار آب، چگالی، گرانروی، کف، نقطه‌ی ریزش، نقطه‌ی اشتعال و خاصیت جداشدن از آب در روغنهای هیدرولیک میباشد؛ و آزمایشات ویژه که عموماً توسط قسمت کارشناسی آزمایشگاه انجام می‌شود شامل مشخصاتی مانند: T.B.N (عدد کل قلیایی)، اندازه‌گیری مقدار روی خاکستر باقی مانده و ... میباشد. این قسمت در زمینه‌ی سرویس دادن به سایر قسمتهای شرکت نیز فعالیت دارد.
10) آزمایشگاه پژوهش: این قسمت در زمینه‌ی ساخت محصولات جدید، ارتقاء کیفیت محصولات، بهبود پروسس شیمیایی و ارائه خدمات کارشناسی غیر روتین به داخل و خارج از شرکت فعالیت دارد.
بررسی عملکرد شرکت به وسیله‌ی محاسبه‌ی نسبت‌های مالی :
در اینجا نسبت‌های مالی سال‌های 81-82 و 83 مورد محاسبه و بررسی قرار می‌گیرند تا از این طریق بتوان عملکرد شرکت را در سال‌های اخیر تحلیل نمود. این نسبتها عبارتند از:
نسبت جاری، - نسبت آنی، - گردش حسابهای دریافتی، - دوره‌ی متوسط وصول طلب، - گردش موجودی کالا، - حاشیه‌ی سود ناخالص، - حاشیه‌ی سود عملیاتی،- حاشیه‌ی سود خالص، - گردش مجموع دارایی‌ها، - بازده سرمایه، - بازده حقوق صاحبان سهام، - توان سوددهی، - توانایی پرداخت هزینه‌ی بهره، - عایدی هر سهم، - قیمت بازار هر سهم به عایدی هر سهم، - نرخ بازده سرمایه‌گذاری هر سهم، - نسبت بدهی به ارزش ویژه، - نسبت بدهی، - نسبت ارزش هر سهم، - نسبت سود نقدی هر سهم، - نسبت DPS/ EPS و نهایتاً نسبت سود نقدی هر سهم به قیمت بازار هر سهم.
حال به محاسبه و بررسی برخی از این نسبتها می‌پردازیم.
1- نسبت جاری:
مجموع دارایی‌های جاری
= نسبت جاری
مجموع بدهی‌های جاری
453،035،426،487
07/1 = = نسبت جاری سال 81
421،627،472،387
819، 014، 113، 675
87/1 = = نسبت جاری سال 82
499، 877، 023، 361
779،280،437،178
73/1 = = نسبت جاری سال 83
451،651،500،343
2
1.87 1.8
1.73 1.6
1.4
1.2
1.07 1
0.8
0.6
0.4
0.2
ا ا 0
81 82 83
2- نسبت آنی :
پیش پرداخت- موجودی کالا- دارایی‌های جاری
= نسبت آنی
بدهی های جاری
124، 880، 959، 190 – 478، 426، 035، 453
621/01 = = نسبت آنی سال 81
421،627،472،387
656، 729، 993، 247- 819، 014، 113، 675
183/1 = = نسبت آنی سال 82
499، 877، 023، 361
646، 880، 751- 178، 437، 280، 779
96/0 = نسبت آنی سال 83
343، 500، 651، 451
4
1.2
1
0.8
0.6
0.4
0.2
ا ا 0
81 82 83
3- نسبت گردش حساب های دریافتی :
فروش خالص
= گردش حساب های دریافتی
متوسط حسابهای دریافتی
267 ،005 ،299 ،745
5/6 = = گردش سال 81
612، 252، 731، 114
991، 268، 447، 137، 1
30/5 = = گردش سال 82
420، 842، 313، 214
422، 156، 823، 449، 1
47/6 = گردش سال 83
639، 976، 971، 223
7
6
5
4
3
2
1
ا ا 0
81 82 83
4- نسبت دوره متوسطه وصول طلب :
حسابهای دریافتی
= متوسط دوره وصول مطالبات
360/ فروش خالص نسیه
612، 252، 731، 114
42/55 = = سال 81
360/267، 005، 299، 745
420، 842، 313، 214
83/67 = = سال 82
360/991، 268، 447، 137، 1
639، 976، 971، 223
75/53 = = سال 83
360/422، 156، 823، 499، 1
80
67.83 70
53.75 55.42 60
50
40
30
20
10
ا ا 0
81 82 83
فصل سوم :
5- نسبت گردش موجودی کالا :
بهای تمام شده کالای فروش رفته
= نسبت گردش موجودی کالا
موجودی کالا
215، 106، 910، 383
01/2 = = گردش سال 81
124، 880، 959، 190
452، 090، 261، 632
55/2 = = گردش سال 82
656، 729، 993، 247
991، 219، 390، 932
70/2 = = گردش سال 83
646، 880، 751، 344
2.7 3
2.55 2.5
2.01 2
1.5
1
0.5 ا ا 0
81 82 83
فصل سوم :
6- نسبت گردش مجموع دارایی ها :
فروش خالص
= نسبت گردش مجموع دارایی ها
مجموع دارایی‌ها
267، 005، 299، 725
22/1= = گردش سال 81
691، 372، 308، 594
991، 268، 447، 137، 1
34/1 = = گردش سال 82
277، 902، 412، 847
422، 156، 823، 499، 1
43/1 = = گردش سال 83
930، 848، 439، 051، 1
1.45 1.43
1.4
1.35 1.43
1.3
1.25
1.2 1.22
1.15
1.1
81 82 83
فصل سوم :
7- نسبت بدهی به دارایی :
مجموع بدهی ها
= نسبت بدهی به دارایی
مجموع دارایی ها
850، 534، 030، 439
74/0 = = نسبت بدهی سال 81
691، 372، 308، 594
288، 030، 918، 379
44/0 = = نسبت بدهی سال 82
277، 902، 412، 847
174، 369، 906، 475
45/0 = = نسبت بدهی سال 83
930، 848، 493، 051، 1
0.8
0.7 0.74
0.6
0.5 0.44 0.45
0.4
0.3
0.2
0.1
ا ا 0
81 82 83
فصل سوم :
8- عایدی هر سهم :
سود سهام ممتاز- سود پس از کسر مالیات
= EPS
تعداد سهام عادی منتشره
270، 896، 811، 266
929، 5 = = سال 81
000، 000، 45
720، 815، 907، 346
855، 3 = = سال 82
000، 000، 90
584، 835، 818، 399
442، 4 = = سال 83
000، 000، 90
7.000
6.000 5.929
5.000 4.442
4.000 3.855
3.000
2.000
1.000
ا ا 0
81 82 83
9- سود تقسیمی هر سهم :
حقوق صاحبان سهام عادی
= DPS
تعداد سهام عادی منتشره
000، 000، 1 * 500، 211
700، 4 = = سال 81
000، 000، 45
000، 000، 1 * 800، 271
020، 3 = = سال 82
000، 000، 90
558، 883، 981، 39
444 = = سال 83
000،000، 90
5.000
4.500 4.700
4.000 3.020
3.500
2.500
2.000
1.500
1.000
500 444
ا ا 0
81 82 83
10- نسبت DPS به EPS :
سود تقسیمی هر سهم
= DPR
ُسود سهم
450، 3
58/0 = = سال 81
929، 5
194، 5
35/1 = = سال 82
855، 3
395، 6
44/1 = = سال 83
442، 4
1.6
1.4 1.35 1.44
1.2
1
0.8
0.6
0.4 0.58
0.2
ا ا 0
81 82 83
11- حاشیه سود ناخالص :
سود ناخالص
= حاشیه سود ناخالص
فروش خالص
052، 899، 388، 361
48/0 = = سال 81
267، 005، 299، 745
539، 178، 186، 505
48/0 = = سال 82
991، 268، 447، 137، 1
431، 936، 432، 567
40/0 = = سال 83
422، 156، 823، 449، 1
0.6
0.5 0.480000001
0.4 0.44 0.4
0.3
0.2
0.1
ا ا 0
81 82 83
12- حاشیه سود عملیاتی :
سود عملیاتی
= حاشیه سود عملیاتی
فروش خالص
415، 705، 613، 301
40/0 = = سال 81
267، 005، 299، 745
068، 580، 031، 421
37/0= = سال 82
991، 268، 447، 137، 1
461، 187، 078، 480
33/0 = = سال 83
422، 156، 823، 499، 1
0.45
0.4 0.4
0.35 0.37
0.3 0.33
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
ا ا 0
81 82 83
فصل سوم :
13- حاشیه‌ی سود خالص :
سود خالص
= حاشیه سود خالص
فروش خالص
811، 266، 270، 896
72/1 = = سال 81
267، 005، 299، 745
787، 399، 029، 346
31/0 = = سال 82
991، 268، 447، 137، 1
584، 835، 818، 399
26/0 = = سال 83
422، 156، 823، 449، 1
2
1.8
1.72 1.6
1.4
1.2
1
0.8
0.6
0.31 0.4
0.26 0.2
ا ا 0
81 82 83
فصل سوم :
14- نرخ بازده سرمایه گذاری :
سود خالص
= ROI
مجموع دارایی
270، 896،811، 266
45/0 = = سال 81
691، 373، 308، 594
787، 399، 029، 346
41/0 = = سال 82
277، 902، 412، 847
584، 835، 818، 399
38/0 = = سال 83
930، 848، 439، 051، 1
0.46 0.45
0.44
0.42
0.4 0.41
0.38 0.38
0.36
0.34 ا ا
81 82 83
15- نرخ بازده حقوق صاحبان سهام :
سود خالص
= ROE
حقوق صاحبان سهام
270، 896، 811، 266
72/1 = = سال 81
841، 837، 277، 155
720، 815، 907، 346
74/0 =
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 97 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دا
دانلود مقاله مطالعه روش سنجی
