امام على بن ابى طالب(ع)، علاوه بر خلافت و جانشینى منصوص از رسول گرامى اسلام(ص)، پس از کشته شدن خلیفه سوم، در تاریخ بیست و پنجم ذى حجه سى و پنج هجرى (ششصد و چهل و چهار میلادى)[1]، با همه استنکافش از پذیرفتن حکومت و خلافت، با اقبال عمومى و اصرار آنان براى پذیرش منصب حکومت ظاهرى، مواجه شد، و با بیعت آنان و در رأس همه، بیعت اصحاب پیامبر از مهاجران و انصار، عملاً متصدى امر حکومت و خلافت بر مسلمانان گردید.
در باره حکومت ظاهرى امام على(ع) و به تعبیر دیگر، حکومت علوى، چند مسأله از مسلّمات تاریخى است.
نخست اینکه امام(ع) در فضاى کاملاً آزاد سیاسى ـ اجتماعى و با اقبال عمومى و اشتیاق توده هاى مردم مسلمان و بیعت از روى میل و اختیار آنان، به حکومت رسید؛ چون، مردم پس از پشت سر گذاشتن دوران سخت و تلخ حکومت پیشینیان و انواع تبعیضها، بى عدالتیها و فساد و تباهى، به این نتیجه رسیدند که تنها راه نجاتشان از آن اوضاع نابسامان و جوّ تبعیض آمیز و ستم آلود، پایان دادن به دوران حکومت خلیفه پیشین و تعیین خلیفه جدید است، لذا پس از وى، به در خانه وصى و جانشین بحق پیامبر(ص) حضرت على(ع) روى آوردند و دست بیعت به سویش گشودند و به طور جدى، خواهان حکومت علوى بودند و در برابر عدم پذیرش امام(ع) اصرار ورزیده و آن حضرت را بر اجابت درخواست خود در تنگنا قرار دادند. امام(ع) در این باره فرموده است:
«ازدحام فراوانى که مانند یالهاى کفتار بود [به هم فشرده و انبوه] مرا به قبول خلافت وا داشت. آنان، از هر طرف، مرا احاطه کردند [و] چیزى نمانده بود که دو نور چشمم زیر پا له شوند! آن چنان جمعیت به پهلوهایم فشار آورد که سخت مرا به رنج انداخت و ردایم از دو سو پاره شد! مردم همانند گوسفندانى [گرگ زده که دور تا دور چوپان جمع شوند مرا در میان گرفتند.[2]
مانند شترهاى ماده اى که به فرزندان خود روى آورند، به سوى من روى آوردید و مى گفتید: «بیعت! بیعت!». من، دستم را بستم و شما آن را مى گشودید. من، آن را از شما برمى گرفتم و شما به سوى خود مى کشیدید.»[3]
مشخصات این فایل عنوان: ویژگی های حضرت مهدی (ع) و حکومت جهانی اش فرمت فایل : word( قابل ویرایش) تعداد صفحات: 28
این مقاله درمورد ویژگی های حضرت مهدی (ع) و حکومت جهانی اش می باشد.
خلاصه آنچه در مقالهویژگی های حضرت مهدی (ع) و حکومت جهانی اش می خوانید :
شناخت ظهور و بیان اوصاف امام عصر (عج) «امام ماه تابان و خورشید فروزانی است که پره ظلمت را می درد و اشعه تابناک نور هدایت را در همه جا می گسترد، در شدت تاریکی ها، در دل شهر ها ، در بیابانهای بی آب و علف ،در میان امواج کوه پیکر دریا نور افشانی می کند.امام آب حیات بخش و گوارایی است که تشنگان دانش و شیفتگان پاکی را از سر چشمه معارف حق سیراب می کند.امام مشعل فروزانی است که گمگشتگان وادی ضلالت و گمراهی را به شاهراه حق و حقیقت رهنمون می شود و چون خورشید فروزان با نور و حرارت خود خطرات تاریکی و سرما رانابود می سازد و هر کس از او دوری گزیند به هلاکت خواهد رسید».
«امام امین خدا در روی زمین ،حجت خدا در میان مردم ، خلیفه خدا در پهنه گیتی،دعوت کننده به سوی خدا و دفاع کننده از حریم اوامر اوست». «امام یگانه دوران است که هیچ کس قدرت برابری با او را ندارد،هیچ دانشمندی نمی تواند با تو همگام شود، امام گنجینه علوم اولین و آخرین است و هرگز احدی نمی تواند امام را آنچنانکه هست بشناسد.امام با این ویژگی ها که از جانب خدای تبارک و تعالیبه او عطا شده،برتر از اندیشه مردمان است و از این رهگذر کسی حقّگزینش او را ندارد،که هرگز اندیشه ها نتوانند اورا بشناسند،نه هرگز.عقل ها در باره اش گم،افکار در شناختش گمراه،مغزها در تصویرش حیران،دیده ها از درکش ناتوان ، بزرگان در برابرش خردسال ،حکیمان در شناساییش سر گردان ، سخنگویان در مدحش گنگ و ناتوان،ادیبان در نعتش وامانده،بلیغان در وصفش فرو مانده، و همگی به ناتوانی خود معترفند». «چگونه می توان اوصاف امام را شمرد و بر اسرارش دست یافت و کسی را به جانشینی او بر گماشت؟!چه کسی می تواند به جای او بنشیند و پرسش ها را پاسخ گوید و نیازها را بر آورد؟!برای امامی که در اوج آسمانها جای دارد و خردها از شناختش ناتوانند،چگونه می توان بدل و جانشینی یافت؟!او کجا و اندیشه ها کجا؟!». امام باید دارای ویژگی های زیر باشد: 1 ـ دانش و فضیلت او از همه انسان ها برتر باشدو هرگز در پاسخ مشکلی فرو نماند و هرگز جهالت به او راه نیابد. 2 ـ در نگهبانی امت و مرزداری احکام شریعت هرگز کوتاهی نورزد و دچار ضعف و سستی نگردد. 3 ـ معدن پاکی و پاکیزگی،کان تقوی و پرهیزگاری و اسوه قداست و عبادت باشد. 4 ـ از طرف خدای تبارک و تعالی معین و از سوی رسول اکرم صلی الله علیه وآله اعلام شده باشد. 5 ـ از تبار پاک حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باشد. 6 ـ در نسب او هیچ جای ابهام و ایراد نباشد. 7 ـ از نژاد قریش،از تیره بنی هاشم و از تبار عبد مناف باشد که شاخه ای از درخت رسالت و شریفی از اشراف خاندان نبوت گردد. 8 ـ دانش او در جوشش و فزونی،و بردباری اش در اوج کمال انسانی باشد. 9 ـ کانونی از معنویات وآگاه بر تدبیر امور و واقف بر سیاست باشد. 10 ـ از طرف خدا به عنوان«واجب الاطاعه»شناخته شود و به فرمان خدا و بندگان را خیر خواه و پند آموز باشد و حریم آیین خدا را حفظ کند و در نگهبانی و مرزبانی احکام شریعت تلاشگر باشد. خداوند منان ، پیامبران و امامان را از دانش بیکران خود آنقدر برخوردار می سازد که احدی در روی زمین نتواند به پای آنها برسد، از این رهگذرآنها از همه مردمان زمان خود برتر ، و از علوم آنها بی نیاز، وهمه امت به آنها نیازمند هستند و فقط آنها شایسته رهبری امت هستند. ظهور بر اساس قدرت بی نهایت خداست چگونه ممکن است یک نفر در برابر همه ابر قدرت های شرق و غرب قیام کند و همه رژیم های جابرانه را از صفحه روزگار بر اندازد و بر ویرانه های کاخ های ستمگران ،حکومت واحد جهانی را بر اساس عدالت و آزادی بنیان نهد؟! پاسخ این سؤال در ضمن مقدمه ای کوتاه چنین است: تمام قدرت های متصور در جهان هستی دو نوع است: 1 ـ قدرت های محدود و ارزیابی شده 2 ـ قدرت های نا محدود و نا پیدا کرانه
تمام دولت های بزرگ و کوچک جهان از ابر قدرت ها گرفته تا کشورهای نیمه مستقل،از تمام جهات محدود و ارزیابی شده هستند، از لحاظ نفوس و جمعیت از جهت وسعت و مرز جغرافیایی ،از نظر قدرت نظامی و اقتصادی. تمام نیرو های تخریبی جهان که در اختیار ابر قدرت های شرق و غرب است با همه تنوع و گستردگی اش محدود و ارزیابی شده است. کوتاه سخن اینکه:اگر تمام قدرت های اهریمنی شرق و غرب و سازمان های بین المللی جهان را یکجا جمع کنیم باز هم قدرت محدود و ارزیابی شده است و از قسم اول است. اما قدرت بی نهایت و نامحدودی که اگر همه فنرهای الکتریکی برای سنجش و محاسبه آن بسیج شوند،قادر به ارزیابی آن نخواهند بود، قدرت نا پیدا کرانه حضرت احدیت است ، که قیام آخرین باقیمانده از حجتهای حضرت پروردگار بر اساس آن قدرت بیکران خواهد بود.آنگاه اگر همه قدرتهای اهریمنی جهان دست به دست هم بدهند و در برابر ارتش حق صف آرایی کنند ، یک لحظه نیز تاب مقاومت نخواهند داشت. و اینک دلایل این گفتار از قرآن کریم و احادیث معتبر اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام: «وَ لَه اَسلَمَ مَن فِی السَّماواتِ وَالاَرضِ طَوعاً وَ کَرها». یعنی:«همه آنچه در آسمان ها و زمین است،خواه و ناخواه تسلیم و اراده او هستند.» سوره آل عمران آیه83 پیشوای ششم شیعیان در تفسیر این آیه فرمودند:«هنگامی که قائم علیه السلام قیام کند نقطه ای در زمین نمی ماند جز اینکه در آن به یکتایی خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گواهی داده می شود». هنگامی که ابن بکیر از محضر امام رضا علیه السلام در مورد این آیه سؤال می کند می فرماید:«در حق قائم علیه السلام نازل شده است،هنگامی که ظاهر شود آیین مقدس اسلام را به یهود و نصاری و صائبین و ملحدان ومرتّدها و کافران جهان عرضه می کند هر کس بپذیرد او را به نماز و ذکات و دیگر تکالیف یک مسلمان فرمان می دهد و هر کس امتناع کند گردنش را می زند تا در همه شرق و غرب جهان جز موحد باقی نباشد». «یَدُاللهِ فَوقَ ایدیهِم». یعنی:« دست قدرت خدا برتر از همه دست ها و قدرت هاست». سوره فتح آیه10 همه رژیم ها ساقط می شوند از وعده های قرآن کریم و احادیث معتبر خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام استفاده می شود که به هنگام ظهور تنها باقیمانده از حجتهای پروردگار ، تمام حکومتهای جهان سقوط خواهند کرد و رژیمی در روی زمین نخواهد ماند و سر تا سر کره خاکی تبدیل به یک کشور، یک امت ، یک شماره ، یک پرچم و یک قانون اساسی خواهد شد و آن حکومت حقّه حضرت «بقیه الله» با پرچم«البیعه لله» با« توحید کلمه»به سوی« کلمه توحید»می باشد. قرآن کریم در این رابطه می فرماید: خداوند به کسانی از شما که ایمان آوردند و عمل شایسته انجام دادند وعده فرموده است که آنان را در روی زمین جانشین قرار دهد، چنانکه پیشینیان را جانشین قرار داده بود،و آنها را از دینی که برای آن ها پسندیده متمکّن سازد و آنها را بعد از خوف و وحشت به امنیت و آرامش برساند ، تا مرا بپرستند و به من شرک نورزند». سوره نور آیه55 ابو بصیر می گوید امام صادق علیه السلام در مورد این آیه فرمود که این آیه در حق قائم (عجل الله تعالی فرجه)و اصحاب او نازل شده است.
کشته شدن شیطان به دست آن حضرت در قرآن آمده:ابلیس( پدر شیاطین) به خدا عرض کرد:خدایا مرا تا روز قیامت مهلت بده خداوند فرمود:به تو تا روز وقت معلوم مهلت داده می شود. از این تعبیر می شود در خواست شیطان، اجابت نشده است ، و طبق فرموده امامان علیه السلام منظور از روز وقت معین وقت ظهور امام قائم (عج) است،بنابراین شیطان در این وقت کشته می شود . ما در روایات می خوانیم شخصی در مورد جمله «یَوم الوقت المعلوم» که در آیه مذکور آمده از امام صادق (ع) سؤال کرد ،امام(ع) فرمود : وقتی که قائم ما(عج) ظهور کند و به مسجد کوفه بیاید در این مسجد،شیطان به حضور آن حضرت می آید و زانو می زند و می گوید: «یا وَیلَهُ مِن هذا الیَومِ؛ ای وای از این روز» آنگاه امام (عج)موی پیشانی شیطان را می گیرد و گردنش را می زند و او را به هلاکت می رساند ،این روز وقت معلوم،(در آیه مذکور) است. بنابراین شیطان کشته می شود ، ولی در اینجا این سؤال پیش می آید، پس دیگر مردم ،آزاری در اراده ندارند و همچون فرشتگان مجبور به اطاعت خدا خواهند شد؟ آزادی اراده واختیار از انسانها گرفته نمی شود،منظور از کشتن شیطان این است که ریشه های فساد و عوامل انحراف و ظلم و جور در عصر درخشان حکومت مهدی (عج) نابود می گردد و به جای آن عقل و ایمان حکومت می کند .چنانچه در حدیثی دیگر نیز می خوانیم: «در صحف ادریس پیامبر (ع) آمده :تو ای شیطان تا زمانی که مقدّر کرده ام که زمین را در آن زمان از کفر و شرک وگناه پاک سازم، مهلت داده خواهی شد ، ولی در این زمان(به جای تو) بندگان خالص و پاکدل و با ایمان روی کارآیند آن ها را خلیفه و حاکم زمین می کنم و دینشان را استوار می سازم ،که آنها تنها مرا می پرستند و هیچ چیز را شریک من قرار نمی دهند، در آنروز است که تو(شیطان) و همه لشکریانت از پیاده و سواره را نابود می سازیم». به این ترتیب می فهمیم در آن زمان دیگر حنای شیطان و بچه هایش رنگ ندارد،و در برابر بندگان مخلص خدا به رهبری حجت (عج) همچون خفاش هایی در برابر خورشید تابناک عالمند،نتیجه می گیریم مرگ شیطان فرا رسیده است .....
بخشی از فهرست مطالب مقاله ویژگی های حضرت مهدی (ع) و حکومت جهانی اش
« پیشگفتار» ویژگی های حضرت مهدی (ع)و حکومت جهانی اش پدر،مادر و ولادت امام زمان(ع) سخنی درباره نیمه شعبان حضرت مهدی منتظر(عج)کیست؟ سیمای حضرت مهدی (عج) چگونگی غیبت صغری و نواب چهارگانه نشانه های ظهور در شب معراج علم به وقت ظهور از آن خداست شناخت ظهور و بیان اوصاف امام عصر (عج) ظهور بر اساس قدرت بی نهایت خداست همه رژیم ها ساقط می شوند کشته شدن شیطان به دست آن حضرت نقش زنان در انقلاب حضرت مهدی(عج) منابع
مشخصات این فایل عنوان: تأسیس حکومت فرمت فایل : word( قابل ویرایش) تعداد صفحات: 10
این مقاله درمورد تأسیس حکومت می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله تأسیس حکومت می خوانید :
دلایل ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت الفـ) جامعیت جهانی و جاودانی بودن اسلام اسلام دینی است جامع و در برگیرنده کلیه شئون زندگی فردی و اجتماعی انسان . اسلام برای انسان پیش از آنکه نطفه اش منعقد شود تا پس از آنکه می میرد ، دستورالعمل و رهنمود دارد . همانطور که برای وظایف عبادی قانون دارد ، برای امور اجتماعی و حکومتی نیز قانون و طرح و برنامه دارد . ب) کیفیت قوانین اسلامی وجود قانون به تنهایی موجب اصلاح و سعادت و خوشبختی بشریت نمی شود . بلکه احتیاج به پشتوانة اجرایی دارد ، این قاعده در مورد هر قانونی صادق است . زیرا قانونی که پشتوانة اجرایی نداشته باشد ، وضع و تشریع آن آن لغو و بیهوده خواهد بود و تنها زمانی موجب اصلاح جامعه بشری می شود که به مرحله ی اجرا در آید . با دقت در ماهیت و کیفیت قوانین اسلام ، در می یابیم که اجرای آنها به تشکیلات حکومتی قدرتمندی نیاز دارد و اجرای قوانین اسلام بدون تشکیل حکومت اسلامی نه تنها محقق نشده ، بلکه با نبود حکومت بیشتر احکام و مقررات اسلامی به تعطیلی کشانده می شود . بنابراین این باید در عصر غیبت ، حکومتی برپا شود تا قوانین و مقررات اسلامی را به اجرا درآورد و موجبات اصلاح جامعه و سعادت بشری را فراهم سازد .
شخصیت و ویژگی های حکومتی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ، حضرت امام خمینی (ره) با ویژگی های منحصر به فرد خود ، شخصیتی نادر و کم نظیر بود که بعد از ائمه اطهار (ع) کمتر می توان نظیرش را در تاریخ یافت . 1- فقاهت در دین 2- تقوا و عدالت 3- مدیریت و تدبیر 4- شجاعت و قاطعیت شرایط زمان انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری الف – شرایط سیاسی خارج از کشور ب- شرایط سیاسی داخل کشور ویژگی های علمی و عملی مقام معظم رهبری رهبر معظم انقلاب اسلامی ، حضرت آیت الله خامنه ای با ویژگی های منحصر به فرد خود شخصیتی نادر و کم نظیر است که بعد از ائمه اطهار (ع) و امام راحل (قدس سره) کمتر می توان نظیرش را در تاریخ نشان داد . الف – اجتهاد ب- تقوا و عدالت ج – شجاعت د- تدبیر و مدیریت
بخشی از فهرست مطالب مقاله تأسیس حکومت
جایگاه حاکمیت ملی در نظام سیاسی اسلام تعریف حاکمیت ملی ( مردم سالاری ) مبنای دینی حاکمیت ملی مبنای حقوقی حاکمیت ملی رابطه میان حاکمیت دینی و ملی ضرورت حکومت (واژه حکومت) سیره پیشوایان دین در تشکیل حکومت نیاز بشر از دیدگاه عقل انواع حکومت انواع حکومت به لحاظ شکل و ساختار حکومت حکومت های جمهوری دلایل ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت الفـ) جامعیت جهانی و جاودانی بودن اسلام ب) کیفیت قوانین اسلامی شخصیت و ویژگی های حکومتی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) ویژگی های علمی و عملی مقام معظم رهبری
مقدمه امروزه، یکى از جدّى ترین مسایل فلسفه سیاسى، نقش مردم در تعیین نوع و هدایت سمت و سوى حکومت است. حضور مردم در صحنه سیاسى، نمادهاى گوناگون دارد که از مهمترین آنها، حضور نقادانه و جست و جوگرانه مردم در نوع رفتار و منش مسؤولان حکومتى است. بشرِ جایزالخطاء اگر به حال خود واگذارده شود، آن چنان در تهاجمِ انواعِ عواملِ فساد، خودباخته مى شود که گاهى بى آن که خود بفهمد، در کمند شیطان گرفتار آمده و در عین حال، در پندار خود، خویشتن را راه یافته مى یابد. خطر این گونه مردمان، اگر در پستهاى حکومتى قرار گیرند، صد چندان است. به گفته امیر مؤمنان علیه السلام: «فلیست تصلح الرعیّة الّا بصلاح الولاة»؛[1] صلاح و فساد امت، به صلاح و فساد حاکمان منوط است. هر چه دستگاههاى کنترل کننده فساد قدرت، زیادتر باشد، ضریب امنیت معنوى و صلاح والیان بیشتر خواهد بود و شاید بر پایه همین فلسفه است که خداوند، با این که خود، براى ثبت اعمال بندگان، کافى است و نیازى به مراقبى دیگر نیست، فرشتگان و جوارح را نیز مراقب رفتار آنها قرار داده است. در دعاى کمیل آمده است: «و کُلُّ سیّئةٍ أمرْتَ بإثباتها الکرام الکاتبین الذین وکّلتهم بحفظ ما یکون منّی و جعلتهم شهوداً علیّ مع جوارحی و کنتَ أنْتَ الرّقیب علىّ من ورائهم ...؛ پروردگارا! ببخش از من، هر گناهى را که به فرشتگان نویسنده خودت، دستور ثبت آن را دادى؛ همانها که به حفاظت از اعمال من گمارده اى و آنان را شاهدان بر من، همراه با جوارحم قرار دادى و خود، از وراى آنان، بر من مراقبى». حضور مستمر مؤمنان در صحنه و نقد و ارزیابى دایمى نسبت به هم، بویژه از ارکان و عاملان حکومت، نیک فطرتان و پاک نهادانِ پندپذیر را، همواره، در حال صلاح نگه داشته و سست نهادان فرعونْ منش را، یا ساقط و یا کنترل و یا بى اعتبار خواهد ساخت و بر عکس، بى تفاوتى آنان، میدان را براى عناصر بدخواه دین و دنیاى مردم و پیروان خط شیطان، خالى نگاه خواهد داشت. با توجه به مطلب بالا، شایسته است که موضوع «نقد و انتقاد از دولتمردان» از دیدگاه امام على علیه السلام بررسى شود. از آن جا که دامنه بررسى همه جانبه این موضوع، نوشته اى مبسوط را مى طلبد، در این جا، تنها، به برخى از عنوانهاى اساسى این موضوع مى پردازیم. مفهوم انتقاد جوهرى، در صحاح مى گوید: انتقد الدراهم: «أخرج منها الزیف ... ناقَدَهُ: ناقَشَهُ فی الأمر؛ درهمهاى ناخالص را از مجموعه آن جدا کردن، انتقادِ درهمهاست و نقد کسى، به معناى مناقشه کردن با او در باره چیزى است. فیروزآبادى مى گوید: «ناقده: ناقشه» و طریحى مى نویسد: «انتقدت الدّراهم: إذا أخرجت منها الزّیف». این، همان سخن جوهرى است. در «منجد» آمده است: «نقد نقداً و تنقاداً الدّراهم و غیرها: میّزها و نظرها لِیعرفَ جیّدها من ردیئها. و [نَقَدَ الکلامَ: أظهر ما به من العیوب و المحاسن ... و ناقده مناقدةً: ناقشه فی الأمر ...، نقد درهم، به این است که آنها را از هم جدا کرده و به دقت نگریسته تا خوب و پست آن از هم شناخته شوند. و نقد سخن، اظهار کردن عیبها و محاسن آن است ... . از مجموع کلمات لغویان، استفاده مى شود که انتقاد، حرکتى است اصلاح گرانه، با قصد پالایش و زنگارزدایى و نجات حقیقت چیزى از نفوذ باطل در حریم آن و برگرداندن طبیعت شخص و یا امرى از آمیختگى به ناخالصى و غش، به سوى خلوص و فطرت ناب آن. عیب جویى و انتقاد در روایات بسیارى، از عیب جویى و سرزنش مؤمن، به شدت نهى شده است. امیر مؤمنان علیه السلام مى گوید: ... و مَنْ شَغَلَ نَفْسَهُ بغیر نَفْسِهِ، تَحَیَّر فی الظلمات و ارْتبکَ فی الهلکات، و مدّت به شیاطینُه فی طغیانه و زَیَّنَتْ له سیّ ءَ اعماله؛ هر کس، خود را به غیر خویش، مشغول کند، خود را در تاریکیها، سرگردان، و در مهلکه ها، گرفتار کرده و شیاطین، او را به تجاوز کشیده و زشتیهایش را، در نظرش، نیکو مى نمایند. عیب جویى و انتقاد، هر دو، در ردّیابى عیوب و ابراز آن به صاحب عیب، مشابه و یکسانند، و تفاوت، تنها، در دو امر است: 1ـ منشأ عیب جویى، حسادت و انتقام جویى و خودخواهى و خباثت نفس است، ولى خاستگاه انتقاد، نوع دوستى و عواطف انسانى و تعهّد ایمانى است. (انگیزه فاعلى) 2ـ هدفى که عیب جو از این کار خود تعقیب مى کند، آزاردهى و تخریب شخصیت و در هم شکستن طرف مقابل خویش است، در حالى که غرضِ انتقادگر، اصلاح و زدودن عیوب و رو به کمال بردن شخص مورد انتقاد است. (انگیزه غایى) نهى از منکر و انتقاد از امورى که تشابه و تجانس بسیار زیادى با انتقاد دارد، نهى از منکر است که از اهمّ واجبات اسلام شمرده مى شود، ولى در عین حال، فرقهایى با هم دارند. از مهم ترین آن فرقها، این است که هر نهى از منکرى، خود، نوعى انتقاد هم هست، ولى ممکن است در جایى، انتقاد صورت پذیرد، ولى نهى از منکر بر آن منطبق نباشد. براى مثال، چنانچه از کسى، کارى صادر شود که این عمل، او را، در دید مردم، کوچک و خوار جلوه دهد و از موقعیت اجتماعى او بکاهد و یا کسى، داراى صفتى باشد که با وجود آن، در موفقیت او، خللى وارد سازد، تذکّر از روى اصلاح و دلسوزى، و نقد عملکرد شخصى، در هر زمینه اى که مایه رشد او شود، در عنوان «انتقاد»، داخل است، ولى عنوان نهى از منکر ندارد. بر این اساس، نقد و ارزیابىِ عملکرد مسؤولان و حاکمان، گرچه نهى از منکر نباشد، تحت عنوان انتقاد خواهد بود. از دیگر موارد جدایى نهى از منکر و انتقاد، یکى این است که نهى از منکر، با پشتوانه حجت شرعى عمل مى کند و کسى که از کارى، بر اساس آن، نهى شده است، در قبال تکلیف و وظیفه شرعى خود قرار مى گیرد. ولى در مورد انتقادِ به معناى خاص، کار به این صورت نیست؛ چون، در این موارد، منتقد، نه بر اساس حکم شرعى روشن، بلکه بر پایه تشخیص و فهم خود، در موضوعاتى که چه بسا هیچ دستورى از شرع، در آن باره نباشد، اعلام نظر مى کند، لذا، بحث از پشتوانه ارزشى انتقاد و این که نظر منتقد، تا چه میزان، تعهدآور است، اهمیتى ویژه دارد. به نظر مى رسد پشتوانه اصلى انتقاد، حکم عقل است؛ چون،محصول خِرد ناب انسانى، در مواردى که حجت شرعىِ ظاهرى نیست، خود یکى از منابع دستورهاى شرع است. ولى در بسیارى از موارد، حکم آن، بویژه در امور مهم، در اثر برخى عوامل غفلت زا، پوشیده مى ماند و تشخیص آن، بسیار دشوار مى شود. در این دست مسایل، از تک روى و خودرأیى و اتکّاى زیاد به یافته هاى فکرى خود، به شدت نهى شده و بهره مندى از عقل جمعى، سفارش شده است. در این باره، در روایات، از دو مقوله سخن رفته است: نخست، از مشورت که اقدامى است از سوى عامل، پیش از شروع به کارى خاص، براى کسب آراى خردورزان خیراندیش، و دیگرى، از انتقاد که این، باز حرکتى است از سوى ناظران. اهل اطّلاع و هوشمندان دلسوز و مصلحت نگر، در جهت تصحیحِ کار ارائه شده و پیرایش آن از نقصها و عیوب. در هر دو مقام، هر چه اظهارنظرکنندگان، از عقل و بینش و دلسوزى و خیرخواهى بیشترى برخوردار باشند، آن موضوع را، به حکم خرد، نزدیک تر کرده و تعهدآفرینى آن، فزونى خواهد یافت. پس معیار در نقدگرى و نقدپذیرى، تبعیت از حکم عقل است که از این طریق به دست مى آید و خود، موضوعیّت ندارد و لذا اگر براى کسى، قطعى شد که منتقد یا مشاور خود، به خطا مى روند، پیروى از آن، الزامى نداشته و تعهدى در این جهت پدید نمى آید.
اساساً اصل زکات یک امر تشریعی است؛ اما موارد و متعلقات آن و بلکه منابع حد نصاب و مقدار آن از اموری است که در هر زمان مربوط به امام و ولی امر است که هرگونه صلاح بداند، تعیین کند. پس طبق این برداشت، منابع زکات و سایر شرایط در هر زمانی دچار نوسان است. آنچه در پی می آید، یکی از جدیدترین آثار حضرت آیت الله موسوی بجنوردی است که از نظر خوانندگان گرامی می گذرد. زکات همچون نماز پیوسته جزء فرایض مهم به شمار می رفته است. همان گونه که انبیای الهی وظیفه داشتند مردم را به اقامه نماز دعوت کنند،سخن می گوید، به اقامه صلات و ایتای زکات، آن هم مقارن با یکدیگر اشاره می کند.1 خداوند درباره حضرت اسماعیل(ع) می فرماید: <و اذکُر فی الکتاب اسماعیل انهُ کان صادق الوعد و کان رسُولاً نبیّاً و کان یأمُرُ اهلهُ بالصلوه و الزّکاه و کان عند ربّه مرضیّاً> (مریم، 54، 55).
فهرست مطالب:
زکات در حکومت اسلامی
موارد وجوب زکات
دلایلی که فقها برای انحصار زکات در نه مورد برشمرده اند،
روایاتی که زکات را تنها در موارد نه گانه واجب می دانند.
