دانلود پاورپوینت بازار قراردادهای آتی

اختصاصی از ژیکو دانلود پاورپوینت بازار قراردادهای آتی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

برای دانلود کل پاپورپوینت از لینک زیر استفاده کنید:

بررسی بازار فولاد در جهان و ایران 46ص ورد

اختصاصی از ژیکو بررسی بازار فولاد در جهان و ایران 46ص ورد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه

فولاد ترکیب بسیار متنوعی از آهن، کربن و عناصر آلیاژی است به طوری­که می‌توان با تغییر مقدار و نوع این عناصر، ترکیبات مختلف فولادی با خواص بسیار جالب و متفاوت را تولید نمود. اگرچه تاریخچه تولید فولاد به حدود 3000 سال قبل برمی‌گردد، ولی روش­های جدید جهت تولید محصولات فولادی در قرن 19 میلادی به کارگرفته شدند. توسعه تکنولوژی تولید فولاد در آن زمان، باعث تولید مقادیر بسیار زیاد این محصول گردید و در نتیجه کاربردهای جدیدی جهت استفاده از آن مثلاً در راه‌آهن و صنایع اتومبیل‌سازی به وجود آمد که از آن زمان تا به حال، دامنه کاربرد و تولید این محصول روزبه‌روز گسترش بیشتری یافته است.

دانلود تحقیق و مقاله آماده درباره ‎بررسی اقتصادی بازار نخ و پیله ابریشم ایران با فرمت word-ورد 17 صفحه

اختصاصی از ژیکو دانلود تحقیق و مقاله آماده درباره ‎بررسی اقتصادی بازار نخ و پیله ابریشم ایران با فرمت word-ورد 17 صفحه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 در حال حاضر بخش کشاورزی و تولید پیله در برخی کشورها نظیر کره و ژاپن افت کرده و فرآیند تولید تخم نوغان و پیله تر تا حدودی به کشورهای دیگر انتقال یافته است. امروزه چین، هند، ازبکستان، برزیل، ویتنام، تایلند و چند کشور دیگر به عنوان تولید کنندگان عمده تخم نوغان و پیله مطرح می باشند در کشورهایی که نیروی کار فراوان و ارزان تری دارند، این صنعت از پتانسیل بهتری برخوردار است. همچنین کشورهای که دارای صنایع تبدیل ابریشم قوی تری هستند، از جایگاه بهتری در این صنعت برخوردارند. در برخی کشورها تغییر کاربری در صنعت پیله و ابریشم ایجاد شده و تولید و مصرف محصولات جانبی در این کشورها به سرعت در حال توسعه است. در نوغان داری ارتباط تنگاتنگی بین کشاورزی صنعت، و تجارت و بازرگانی وجود دارد و همانطوریکه میدانیم این ارتباط همچون حلقه های یک زنجیر است، محدودیت یک حلقه موجب محدودیت حلقه های دیگر و تحریک یکی سبب تحریک بقیه می گردد و هر حلقه به تنهایی غیر قابل مصرف است، هر چیزی که در هر حلقه از دست رود و یا بدست آید، موفقیت یا شکست در تمامی مراحل کمی و کیفی در صنعت پیله را بدنبال داشته و نهایتاً بر نتایج اقتصادی آن اثر می گذارد. به همین دلیل در نوغانداری تکنولوژی بالا مورد نیاز است هدف بهبود صنایع کرم ابریشم باید مبتنی بر بدست آوردن حداکثر کیفیت و کمیت پیله و ابریشم خام با استفاده از اقتصاد بهینه باشد بدین منظور ایجاد توتستان و تکثیر واریته های اصلاح شده در راستای کمیت و کیفیت مطلوبتر، استفاده از نژادهای قوی و سالم و پر محصول کرم ابریشم و همچنین ایجاد شرایط محیطی مناسب پرورش با استفاده از تکنولوژی پیشرفته قرار گیرد.

فهرست :

مقدمه

مشکلات فراروی صنعت نوغانداری ایران و انگیزه ها و دلایل حفظ و بقا

خصوصیات اقتصادی و اجتماعی نوغانداری از دیدگاه کارشناسان

فرایند تبدیل پیله به محصولات ابریشمی

بازار پیله

کانال های بازاررسانی پیله خشک

وضعیت بازار نخ ابریشم

مناطق توسعه و گسترش فعالیتهای نوغانداری

پایان نامه بررسی عملکرد سایت بازار بیز BazaarBiz در جذب مشتریان

اختصاصی از ژیکو پایان نامه بررسی عملکرد سایت بازار بیز BazaarBiz در جذب مشتریان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت:word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:142

مقدمه:

بشر از دیرباز برای رفع نیازهای خود اقدام به مبادله کالا و خدمات نمود، با مرور زمان و با پیشرفت علم،نحوه ی تبادل کالاها و خدمات از روش خود کفایی به مبادله پایاپای تبدیل شد، با اختراع پول روزنه ی جدیدی، در جهت پیشرفت انسان به سوی راحتی بیشتر گشوده شد. با وارد شدن علم به این چرخه، و ظهور علم اقتصاد و روش‌های مختلف تبادل کالاها وخدمات، تجارت جهانی پای به عرصه ای گذاشت که هر روز پیشرفت آن قابل ملاحظه بوده و امروزه با جهانی شدن وتبدیل دنیا به دهکده ی جهانی، راهی جز یافتن راههای سریع، موثر و کم هزینه وجود ندارد.

با ظهور اینترنت، این گام اساسی برداشته شد، و عمل تبادل الکترونیکی داده‌ها یا  EDI  به عنوان سر منشا تجارت الکترونیکی، دوره ی جدیدی از اقتصاد و تجارت را رقم زده است. امروزه تمامی‌کشورها و سازمان‌ها برای بقا باید در تجارت الکترونیکی وارد شده امور خود را به صورت اینترنتی و با استفاده از خدمات شبکه انجام دهند.

در این پژوهش سعی شده با بررسی عملکرد یکی از پیشتازان این امر در ایران چگونگی ورود به این بازار را بررسی نماییم. امید است این پژوهش راه گشایی باشد برای کسانی که تمایل به ورود به این عرصه را دارند.
عنوان کامل پژوهش

بررسی عملکرد سایت بازار بیز  در جذب مشتریان و ارائه راهکارهای اقتصادی
هدف پژوهش

هدف از این تحقیق بررسی عملکرد سایت BazaarBiz در جذب مشتریان ارائه راهکارهای اقتصادی و نگهداری آنها و اجرای CRM ونیز بررسی موفقیت این سایت در امر e- marketing می‌باشد.

بیان مسئله

با توجه به این که در کشور ما هنوز تجارت الکترونیک به طور کامل انجام نمی‌شود ونیز به دلیل عدم شناخت مردم از این روش تجاری ونیز با تاکید بر این موضوع که دنیای امروز بر پایه استفاده از EDI,IT پیش می‌رود، وارد نشدن به این عرصه، می‌تواند موجبات عقب ماندگی بیشتری اقتصاد کشوری را فراهم آورد لذا وارد شدن e-business , e- commerae یکی از واجبات هر سازمان با شرکتی می‌باشد.
اهمیت مساله (نظری –عملی)با توجه به گسترش IT در دنیای امروز والکترونیکی شدن امور، ائم از تجارت آموزش، انتقال اطلاعات، تبلیغات واینکه امروزه کوچکترین و پیش پا افتاده ترین کارها نیز از طریق اینترنت صورت می‌گیرد، و با فراگیر شدن استفاده از اینترنت در پیش رفتن به سمت الکترونیکی کارها از جمله تجارت، که سابقه ای طولانی در سطح جهان دارد در کشور ما امری ضروری است.یافته‌های برخی از مهمترین پژوهشهای انجام شده مربوط به مساله مورد پژوهش:با توجه به جدید بودن و به روز بودن موضوع پژوهشهای چندانی روی این موضوع انجام نگرفته است. و از طرفی پژوهشهای صورت گرفته نیز به صورت کلی بوده وبر فرهنگسازی تجارت الکترونیک و یا بررسی آن در ایران بوده است و هیچ پژوهش به صورت خاص و تخصصی بر این موضوع متمرکز نشده است، اما یافته‌های بدست آمده شامل مزایا و معایب e- commore نحوه‌های جابجایی پول، بحث امنیت، تبلیغات و بررسی داشته اند.

 فهرست مطالب:

مقدمه. ۱

فصل اول- طرح تحقیق.. ۲

عنوان کامل پژوهش… ۳

هدف پژوهش… ۳

بیان مسئله. ۳

اهمیت مساله (نظری –عملی) ۳

سوال (ها) یا فرضیه‌ها (های) پژوهش… ۴

تعریف علمی‌و متغیرهای مورد بررس… ۴

مشخص کردن مقیاس اندازه گیری متغیرها ۵

مشخص کردن نقش متغیرها (باز خور) ۵

طرح پژوهش… ۵

جامعه و گروه نمونه مورد بررسی.. ۵

روش نمونه برداری.. ۵

ابزارگر آوری داده‌ها ۶

روش گرد آوری داده‌ها ۶

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها ۶

فصل دوم- ادبیات تحقیق.. ۷

تعریف تجارت الکترونیکی (E Business)

سیستم‌های اطلاعاتی ارتباطات الکترونیکی (ECS)

مفاهیم BPR برای تجارت الکترونیکی.. ۱۳

زمینه‌های BPR برای تجارت الکترونیکی.. ۱۵

CRM و بازاریابی الکترونیکی.. ۱۷

چرا به CRM نیاز است؟. ۱۸

سازگاری ERP با تجارت الکترونیکی.. ۱۹

کاربردهای ERP. 22

یکپارچه سازی سیستم‌های نرم افزاری معروف به EAI 23

ارتباط مدیریت حلقه تامین (SCM) با تجارت الکترونیکی.. ۲۵

یکپارچگی اطلاعات الکترونیکی.. ۲۶

هم زمانی الکترونیکی.. ۲۶

همکاری جریان کار الکترونیکی.. ۲۶

مدلهای جدید تجاری.. ۲۶

استفاده از فن آوری اطلاعات IT در حلقه تامین.. ۲۷

تبلیغات بازاریابی از طریق اینترنت.. ۲۷

تشخیص مشتریهای بالقوه. ۲۸

تشخیص نیاز مشتریهای بالقوه. ۲۹

جمع آوری اطلاعات نیاز مشتری با استفاده از اینترنت.. ۳۰

جمع آوری اطلاعات نیاز مشتری با استفاده از فروشگاه الکترونیکی.. ۳۰

اطلاعات رسانی به مشتری‌های بالقوه. ۳۰

فرایند فروش… ۳۲

جمع آوری سفارش… ۳۲

دریافت پول. ۳۳

دریافت پول در فروشگاههای الکترونیکی.. ۳۳

دریافت پول از طریق کارتهای اعتباری.. ۳۴

توزیع محصول. ۳۴

مدل فروش تاجربه تاجر (B2B)

1- کاهش هزینه‌های منابع و ابزار عملیاتی.. ۳۵

۲- بهبود کنترل و مدیریت منابع. ۳۵

۳- کاهش سیکل زمان عملیات.. ۳۵

فرآیند خرید و انبارداری.. ۳۶

خرید با استفاده از اینترنت.. ۳۶

تعریف مبادله الکترونیک داده‌ها ۴۱

مستندات مورد انتقال. ۴۲

تفاوت باانتقال الکترونیک وجوه و پست الکترونیک.. ۴۳

فناوریهای مرتبط با مبادلـه الکترونیک داده‌ها ۴۴

استانداردهای مبادله الکترونیک داده‌ها ۴۴

مزایای مبادله الکترونیک داده‌ها ۴۸

محدودیتهای اجرای مبادله الکترونیک داده‌ها ۵۰

بازاریابی الکترونیک چیست ؟. ۵۳

عوامل موفقیت در بازاریابی الکترونیک(BONI):

بانکداری الکترونیک.. ۶۰

موانع موجود برای گسترش سیستم‌های بانکداری الکترونیک در ایران.. ۶۱

خلاصه ای از تاریخچه بانکداری اینترنتی.. ۶۴

مروری بر ویژگی‌های بانکداری اینترنتی.. ۶۶

مزایای بانک‌های صددرصد اینترنتی.. ۶۷

دستیابی در هر مکان و هر زمان.. ۶۸

عدم هرگونه دردسر برای گشایش حساب.. ۶۸

سهولت در پرداخت قبوض…. ۶۹

معیب بانک‌های صددرصد اینترنتی.. ۶۹

ملاقات حضوری در بانک را فراموش نکنید. ۶۹

واریز نمودن پول نقد در حساب‌ها را فراموش کنید. ۶۹

نبودن بعضی از خدمات ویژه. ۶۹

مشاور مالی.. ۷۰

مواظب هیولای کارمزد باشید! ۷۰

ضرورت آشنایی با فناوری.. ۷۰

انتظار چه کارمزدهایی را باید داشته باشید؟. ۷۰

کاربری بانکداری اینترنتی.. ۷۱

معامله کنندگان اینترنتی.. ۷۱

پس انداز کنندگان.. ۷۱

خریداران فوری.. ۷۱

پرداخت قبوض…. ۷۲

وام گیرندگان.. ۷۲

کارمزد دستگاه‌های خودپرداز. ۷۲

کشیدن چک و درخواست دسته چک.. ۷۲

کارت‌های اعتباری.. ۷۲

سایر خدمات بانکی.. ۷۳

سایر کارمزدها ۷۳

راه حلی برای برتری در بانکداری: شعبه اینترنتی.. ۷۳

چهار اصل اساسی در ایجاد یک شعبه اینترنتی.. ۷۴

شناخت اقتصاد اینترنتی.. ۷۴

کاربری شعبه اینترنتی.. ۷۵

ارائه یک برنامه سازگارتر با تحولات فناوری اینترنت.. ۷۶

حسابگرهای بهنگام اینترنتی: روشی ساده و عالی برای جذب مشتری.. ۸۰

راهبرد الکترونیک، در بانکداری اسلامی.. ۸۱

۱- وجود حجم قابل قبول نهادها و مبادلات اسلامی.. ۸۳

۲- هماهنگی با جریان علمی مبادلات الکترونیک.. ۸۵

۳- کشش پذیری راهبردی، در مجامع اسلامی.. ۸۹

۴- وحدت رویه فقهی نسبت به تنوع عملیات.. ۹۱

دولت الکترونیکى، فرصت‌ها، چالش‌ها و روند آینده. ۹۴

تعریف دولت الکترونیکى : ۹۴

مزایاى دولت الکترونیکى.. ۹۴

دولت الکترونیکى در سرتاسر جهان : ۹۵

چالش‌هاى آینده فراروى دولت الکترونیکى.. ۹۵

آشنایى شهروندان با ارزش‌هاى دولت الکترونیکى.. ۹۷

اطمینان از دسترسى به اطلاعات و خدمات مفید. ۹۷

هماهنگ سازى طرح‌هاى دولت الکترونیکى بومى، منطقه اى و ملى.. ۹۸

فراهم کردن دسترسى به اینترنت و مخابرات مطمئن و با ثبات.. ۹۹

مدیریت مسائل مربوط به زبان و• ارتباطات.. ۹۹

تحت پوشش قرار دادن معلولان در دولت الکترونیکى.. ۱۰۰

دولت الکترونیکى در ایالات متحدة آمریکا ۱۰۰

حفظ حریم شخصى.. ۱۰۱

امنیت اطلاعات کامپیوترى.. ۱۰۱

کلینگر، کوهن.. ۱۰۱

مدیریت تکنولوژى اطلاعات فدرال. ۱۰۱

قانون توانبخشى.. ۱۰۲

قانون حفاظت حریم شخصى کودکان در فضاى آنلاین.. ۱۰۲

قانون تجارت الکترونیکى.. ۱۰۲

فصل سوم- روش تحقیق.. ۱۰۴

روش تحقیق.. ۱۰۵

مصاحبه با مدیران سایت.. ۱۰۶

جامعه آماری.. ۱۱۳

منابع اطلاعات.. ۱۱۴

فصل چهارم- جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌ها ۱۱۵

جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده ها ۱۱۶

اطلاعات راجع به سایت بازاربیز. ۱۱۶

بررسی فرضیه ها ۱۱۷

فرضیه ۱٫ ۱۱۷

فرضیه ۲٫ ۱۱۷

فرضیه ۳٫ ۱۱۸

فرضیه ۴٫ ۱۱۸

تحلیل یافته های مصاحبه ای.. ۱۱۹

مدیران.. ۱۱۹

طراحان.. ۱۲۰

برنامه نویسان.. ۱۲۰

تبلیغات.. ۱۲۱

فصل پنجم-  نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. ۱۲۲

نتیجه گیری.. ۱۲۳

نتایج بدست آمده در ارتباط با فرضیه ۱٫ ۱۲۳

نتایج به دست آمده در ارتباط با فرضیه ۲٫ ۱۲۴

نتایج بدست آمده در ارتباط با فرضیه ۳٫ ۱۲۵

نتایج به دست آمده در رابطه با فرضیه ۴: ۱۲۶

پیشنهادات.. ۱۲۷

پیشنهادات در ارتباط با فرضیه ۱: ۱۲۷

پیشنهادات در ارتباط با فرضیه ۲٫ ۱۲۷

پیشنهادات در ارتباط با فرضیه ۳٫ ۱۲۸

پیشنهاد در رابطه با فرضیه ۴: ۱۲۸

سایر پیشنهادات.. ۱۲۹

منابع وماخذ.. ۱۳۱

ضمائم و نمودارها………………………………………………………………………………………. ۱۴۱

دانلود مقاله بازار نو (شیراز)

اختصاصی از ژیکو دانلود مقاله بازار نو (شیراز) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 این بازار از جانب دروازه اصفهان و در امتداد بازار وکیل ساخته شده و بانی آن میرزا یوسف اشرفی مازندرانی – از وزرای شیراز – است که به سال 1229 هـ.ق از منصب خود برکنار گردید. این بازار در ابتدا به «بازار میرزایوسفی» شهرت داشت ولی از اواخر دورة قاجار به جهت جدیدالاحداث بودن آن به بازار نو معروف شد.
بازار وکیل (شیراز)
این مجموعه ارزشمند، در شرق میدان شهرداری شیراز و جنب مسجد جامع واقع گردیده و از ساخته های کریم خان زند است که ظاهراً ساختمان آن بعد از سال 1187 هـ.ق آغاز شده است. (نقشة ش 142 و 144)
به اعتقاد نویسندگان، کریم خان زند در ساخت این بازار، بازار قیصریه لار را مدنظر داشته و به روایت دیگر، کریم خان بازار وکیل را از روی بازار صفوی کازرون (بازاری که در دوره کریم خان زند برپا بوده و بعدها در دوره قاجاریه خراب و نوسازی شد) ساخته است. علی رغم شباهت معماری بازار به معماری دوره صفوی، همچون دیگر آثار کریم خان زند دارای ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فردی است و همچنین از نظر وسعت، عرض و تزیینات بر مجموعه بازارهای قبلی رجحان دارد.
همزمان با ساخت بازار و برای تسهیل بازرگانی و تجارت، سراها، گمرک و ضرابخانه ای در کنار بازار ساخته اند که ساختمان آنها هم اکنون بر جای مانده است. بازار وکیل در دوره زندیه از رونق زیادی برخوردار بوده و پیشه های مختلفی در آن به فعالیت اشتغال داشتند، اما با انتقال پایتخت در اوایل دوره قاجار،‌ از رونق آن کاسته شد. مالکیت بناها و حجره های بازار در اختیار کریم خان و جانشینان او بود که با اجاره بهای نسبتاً کمی در اختیار بازرگانان و سایر پیشه وران قرار داده می شد.
بازار وکیل در حال حاضر متشکل از یک رشته اصلی شمالی – جنوبی و یک رشته کوچکتر غربی – شرقی است که در محل تقاطع آنها چهار سوق وسیع و زیبایی ساخته اند. سراها و دیگر بناهای مرتبط با بازار نیز در حواشی رشته اصلی بازار قرار گرفته و با درگاه و دالان هایی بدان راه می یابند. متأسفانه اقدامات عمرانی دوره اخیر صدماتی به این مجموعه وارد ساخته است، از جمله با احداث خیابان زند، رشته شمالی و جنوبی بازار وکیل در محلی نزدیک چهارسوق قطع شده و چند حجره و طاق در این بخش از میان رفته است. همچنین در همین دوره تعدادی مغازه به نمای غربی بازار و بخشی از نمای مسجد الحاق شده که این امر صورت قدیمی بازار را در این قسمت دگرگون کرده است.
در ساخت و شالوده ریزی بازار، ظاهراً دقت زیادی به خرج داده شده، چرا که بعد از گذشت سالیان دراز و وقوع زلزله های متعدد، هیچ خللی در ساختمان آن، به ویژه در طاق بزرگ چهارسوق پدید نیامده است. مصالحی که در ساختمان بازار به کار رفته در شالوده، سکوها و ازاره ها، سنگ های تراشیده در قطعات نسبتاً بزرگ؛ و در بدنه و طاق ها آجر است. از دیگر نکات قابل توجه بازار مسأله تأمین روشنایی و تهویه هوای داخل آن است که با تعبیه بادگیرها و روزنه ها یا پنجره هایی این مسأله به مناسبترین شکل صورت گرفته است.
رشته شمالی – جنوبی بازار وکیل در هر سمت چهارسوق 41 زوج حجره یا مغازه دارد و همچنین درگاه ها و راهروهایی در آن تعبیه شده که دسترسی به کاروانسرهای روغنی، احمدی، گمرک و ضرابخانه را فراهم می سازد. رشته شرقی – غربی بازار کوچکتر است و در سمت شرقی 19 زوج حجره – مشهور به بازار علاقه بندان – و در سمت غربی 10 زوج حجره – مشهور به بازار ترکش دوزها دارد. به موازات بازار ترکش دوزها، در سمت جنوب چهارسوق، بازار دیگری است که مدخل ورودی آن در جلو مسجد وکیل قرار دارد و به بازار شمشیرگرها مشهور است. بازار اخیر 11 زوج حجره دارد.
پوشش راهروهای میانه بازار عبارت از گنبدهای خوش طرحی است که بر روی طاق یا قوس های جناغی قرار گرفته اند. ارتفاع این طاق ها از کف بازار حدود 11 متر بوده که بعد از بالا آوردن کف بازار – حدود 1 متر – به 10 متر کاهش یافته است. بر بالای هر یک از حجره ها،‌ پنجره هایی تعبیه شده که روشنایی بخش مرکزی بازار را فراهم می سازد. مغازه ها وسعت زیادی دارند و در جلو هر کدام از آنها سکوهایی از قطعات سنگ های حجاری شده بزرگ نهاده اند تا مغازه داران کالاهای خود را بر روی آنها عرضه کنند. نمای بیرونی این سکوها مزین به نقوش برجسته، به اشکال ترنج است. با بالا آوردن کف بازار، بخش عمده این سکوها در زیر خاک مدفون شده است.
نقطه مرکزی بازار، چهارسوق زیبای آن است که در محل تقاطع دو رشته بازار ساخته شده است. این بخش به شکل هشت ضلعی است و گنبد بزرگ و مرتفعی بر روی آن بنا شده است. سطح زیرین این گنبد به شیوه زیبایی آجرچینی و تزیین شده و بر فراز آن بادگیری ساخته اند. در گذشته در میانه چهارسوق، حوض مرمرین زیبایی وجود داشت که آب آن از مجرایی که از زیر کف بازار ترکش دوزها می گذشت، تأمین می شد. با بالا آمدن کف بازار، این حوض در زیر سطح کنونی بازار قرار گرفت.
از بخش هایی که در دوره قاجار در کنار بازار وکیل ساخته اند می توان به بازار مسگرها و اردوبازار اشاره کرد که اولی به سال 1298 هـ.ق و توسط حاجی میرزا معتمدالدوله ساخته شده است. همزمان با ساخت بازار وکیل بناهای دیگری نیز در مجاورت آن ساخته شدند که از آن جمله می توان به ضرابخانه، گمرک و تعدادی سرا اشاره کرد. (نقشه ش 142)
ضرابخانه: این بنا در میانه راسته اصلی بازار و تقریباً رو به روی مدخل کاروانسرای روغنی واقع گردیده و محل ضرب سکه حکومت زندیه و معاملات پولی و تجاری (به منزله بانک) بوده است. این بنا دارای درگاه ورودی، دالان ها و حجره های با تزیینات کاشیکاری در پوشش مدخل است و از نمونه های شیوه معماری دوره زندیه است.
بازار یزد
مجموعه بازار تاریخی یزد در بافت قدیمی شهر، محله لب خندق و مجاور میدان خان، میدان میرچخماق و خیابان های قیام و امام خمینی واقع گردیده و به همراه بناهای تاریخی مجاور خود، یکی از وسیع ترین و زیباترین مجموعه های معماری شهر یزد را به وجود آورده است. این مجموعه براساس آثار موجود، در طی سده های مختلف از دوره تیموری تا دوره اخیر شکل گرفته و گسترش یافته است و امروزه مشتمل بر حدود 15 بازار بزرگ و کوچک، تعداد قابل توجهی سرا و تیمچه و بناهای دیگری چون مسجد، مدرسه، حسینیه، حمام و میدان است. (نقشه های ش 264 تا 267)
یکی از قدیمترین بخش های این مجموعه در میدان میرچخماق و پشت بنای معروف به تکیة میرچخماق – که از جهتی سردر بازار نیز محسوب می شود – واقع گردیده و به «بازار حاجی قنبر» معروف است (نقشه ش 265). این بازار از ساخته های نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی است که در زمان جهانشاه قره قوینلو، حکومت یزد را بر عهده داشته است. بنای معروف به میرچخماق یا حسینیه، ارتباطی با امیرچخماق و زمان ساخت بازار ندارد بلکه در دوره قاجاریه به عنوان حسینیه ای، به شیوه تکایای شهر یزد ساخته شده و به هنگام مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می گرفته و در عین حال سردر بازار حاجی قنبر نیز محسوب می شده است. بر این بنا کتیبه ای ثبت شده که مورخ 1296 هـ.ق و محتوی نام معماران بنا – استاد محمدحسین ولد استاد باقر بنا و استاد محمدحسین ولد زین العابدین کرمانی – است. این بنای مرتفع و زیبا مشتمل بر سردر و غرفه های طرفین و طبقات بالاست. بخش میانی بنا در سه طبقه ساخته شده و بر رأس آن دو مناره خوش طرح ساخته شده است. نمای سردر با کتیبه ها و کاشیکاری مزین شده است.
بازار خان و مجموعه اطراف آن نیز از دیگر بخش های زیبا و جالب توجه مجموعه بازار یزد است که از کناره شمالی خیابان قیام آغاز شده و با انحنایی در جهت شرقی – غربی امتداد می یابد (نقشة ش 264). بازار خان در اواخر قرن 13 هجری توسط محمدخان والی (حاکم یزد به سالهای 87-1280 و 97-1293 هـ.ق) ساخته شده است. در کنار این بازار سرای پنجه علی، سرای وکیل، تیمچه میرافضلی و مساجد و مدارس تاریخی دیگری نیز واقع شده است. بازار خان با طاق و گنبدهای مسقف شده و دارای چهارسوق زیبایی با پوشش بلند گنبدی و تزیینات کاربندی و نورگیرهای مشبک زیبا است. از بازار خان، بازارهای کوچک دیگری منشعب می شود که از آن جمله اند: بازار زرگری (که از میانه بازار خان تا خیابان قیام امتداد یافته)، بازار افشار (که به همراه کاروانسرای افشار توسط حاجی محمدصادق افشار ساخته شده است)، بازار صدری (که از بازار افشار تا حسینیه شاهزاده امتداد یافته) و بازار دروازه مهریز.
از بخش های مهم دیگر بازار یزد مجموعه میدان خان (نقشه ش 266)، مشتمل بر میدان و دکان های اطراف آن، بنای قیصریه، مدرسه خان، سرای گلشن و مسجدی کوچک است که در اواخر قرن 12 هـ.ق توسط محمدتقی خان (متوفی 1213 هـ.ق) ساخته شده است. (نقشه ش 266 و 267)
میدان خان از بناهای جالب توجه و خوش طرح شهر یزد است که در چهار طرف آن دکان های با سردرهای هلالی شکل و راهروهای مسقفی در جلو، قرار گرفته است. ظاهراً قبل از احداث این میدان، در این حدود میدانی مشهور به خواجه – مربوط به دوره تیموری و سال 850 هـ.ق- وجود داشته است. بنای قیصریه از ضلع جنوبی میدان خان تا مدرسه خان کشیده شده و در میانه آن چهارسو مانند زیبایی با پوشش گنبدی مرتفع و رسمی بندی، ساخته شده است. گنبد این چهارسو به سبک گنبد چهارسوق بازار خان ساخته شده و همانند آن دارای نورگیرهای زیبایی است. در این قیصریه در مجموع 28 دکان ساخته شده که عواید آن وقف مدرسه خان می باشد. در ورودی های قیصریه دو در آلت کاری بزرگ و خوش طرح نصب کرده اند. لوح تاریخی قیصریه، مورخ 1186 هـ.ق، رو به روی در شرقی آن و بر دیوار دست چپ مدخل مدرسه نصب شده است.
بخش های دیگر مجموعه بازار یزد عبارتند از: بازار جعفرخان و بازار علاقه بندی که به موازات یکدیگر قرار گرفته و ورودی آنها از خیابان قیام است (در کتاب جامع مفیدی – تألیف قرن 11 هجری – از بازار علاقه بندی یاد شده و بنای آن را به میرزاعبدالله پسر میرزا سلمان جابری نسبت داده شده است)؛ بازار پنجه علی و بازار تبریزی ها که در امتداد یکدیگر قرار گرفته و از خیابان قیام تا سرای بزرگ علی آقا کشیده شده است (نام بازار پنجه علی نخستین بار در وقف نامه مصلی – مربوط به قرن 11 هجری – ذکر شده است)؛ بازار مشیر که به همراه سرای مشیر در اواخر دوره قاجاریه توسط میرزا فتح الله خان مشیرالممالک ساخته شده است؛ بازار ملا اسمعیل (واقع در مجاورت مجموعه ملا اسمعیل و مربوط به دوره قاجاریه)؛ بازار سراج ها، بازار چیت سازی، بازار مسگری، بازار حضرت عباس و بازار کاشیگری.
بازار اصفهان
مجموعه بازار تاریخی اصفهان در امتدادی از میدان امام (نقش جهان) تا مسجد جامع کشیده شده و از نظر وسعت، ویژگی های معماری و رونق اقتصادی، از مهمترین بازارهای تاریخی ایران محسوب می شود (نقشه و طرح های ش 56 تا 65). بخش اصلی این بازار از آثار دوره صفوی – به ویژه زمان شاه عباس اول – است که در دوره های بعدی با تغییرات و تعمیراتی گسترش یافته است. با این حال قدمت بازار اصفهان به سده های نخستین اسلامی باز می گردد که در دوره های بعدی نیز (آل بویه، سلجوقی و ایلخانی) از رونق و اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. آثار این دوره ها ظاهراً به جهت ویرانگری های دورة ایلخانی، تیموری و بازسازی ها و کارهای عمرانی گسترده دورة صفویه از بین رفته است. به نظر می رسد قدیمترین بخش بازار در مجاورت مجموعه مسجد جامع شکل گرفته است.
مقدسی در کتاب «احسن التقاسیم» (تألیف قرن چهارم هجری) درباره اصفهان و بازار آن می نویسد: «[اصفهان] شهر [ی] بازرگانی است. بازرگانان بزرگ و هنرمندان ماهر دارد، برخی [از] بازارهایشان سرپوشیده و بعضی سرگشاده است. جامع شهر در بازاری زیباست». ما فروخی نیز در رساله «محاسن اصفهان» (تألیف قرن 5 هجری) در تعریف بازارهای اصفهان می نویسد: «و بازارهای میان شهر، هر بازاری از روی قیاس سقف و صحنش زمین و آسمان، و به حسب حسن نسق و تصفیف و لطیف رونق و تألیف بروج کواکب و منازل آن و به نسبت کثرت نعمت و انبوهی بهشت و بهشتیان، و از غلبه مردم و تردد ایشان، هر چهارسویی عرصه عرصات و لجه عمان، از اقمشه و امتعه و سلعتها و نادر و فاخر و گرانمایه بر در هر دکان …» ناصرخصرو قبادیانی نیز که در سال 444 هـ.ق از اصفهان دیدن کرده در خصوص بازارهای آن می نویسد: «… و بازارهای بسیار زیبا و بازاری دیدم از آن صرافان که اندر او دویست مرد صراف بود و هر بازاری را دربندی و دروازه ای و همه محلتها و کوچه ها را همچنین دربندها و دروازه های محکم و کاروانسراهای پاکیزه ای بود و کوچه ای بود که آن را «کوطراز» می گفتند و در آن کوچه، پنجاه کاروانسرای نیکو و در هر یک بیّاعان و حجره داران بسیار نشسته». نویسنده ترجمه فارسی رساله «محاسن اصفهان» در قرن هشتم نیز از بازاری به نام «مظفریه» نام می برد که شش دروازه و چهارصد باب دکان و حجره داشته و در داخل آن چهار کاروانسرای بزرگ، مجهز به اتاق هایی برای سکونت مسافرین و اهل معاملات و نیز اصطبل و فضای باز و دو مسجد و یک سقایه معمور داشته که مصالح آن از گچ و آجر بوده است.
با توجه به پایتختی اصفهان در دوره سلجوقی و بناهای با شکوه و ارزشمندی که در این دوره در اصفهان ساخته شده است، به نظر می رسد مجموعه بازار نیز در این دوره گسترش یافته و بناهای متعدد و ارزشمندی در آن ساخته شده باشد. در دورة ایلخانی نیز بازار اصفهان از رونق خوبی برخوردار بوده اما ویرانگری های دورة تیموری از رونق و شکوه آن تا حدودی کاست.
رونق و گسترش اصلی مجموعه بازار اصفهان و بناهای مرتبط با آن مربوط به دورة صفویه و به پایتختی گزیده شدن اصفهان است. در این دوره، به ویژه در زمان شاه عباس اول، اقدامات گسترده و چشم گیری در اصفهان به انجام رسید که از جمله مهمترین آنها میدان نقش جهان و بناهای اطراف آن بود. با انتخاب میدان نقش جهان به عنوان مرکزیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شهر اصفهان، طراحان شهری شاه عباس اول کوشیدند تا دو بخش قدیم و جدید شهر را به هم متصل سازند. برای این کار ترتیبی داده شد تا بازار قدیمی در جهت میدان نقش جهان امتداد یابد. همچنین بازارهای سرپوشیده و پر رونقی در اطراف میدان احداث کردند و عملاً میدان نقش جهان به مرکزیبت اصفهان تبدیل گردید. بخش اصلی این ساخت و ساز به ویژه بازار در طی سالهای 1010 تا 1030 هـ.ق و توسط شاه عباس اول صورت گرفت و بخشی دیگر توسط بزرگان و امرای دولت ساخته شد. این ساخت و ساز در دورة شاهان بعدی صفویه و نیز دورة قاجاریه دنبال شد.
سیاحان خارجی که در دورة صفویه از اصفهان دیدن کرده اند به توصیف بازار پررونق آن پرداخته اند از جمله شاردن سیاح فرانسوی است که مدت نسبتاً زیادی را در اصفهان گذرانیده است، نامبرده در سفرنامه خود در خصوص بازار اصفهان می نویسد: «بازار بزرگ اصفهان در شمال میدان واقع شده و سردر عالی با تزیینات آجرهای چینی (منظور کاشی های معرق) دارد، در دو طرف این سردر، دو سکوی وسیع قرار دارد که با سنگ یشم و سماق مفروش شده و روی این سکوها جواهر فروشان و زرگران بساط خود را گسترده و انواع و اقسام زیورآلات و جواهرآلات و سکه های کمیاب را به فروش می رسانند … از سردر قیصریه وارد مجلل ترین و بزرگترین بازارهای اصفهان می شویم که محل فروش پارچه های گرانبهاست و گنبد منقش بزرگی در میانه آن قرار دارد (منظور چهارسوی قیصریه یا ضرابخانه است)، در طرف راست این گنبد ضرابخانه و در طرف دیگر آن کاروانسرای لـله بیک بنا شده است». سرای مزبور یا سرای شاه در دو طبقه و در اطراف حیاط بزرگی ساخته شده بود و بیش از یکصد و چهل حجره داشته است. شاردن همچنین از سرای مولتانیان که عده ای از مولتان هند در آن به تجارت مشغول بودند، و بازارهای متعددی در اطراف میدان نقش جهان – که هر یک به صنف خاصی تعلق داشته – یاد می کند. در منابع و متون تاریخی دیگر نیز از بازار اصفهان و بناهای مرتبط به آن یاد شده است. بخش زیادی از بناهای ذکر شده در این منابع امروزه از بین رفته است.
مجموعه بازار تاریخی اصفهان امروزه مشتمل بر سردر و جلوخان، راسته های متعدد اصلی و فرعی، چهارسوها، سراها و تیمچه ها و بازارچه های بسیاری است که همچنین در بافت خود دارای بناهای تاریخی ارزشمند زیادی چون مساجد، مدارس، حمام ها و … می باشد. بخش های اصلی مجموعه بازار تاریخی اصفهان عبارتند از: سردر قیصریه، بازار قیصریه، بازار سماورسازها مثقال فروشی ها)، بازار زرگرها، بازار تفنگ سازها، بازار عربان، بازار درخت سوخته، بازار نیم آور یا در تالار، بازار گلشن یا جارچی باشی، بازار چهارسو و از بازارهای اطراف میدان نقش جهان، بازار علیقلی آقا، بازار مسگرها و ترکش دوزها، بازار کلاهدوزها و قنادها، بازار کفشدوزها، بازار رنگرزها، و بازارچه مقصودبیک و بازارچه بلند یا شاهی در خیابان چهارباغ،
سردر قیصریه: سردر و جلوخان بازار در ضلع شمالی میدان نقش جهان و رو به روی سردر مسجد امام واقع گردیده و از آثار شاه عباس اول صفوی است که کار ساختمان آن در سال 1026 هـ.ق (به هنگام بازدید پیتر و دلاواله از آن) به پایان رسیده بود (طرح ش 58). این سردر نخست به خاطر ایجاد فضای معماری متناسب با دیگر بناهای اطراف میدان، به ویژه سردر مسجد امام (شاه) ساخته شده بود و با توجه به کتیبه موجود، در زمان ناصرالدین شاه قاجار تعمیر و مرمت شده است. ورودی بازار در این بخش متشکل از یک فضای فرو رفته در ضلع شمالی میدان – به عنوان جلوخان- و سردری مرتفع و زیبا در ضلع خلفی این فضا می باشد. در اضلاع طرفین جلوخان، بازارهایی در دو طبقه واقع گردیده که در اصل طبقه سومی نیز در اطراف سردر داشته است. این طبقه که تا اواخر دوره قاجار برپا بوده نقاره خانه نامیده می شد و به هنگام طلوع و غروب خورشید در آن تعدادی از نوازندگان به نواختن طبل و کرنا می پرداختند. این رسم نیز تا اواخر دورة قاجار مرسوم بوده است. سردر قیصریه از تناسب و زیبایی خاصی برخوردار است که نمونه آن در کمتر بازاری دیده می شود، جرزهای طرفین سردر با طاق نماهایی در سه طبقه نماسازی شده و لچکی های اطراف سردر با کاشی های نفیس معرق مزیّن شده و پوشش سردر دارای مقرنس زیبا و منقوشی است. نقوش کاشیکاری سردر صورت فلکی «برج قوس» است که به اعتباری زایچه و سمبل شهر اصفهان است. این نقش نیمة قدامی انسانی را در حال تیراندازی با نیمه تحتانی ببری، با دمی به صورت اژدها نمایش می دهد. بر بالای سردر همچنین تابلوهای نقاشی از دورة صفویه وجود داشته که امروزه تقریباً محو و زایل شده است. موضوع این نقاشی ها، شاه عباس در جنگ با ازبکان، شاه عباس در شکارگاه و تصاویری از مردان و زنان اروپایی بوده است. ظاهراً بخشی از این نقاشی ها کار رضا عباسی، نقاش معروف شاه عباس اول، بوده است. در دوره ناصرالدین شاه و حکمرانی ظل السلطان بر اصفهان، در ضمن تعمیر و مرمت سردر، نوار کاشیکاری به عرض 30 سانتیمتر در سه ضلع سردر و کتیبه ای به خط سفید و تاریخ 1298 هـ.ق که مؤید تعمیرات این دوره است، به تزیینات سردر اضافه شده است.
بازار قیصریه یا شاهی: این بازار در پشت سر در قیصریه واقع گردیده و کار ساختمان آن در سال 1029 هـ.ق توسط شاه عباس اول صفوی به پایان رسیده است (نقشه ش 57 و 59). این بازار از سردر قیصریه شروع و به بازار چیت سازها و از آنجا به بازار دارالشفاء منتهی می شود و امروزه محل فروش بهترین قلمکارها و کارهای دستی اصفهان است و در قدیم محل فروش گرانبهاترین پارچه ها بوده است. در این بازار چهارسوی بزرگ و با شکوهی معروف به چهارسوی ضرابخانه وجود دارد که به روایتی بهترین چهارسوی بازارهای تاریخی ایران است (نقشه ش 59). این چهارسو پوشش گنبدی منقشی دارد و در طرفین آن سرای لـله بیک یا سرای شاه و بنای معروف به ضرابخانه قرار گرفته است. سرای شاه در دو طبقه و در اطراف حیاط بزرگی ساخته شده و به نوشتة شاردن بیش از 140 حجره داشته است.
سری لـله بیک: به نوشتة یک نسخه خطی، در موزة بریتانیا، این بنا توسط محب علی بیک لـله ساخته شده و در آن زرگران، جواهر فروشان و مروارید فروشان و در حجره های بالای آن بزازان و پارچه فروشان هندی مشغول به کار بودند. از دیگر بخش های بازار قیصریه دو تیمچه معروف به جهانگیر و شله و چهارسوی زیبای بازار چیت سازها در جنب دارلشفاء می باشد.
بازار سماورسازها یا مثقالی فروش ها: این بازار نیز از آثار دورة شاه عباس اول صفوی است که دارای چهارسوی بی نظیری بنام چهارسوی کرباس فروش ها با حوضی به سبک صفوی در میانة آن است. از اینجا به وسیله بازار کوچکی به چهارسوی چیت سازها می توان رسید. وجه تسمیه مثقالی فروش ها به جهت فروش پارچه های گرانبهای زربفت به مثقال بوده است.
بازار زرگرها: از آثار دورة شاه عباس اول و ساخته های محب علی لـله بیک است. این بازار از چهارسوی کرباس فروش ها به بازار قهوه کاشیها منتهی می شود و در میانة آن چهارسوی زیبایی قرار دارد و از انشعاب های آن بازاری است که به دارالشفاء منتهی می شود (دارالشفاء نام تاریخی بیمارستان بزرگ شاهی، از دورة صفوی بود که در این مکان وجود داشته است).
بازار تفنگ سازها: از آثار عهد شاه عباس صفوی است که از در سرای مخلص به بازار سماورسازها منتهی می شود و بازار منشعب از آن، بازار چخماق سازها نام دارد. این دو بازار را زمانی بنام شمشیرگرها می خواندند و چندین سرا و بازار دیگر نیز در اطراف آن مخصوص ساخت شمشیر بود که اکنون از بین رفته است.
بازار عربان: از قدیمترین بازارهای اصفهان به شمار می آید و بنای اولیة آن به دورة سلجوقی و حتی قبل از آن برمی گردد و به مناسبت مجاورت با گنبد خواجه نظام الملک به «نظامیه» یا «نظام الملکی» نیز معروف بوده است. تا اواخر دورة قاجار رشته های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غار و میدان میر وصل می کرد. بازارهای منشعب از بازار عربان یکی بازار ریسمان است که به میدان هاتف وصل می شود و دیگری بازار نجف آبادی ها است. سراهای معروف بازار نیز عبارتند از سرای اردستانی ها و سرای خانی.
بازار درخت سوخته: این بازار مقابل بازار عریان و در دنبالة آن قرار گرفته و از قدیمترین بازارهای اصفهان است. از انشعابات آن، بازار هارونیه است که تا نزدیک مسجد علی ادامه دارد. این قسمت را در قدیم بازار بوریاباف می گفتند. از سراهای معروف بازار نیز سرای آقا و سرای پادرخت سوخته می باشد (مسجد کوچک پادرخت – از آثار دورة صفویه – در این بازار واقع است).
بازار «در تالار» یا نیم آور: این بازار از بازاز پادرخت تا چهارسوی معروف به «درباغ قلندرها» امتداد داشته و همانند بازار درخت سوخته و بازار عربان، از بازارهای قدیمی اصفهان و مربوط به قبل از دورة صفویه است. سراهای معروف این بازار عبارتند از سرای سفید، میراسمعیل، مردارکشها (مروارید فروش ها)، میرزا کوچک، سرای تالار و سرای بزرگ و زیبای حاج کریم (سه سرای اخیر هنوز تجارتخانه اند)، سرای خوانساری ها و تیمچه قزوینی ها. بازاری بنام نیم آور از بازار در تالار منشعب می شود. در این بازار همچنین مساجد و مدارسی از دورة صفویه به بعد وجود دارد.
از آثار قابل توجه بازار «در تالار»،‌ سرای حاج کریم است که در دورة قاجاریه ساخته شده است (نقشه و طرح های ش 61، 62، 63). نقشة داخلی سرا از هندسه کامل و استواری برخوردار است. در اینجا دو محور عمود بر هم، استخوان بندی مستحکم و قاطعی برای کل طرح پدید آورده که صحن – مهمترین فضای مجموعه – در محل تلاقی دو محور می نشیند. فضاهای دیگر مجموعه نیز در امتداد دو محور و در چهارسوی صحن قرار گرفته و تنها تیمچه از بند این نظم خارج می ماند. صحن اصلی سرا قاعده ای تقریباً مربع شکل با گوشه های بریده دارد و بناهای اطراف آن در دو طبقه ساخته شده است. طبقه دوم نسبت به طبقه اول عقب نشسته است. در میانه هر ضلع و درست روی محورهای اصلی بنا، طبقه دوم پیش آمده و به محاذات طبقه اول قرار می گیرد. در داخل صحن نیز به تبعیت از شکل کلی، حوضی در میانه و چهار باغچه در اطراف آن وجود دارد. صحن، چهار ورودی دارد که در انتهای چهار دالان بازارچه مانند قرار دارند. سه ورودی به راسته اصلی بازار و ورودی دیگر به حیاط کوچکی که احتمال دارد قبلاً مسقف بوده باشد، راه می یابد. دالان های چهارگانه سرا به غیر از ابتدا و انتهایشان در دو طبقه شکل گرفته و در کل به صورت تیمچه هایی درآمده است. زیباترین بخش بنا تیمچه کوچکی است که در گوشه جنوب غربی بنا قرار گرفته اما از هندسه کلی طرح پیروی نمی کند و دارای ورودی مستقلی از بازار است (نقشه ش 61). این تیمچه در میانه دالانی واقع شده که بین راسته اصلی بازار و دالان جنوبی قرار گرفته است. این دالان و تیمچه که در دو طبقه ساخته شده، هر چند از طریق چند حجره به صحن سرا مرتبط می شود اما می تواند به طور کامل، بنایی مستقل به شمار آید. پوشش تیمچه رسمی بندی است و نورگیرهای مشبک زیبایی دارد.
بازار گلشن یا جارچی باشی: این بازار از چهارسوی باغ قلندرها تا بازار چهارسو (دروازه اشرف) امتداد یافته و از آثار دوره صفویه است و از سراهای بزرگ آن، سرای جارچی باشی، سرای گلشن، سرای ارباب و سرای فخر می باشد. همچنین در این بازار مسجد ملک علی بیک جارچی باشی – از آثار سال 1019 هـ.ق- و مدرسه صدر – از آثار سال 1220 هـ.ق- قرار دارد.
بازار چهارسو: این بازار از بازار گلشن (دروازه اشرف)‌ تا چهارسوی شاه در مجاورت مدرسه ملاعبدالله امتداد یافته و از آثار دوره صفویه است. از بناهای تاریخی این بازار می توان به مدرسه جده و مدرسه ملاعبدالله (هر دو از آثار دوره صفویه)، سرای محمدصادق خان، تیمچه «در قهوه کاشیها»، تیمچه ملک، سرای زیبا و بزرگ مخلص، عصارخانه ای با حمام مجاورش با عنوان شاه، چهارسو، کاروانسرا و مسجد ساروتقی (از دورة صفوی)، سرای نو و منجم باشی اشاره کرد. تیمچه زیبای ملک در این بازار در اوایل قرن چهاردهم هجری (1323) توسط حاج محمد ابراهیم ملک التجار ساخته شده و دارای تزیینات کاشیکاری و کتیبة‌ تاریخی است. مجموعه ساروتقی نیز مشتمل بر بازار، چهارسو، مسجد، کاروانسرا و حمام، توسط محمدتقی فرزند هدایت الله تبریزی – معروف به ساروتقی و مقتول 1055 هـ.ق- ، صدراعظم شاه صفی و شاه عباس ثانی ساخته شده و ساختمان آن یک سال بعد از قتل ساروتقی به انجام رسیده است. کتیبة این مجموعه به خط محمدرضا امامی و مورخ 1056 هـ.ق است.
بازار منجم باشی که به چهارسوی ساروتقی منتهی می شود از انشعابات بازار گلشن است. دنبالة این بازار در دوران صفویه به بازار بسیار طولانی و بزرگ مشعل دار باشی متصل می شده که امروزه اثری از آن برجای نمانده است.
بازارهای اطراف میدان نقش جهان: در اطراف میدا نقش جهان تعدادی بازار و بازارچه وجود دارد که به تعدادی از آنها اشاره می شود. بازار علیقلی آقا که به همراه مسجد و حمامی زیبا در سال 1122 هـ.ق و در دورة شاه سلطان حسین صفوی توسط علیقلی آقا – از غلامان خاصه دربار – ساخته شده است؛ بازار مسگرها و ترکش دوزها، در جانب غربی میدان و مقابل خیابان حافظ واقع گردیده و چهارسویی زیبا داشته که خراب شده است؛ بازار کلاهدوزها و قنادها در طرفین سردر قیصریه؛ بازار لوافها و آهنگران در طرفین خیابان حافظ؛ بازار کفشدوزها که از مسجد شیخ لطف الله تا در مسجد امام (شاه) امتداد دارد؛ بازار رنگرزها که از بازار ترکش دوزها تا بازار دارالشفاء امتداد دارد و اکنون بیشتر کسبه آن فرش فروشند.
از بازارچه های معروف و قدیمی اصفهان که در دورة صفویه ساخته شده نیز می توان به بازارچه مقصودبیک واقع در گوشه جنوب شرقی میدان نقش جهان و در امتداد بازار اصفهان و همچنین بازارچه بلند یا بازارچه شاهی اشاره کرد که در خیابان چهارباغ و ضلع شمالی مدرسة چهار باغ واقع گردیده است.
بازارچه مقصودبیک مشتمل بر بازارچه، سرا و بناهای دیگر، توسط مقصود عصار، از رجال دورة شاه عباس اول ساخته شده است (نقشه ش 65). در یک سند خطی موجود در موزه بریتانیا در مورد سرای مقصودبیک آمده است: «مقصود عصار مردی بود صاحب مال و شاه عباس بزرگ او را پدر گفته بود. مقصود عصار قریب ده – دوازده دکان و کاروانسرا داشت که حالا همه خراب شده. این کاروانسرا را مقصود عصار از مال خود بساخت و پیشکش شاه عباس بزرگ کرد. در اصفهان به خوبی این کاروانسرا نیست بلکه در همه ایران مانند ندارد … در حجره های آن سوداگران لار و هرمز … و بهبهان و تبریز می باشند متاع مردم آن قهوه و تنباکو، جوز، میخک و زنجبیل و هلیله می باشد …».
شاردن نیز در توصیف این سرا آورده است:‌‌ «این کاروانسرا بسیار بزرگ و به شکل مربع دو طبقه می باشد. بلندی آن به اندازه بیست پا (5/7 متر) و طول آن برابر هفتاد تراز (معادل 5/136 متر) است. مدخل این کاروانسرا، دالان طویلی است که در دو طرف آن دکان است». حجره های بالای سرا به اقامت و استراحت بازرگانان و حجره های پایین به دکان آنان اختصاص داشت و در میانه صحن سرا نیز حوضی بوده است.
بازارچه مقصودبیک در دو طبقه به طول 85، عرض 6 و حداکثر ارتفاع سقف 9 متر ساخته شده است. پوشش آجری بازارچه در سال 1307 هـ.ش تخریب گردید. ورودی سرای مقصودبیک، کاروانسرای نخجوانیان و مدرسه الماسیه در امتداد این بازارچه واقع می باشد. دکان های بازارچه به شکل مربع و مربع مستطیل است و پوشش طبقه هم کف آنها، امروزه تیر چوبی است اما در اصل دارای طاق ضربی بوده است. در وسط بازارچه، در گذشته چهارسوقی وجود داشته که امروزه تنها آثار کمی از گوشه سازی آن باقی مانده است. درب اصلی سرای مقصودبیک در این چهارسو واقع بوده است. سرای مقصودبیک به مساجد حدود 8500 مترمربع با طرح چهار ایوانی ساخته شده و یکی از بزرگترین سراهای شهر اصفهان به شمار می رفته است.
بازارچه بلند یا شاهی اصفهان (نقشه ش 64) که بخشی از مجموعه مدرسه و کاروانسرای مادر شاه (هتل شاه عباس کنونی) به شمار می رود در دوره شاه سلطان حسین و در حدود سال 1118 هـ.ق ساخته شده و از خیابان چهارباغ تا حد شرقی باغ هشت بهشت امتداد دارد (قسمت شرقی آن عمداً منهدم شده است) و سردر آن در خیابان چهارباغ و اندکی بالاتر از سردر مدرسه چهارباغ واقع است. بازاز نسبتاً طویل با حجره هایی در دو طبقه (با 50 دهنه مغازه) و طاق های بلند است. وجه تسمیة بازارچه بلند نیز به جهت همین طاق های بلند است.
این بنا مدتی متروک بود که در دورة اخیر تعمیر شده و اکنون به عنوان بازار پررونقی به حیات خود ادامه می دهد.
بازار کاشان
بازار تاریخی کاشان و مجموعه بناهای وابسته به آن در بافت قدیمی کاشان و حدفاصل دروازه دولت (میدان شهرداری) و میدان کمال الملک قرار گرفته و از بناهای مهم و قابل توجه این شهر به شمار می آید. (نقشه ش 66، 67، 68).
بنای اولیة بازار کاشان، به پیش از صفویه باز می گردد اما شکوفایی و عظمت آن مربوط به دوره صفویه و زمان شاه عباس اول صفوی است. از معدود آثار تاریخ دار قبل از صفویه، یک جفت در چوبی بزرگ سرای معروف به ذغالی ها،‌ واقع در وسط بازار مسگرها است که این بیت بر آن حک شده است:
برای نفع خلایق چو کرد بنیادش
بسال هشتصد هشتاد و هشت شد معمور
ظاهراً این بیت حکایت از ساخت بنایی در دورة آق قوینلوها (888 هـ.ق) دارد.
در دورة شاه عباس اول، شهر کاشان اهمیت زیادی یافته و در این زمان در میانه راسته بازار بزرگ شهر، چهار بازار مفصل به نام قیصریه مشتمل بر دکان ها و سراهای عالی ساخته می شود. تاریخ اتمام این بازار براساس دو بیت ابوطالب سخی – از گویندگان معروف آن عصر کاشان – 1009 هـ.ق است:
پی انجام احداث بنایش
دو زیبا مصرع تاریخ رو داد
بقایش با بقای عمر آصف (1009)
بقای عمر آصف تا ابد باد (1009)
شکوه و عظمت این بازار چنان بود که شاه عباس به هنگام مسافرت به کاشان در آنجا جلوس می کرده و مردم در آن مکان به جشن و چراغانی می پرداخته اند. این بازار به همراه بیشتر بناهای تاریخی کاشان در زلزله مهیب سال 1192 هـ.ق ویران شد، به طوری که امروز کمتر اثری می توان از بازار دورة صفویه به دست آورد.
در اوایل دورة قاجار و سلطنت فتحعلیشاه قاجار، بازار و بناهای جدیدی جایگزین بناهای قدیمی گردید. از جمله مهمترین ساخته های این دوره، بازار نو مسگرها و سرای امین الدوله بود که توسط فرخ خان غفاری، ملقب به امین الدوله ساخته شد. بازار نو مسگرها که از دروازه دولت (میدان شهرداری) تا میدان فیض و مقابل مسجد میدان امتداد دارد، 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   72 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید