بسیاری از دانش پژوهان ، متفکران و مصلحان اجتماعی عصر حاضر را با نام های متفاوتی چون « عصر تکنیک » ، « عصر ارتباطات » ، « دهکده جهانی » و رهبری از راه دور نامیده اند . البته رهبری از راه دور نه تنها در مورد ماهواره ها و فضاپیماها صادق است ، بلکه هدایت از مسافت دور به وسیله رسانه های گروهی در مورد انسان نیز صدق می کند .
تا قرن بیستم ، رهبری و ارشاد انسان رویارو و براساس ارتباط بود ، در صورتی که در عصر حاضر ارتباطات یک طرفه و از راه دور صورت می گیرد . به طوری که بین شنونده و گوینده ، یا بهتر بگوییم بین موثر و متاثر به طور نسبی فاصله زیادی وجود دارد . برخی معتقدند که رسانه های گروهی دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه در تاریخ بشر پدید آورند ، نسلی که با نسل های پیشین بسیار متفاوت است . لازرسفلد و مرتن ( Lazer seld & Merton ) در تشریح این عقاید متفکران می نویسند : « وسایل ارتباط جمعی جدید ابزاری بس نیرومندند که می توان از آن در راه خیر و شر با تاثیری شگرف سود برد و چنانچه کنترل مطلوب وجود نداشته باشد ، امکان استفاده از این وسایل در راه شر بیشتر از خیر آن است .(1) »
تقریبا" در اکثر کشورها ، به ویژه کشورهای در حال رشد ، تعداد نسل جوان بیشتر و دلبستگی آنان بر رسانه های جمعی فزونتر است . تحقیقات انجام شده در شهر تهران ، حاکی از آن است که بیشتر تماشا کنندگان تلویزیون ، کودکان زیر 15 سال و بعد از آنان بانوان خانه دار و سپس جوانان بیشتر از 15 سال هستند . (2)
امروزه بررسی اثرات این وسایل از پیچیده ترین مباحث انحرافات اجتماعی است . به همین دلیل ، جامعه شناسان در صحت نتایج و پژوهش هایی از این قبیل ، تردید نشان می دهند . البته علیرغم تاثیر انکار ناپذیر رسانه های جمعی در آموزش فرهنگ سازی ، القاء عقیده و غیره باید اذعان داشت که در زمینه اثر این وسایل در رفتار انسان ، تحقیقاتی بعمل آمده است که البته تحقیقاتی که بتواند اثرات تلویزیون سینما و مطبوعات را در انحراف و بزهکاری جوانان در کشور ثابت کند بسیار کم است .
در این تحقیق تاثیرات رسانه های تصویری چون تلویزیون ، سینما ، ویدئو ، ماهواره و مطبوعات در بزهکاری کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار می گیرد .
1- ستوده ، هدایت الله ، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی ، نشر نور ، سال 1373 ، ص 203.
2- شیخاوندی داور ، جامعه شناسی انحرافات آسیب شناسی جامعه ، نشر مزیدیز ، سال 1373 ، ص 344 .
بررسی تاثیر تلویزیون بر بزهکاری کودکان و نوجوانان
افزایش رسانه های ارتباط جمعی به شکل گسترش انفجاری تلویزیون در دهه 1950 در آمریکای شمالی ، همانند دیگر قاره ها نبوده است . بطوری که ظرف مدت یک سال ، ( 1950 -1945 ) میزان آن به بیش از یک میلیون دستگاه رسید . سریع تر از هر جای دیگر تلویزیون در خانه هایی نفوذ کرد که کودکان کم سن و سال در آنها سکونت داشتند . در آمریکا احتمال یافتن تلویزیون در خانوارهای دارای کودک زیر 12 سال دو برابر خانوارهای بدون اولاد بود . (1)
تلویزیون رسانه ای همه جا حاضر است که محتوای آن به دقت تهیه شده و غالبا" واقع گرایی آن ، کودکان را جذب استنباط مفهومی از محتوای تلویزیون دارند و نه درباره زندگی واقعی جهانی که تلویزیون ظاهرا" آن را ترسیم می کند ، چندان چیزی می دانند .
تحقیقات متعددی که در آمریکا و انگلستان در مورد تاثیر تلویزیون بر روی بچه ها به عمل آمده می توان ابتدا این نتیجه را گرفت که تلویزیون مثل سایر وسایل ، چون بچه ها را با مسائل و ارزش های افراد بالغ در تماس قرار می دهد ، اضطرابهای آنان را در مورد آینده شان و به طور کل احساس عدم امنیتشان را افزایش می دهد و خیلی زود پیچیدگی ، شرایط خانوادگی و اجتماعی و انسانی را بر آنها آشکار می سازد . (2)
امروزه ، بسیاری از دارندگان دستگاه گیرنده تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی « تلویزیون سالاری » قرار گرفته اند که البته با توجه به علاقه شدید خرد سالان و نوجوانان به برنامه های تلویزیونی ، به زحمت می توان آنها را قانع کرد که به موقع پیش از پایان برنامه های تلویزیونی به خواب روند یا به موقع تکلیف مدرسه خود را آماده کنند .
1- شرام ویلبر ، تلویزیون در زندگی کودکان ما ، ترجمه محمود حقیقت کاشانی ، نشر مطالعات صدا و سیما، سال 77 ، ص 17 و 18
2- ستوده هدایت الله ، مقدمه بر آسیب شناسی اجتماعی ، نشر آوای نور ، سال 1373 ، ص 206 .
در دهه اخیر با پیشرفت فرستنده های ویدئویی و تلویزیونی تهیه کنندگان ، انواع فیلم ها و برنامه ها را برای مردم ساخته اند . اگر در گذشته تماشاگران فیلم های سینمایی با اختیار فیلم دلخواه خود را انتخاب می نمودند و بعد خانه را به سوی سینما ترک می کردند ، ولی امروزه مسئولان و کارگزاران تلویزیون بدون اینکه به اثرات نیک و بد فیلم ها در گروه های سنی و جنسی مختلف توجه کنند ، آنها را به خانه هایی که دریچه تلویزیون به روی آنها باز می شود ، صادر می کنند و افراد خانواده ، زن و مرد ، خرد و کلان بدون اینکه انتخاب داشته باشند ، چشم و گوش خود را به این فرستنده می سپارند .
کودک چگونه از تلویزیون استفاده می کند ؟
آمار ارقام مربوط به استفاده کودک از تلویزیون بیانگر این است که در 3 سالگی از هر سه کودک یک نفر ، در 5 سالگی از هر 5 کودک چهار نفر و در کلاس اول از هر 10 کودک 9 نفر تلویزیون تماشا می کنند . در سالهای اول تحصیل ، زمان متوسطی که یک کودک صرف تماشای تلویزیون می کند دو ساعت در روز است . از این سالها به بعد مقدار فوق در کلاسهای ششم و هفتم به اوج سه تا چهار ساعت می رسد و آن گاه ، به آرامی طی سالهای دبیرستان افول می کند . از نظر تماشای تلویزیون بین کودکان اختلافهای فردی زیادی وجود دارد . برای مثال کودکان باهوش تر تا حدود سن 11 سالگی از تماشاگران پرو پا قرص تلویزیون به شمار می روند و پس از این سن ، تمایل می یابند که از تلویزیون کنار بکشند و به سمت چالش های فکری به ظاهر بزرگتر آثار چاپی روی آورند . یک کودک نوجوان معمولی در شانزده سال اول عمر خود همان میزان وقت صرف تماشای تلویزیون می کند که صرف مدرسه می کند . زمانی بیشتر از آنچه که وی صرف بقیه رسانه ها می کند .
سلیقه های کودکان ، بیانگر حرکت سریع آنان از به اصطلاح برنامه های کودک به سمت برنامه های وسترن ، حادثه ای ، نمایش های جنایی ، موسیقی مورد پسند عامه و سایر برنامه های عمدتا" خاص بزرگسالان است .
کودکان دلبستگی زیادی به تلویزیون دارند . اگر قرار باشد که کودکان بدون وجود رسانه ها سر کنند ، این رسانه ها ، رسانه ای است که بیش از همه کمبود آن را حس می کنند . اگر از آنان بپرسید که مایلند چه تغییری در تلویزیون ب وجود آید ، تقریبا" بطور کامل از بیان آن عاجزند ، عمدتا" پاسخ آنان این است که می خواهند مقدار بیشتری از آنچه را که هم اکنون می بینند ، مشاهده کنند .
قابل ذکر است که به ویژه در بین کودکان باهوش تر منزلت و اهمیت تلویزیون در سالهای بین 13 تا 19 سالگی رو به زوال می گذارد .طی این سنین وسایل ارتباطی چاپی از ارزش والاتری برخوردار می شوند و رادیو ( که عمدتا" یک کانال دوم فراهم کننده موسیقی متن در هنگام خواندن و مطالعه محسوب می شود .) اهمیت جدیدی می یابد .
تلویزیون و روابط اجتماعی
وقتی کودکی با خانواده یا همسالان خود روابط رضایت بخشی ندارد ، تمایل پیدا می کند که به تلویزیون رو کند و آنجا می تواند برای مدتی عرصه مسائل زندگی و احتمالا" تنش خود را کاهش دهد . اما وقتی ما برخی دیگر از متغیرها را وارد قضیه کنیم ، این رابطه دیگر یک رابطه ساده نیست . اگر به کودکان دارای هوش و پایگاه اجتماعی پایین توجه کنید ، چنانچه روابط آنان با والدین یا همسالان خود رضایت بخش نباشد چه اتفتقی روی می دهد . در این حالت برخورد بیشتر موجب تماشای بیشتر تلویزیون نمی شود ، اگر امری هم روی دهد ، کاهش در تماشاست .
کیفیت روابط کودک با خانواده و گروه همسالان خود بدین ترتیب به تعیین میزان تماشای تلویزیون کمک می کند . اما این کمک بسیار فراتر هم می رود ، در حالی که به دلیل ناکامی در روابط خانوادگی یا روابط با دوستان از پرخاشگری آکنده است ، احتمالا" در جستجوی محتوای خشونت آمیز تلویزیون است و آن را به یاد می آورد . اگر روابط اجتماعی وی رضایت بخش نباشد احتمال دارد براساس خیال پردازی های حاصل از تلویزیون به خیال پردازی رو کند . اگر وی برای پاسخ به نیازهای اجتماعی خویش در جستجوی خشونت بر آید ، احتمالا" آن خشونت را هنگامی که در زندگی واقعی نیاز به پرخاشگر بودن را حس کند ، به یاد می آورد و آن را زنده می کند .
تاثیرات تلویزیون
تلویزیون نشان داده است که در برانگیختن سلیقه ها بهتر از برانگیختن فعالیت های فکری یا خلاق عمل می کند . علایم کمی در دست است که نشان دهد تلویزیون باعث تعالی ذوقی افراد می شود و نگرانی هایی ابراز شده است مبنی بر اینکه تلویزیون تجاری در حال منجمد کردن در یک سطح ذوقی مبتنی بر استانداردهای رایج خود است . برخی از پژوهشگران در زمینه تلویزیون نگرانی تاثیر این وسیله بر شکل گیری ذوق و سلیقه افراد است . یک نگرانی واقعی وجود دارد که مبادا این بزرگ شدن زود رس و این تصاویر از زندگی بزرگسالان که در دسترس کودکان قرار می گیرد قبل از آنکه وی واقعا" آمادگی تمیز بین آنها را داشته باشد ، ممکن است گمراه کننده باشد و شاید کودکان را حتی تا آن میزان که از فرایند رشد وحشت کنند ، دلسرد کند .
سپس تاثیر رفتاری تلویزیون مطرح می شود . این تاثیرات از آن جمله تاثیراتی هستند که بیشترین نگرانی را ایجاد کرده است ولی با این وجود ، این تاثیرات تقریبا" از همه موارد از طریق زندگی غیر تلویزیونی کودک قابل کنترل هستند .
تقلید از بازیگران فیلم ها ، همزیستی و هماهنگی نوجوانان و جوانان را با بزرگسالان دشوار کرده است . تحت تاثیر افکار تلقین شده به وسیله فیلم ها ، ناسازگاری اجتماعی بروز می کند . اطفال و جوانان از لحاظ تصور و تجسم ذهنی به معیارهایی می گرایند که ساخته و پرداخته جامعه دیگر و هماهنگ با ویژگی آنان است .
اگر جوانان پس از تماشای فیلم های عشقی و شهوت انگیز و تحریک کننده در تالار تاریک سینما دستخوش هیجانات می شوند ، و چون بطور طبیعی ارضا نمی شوند ، دچار حالت عصبی می شوند و دائما" با خود و زندگی در جنگ و ستیزند . فیلم ها برای اطفال و نوجوانان رویای شیرین می سازند و در نظر آنان مجسم تر و برتر از واقعیت جلوه می کند . هرگاه فیلم ها با توجه به عقاید و اعتقادات مذهبی ، سنن و آداب و رسوم محلی ، سطح فرهنگی ، مبانی اخلاقی و مخصوصا" گروههای سنی به دقت هدایت نشوند در بروز حالت خطرناک جرائم تاثیر خواهد داشت .
شامل 13 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تاثیر تلوزیون بر پرخاشگری کودکان
