در طی همان ایام که محمد خوارزمشاه قدرت خود را در نواحی شرقی مرزهای ماوراءالنهر گسترش میداد و خلیفه بغداد - الناصر الدین الله - برای مقابله با توسعه قدرت او در جبال و عراق بر ضد محمد خوارزمشاه توطئه میکرد «حدود 613 ق / 1216 م»، در آن سوی مرزهای شرقی قلمرو خوارزمشاه، قدرت نو خاستهای در حال شکل گیری بود که به تدریج به داخل مرزها میخزید و خود را برای تهدید و تسخیر آماده میکرد. با این حال، خلیفه و سلطان در کشمکشها و مناقشات سیاسی خویش، آن را در نظر نگرفتند و یا آن قدر در محیط بسته افکار سیاسی و حشمت قدرتشان غرق شده بودند، که حضور این نیروی ویرانگر را اصلاً نمیدیدند و یا به عبارتی دیگر در مجموعه مناسبات سیاسی عصر، آن را وزنهای به حساب نمیآوردند.
اما این نبردی عظیم و ویرانگر که از نواحی صحرای گوبی و جبال تیانشان به سوی ماوراءالنهر میخزید و از همان ایام فاجعه‌ای عظیم را دارک میدید، دولت نوخاسته مغول بود که ظرف چند سال، هم به دولت پر آوازه خوارزم خاتمه داد، و هم به خلافت بغداد.
پیشروی مغولان به داخل ایران از جانب ماوراءالنهر مغول که در آن ایام عنوان اتحادیه طوایف تاتار، قیات، نایمان، کرائیت و تعداد دیگری از طوایف بدوی نواحی بین ترکستان، چین، و سیبری محسوب میشد، پیشروی خود را از جانب مرزهای ماوراءالنهر آغاز کرده بود. این طوایف که به قول برخی مورخان، «هونهای جدید» محسوب میشدند، اگر هم در واقع اخلاف هونهای قدیم نبوده باشند، اما وارث مهارت آنها، در جنگجویی، تیر اندازی، و سلحشوری به شمار میآمدند. با وجودی که هونهای جدید هشتصد سال پس از هونهای قدیم پا به عرصه تاریخ گذاشتند، با این وصف خاطره فجایع آنها را در تاریخ زنده کردند. به طوری که اینها نیز مانند همان مهاجمان باستانی، از اعماق بیابانهای گوبی و سرزمینهای اطراف چین و سیبری برخاستند، و با حرص و ولع بی سابقه ای، مدت زمانی کوتاه، بخش عمدهای از دنیای متمدن در قلمرو اسلام را، به ویرانی و نابودی کشیدند
۱ مغول و ایلخانان
۲ تموچین فرمانروای بلامنازعه طوایف مغول
۳ قتل فرستاده چنگیزبه دربار ایران و اجتناب ناپذیری جنگ
۴ ورود نسل تازه مغولان به ایران به سرکردگی هلاکوخان
۵ سقوط قلعه الموت و برچیده شدن اسماعیلیه
۶ بازگشت هلاکوخان به مغولستان پس از فتح بغداد
۷ تحلیل رفتن مغولان در فرهنگ اسلام
۸ نابودی دستاوردهای مغولان به دست ابوسعید بهادرخان
۹ پایان کار مغولان
۱۰ توسعه علوم در عهد مغولان
۱۱ ملوک الطوایفی در ایران در پایان عهد ایلخانان
۱۲ تصمیم ایران به عدم بازگشت به دنیای مغولان
۱۳ ملوک الطوایفی عصر مغول و نزاع‌های حکمرانان محلی
۱۴ ایران خسته از یکصد و پنجاه سال سلطه ملوک الطوایفی
۱۵ خدمات مغول در اعتلای ایران
۱۶ منبع
شامل 20 صفحه فایل word
دانلود مقاله مغول ها
